Οι εικονικές διαδικτυακές «αίθουσες» διδασκαλίας επαναπροσδιορίζουν την οπτική μας για την εκπαίδευση;

«Μου αρέσει πολύ. Οι καθηγητές μου, στα διαδικτυακά μαθήματα, με κάνουν να νιώθω σαν να είναι οι προσωπικοί μου δάσκαλοι», παραδέχεται μια μαθήτρια.  «Οι μαθητές συζητούμε με τον δάσκαλό μας, ανταλλάσσουμε υλικό, ολοκληρώνουμε και παρουσιάζουμε τις εργασίες μας και συναντιόμαστε σε εικονικές αίθουσες συνεδριάσεων».

Η αμεσότητα, παρά τον φυσικό διαχωρισμό που θέτει η απόσταση ενός διαδικτυακού περιβάλλοντος, δίνει στους μαθητές μια αίσθηση ελευθερίας και «διευρυμένου ορίζοντα» που δεν υπάρχει πάντα σε μια τυπική παραδοσιακή αίθουσα διδασκαλίας.

Η ελευθερία της έκφρασης που μερικοί μαθητές βρίσκουν στη «σύγχρονη» διαδικτυακή σύνδεση, μπορεί να φανερώσει ταλέντα που περνάνε απαρατήρητα στην τυπική αίθουσα.

«Έχουμε εντοπίσει προικισμένους μαθητές στην ψηφιακή μας τάξη», εξηγεί η Linda Pittenger, διευθύντρια  Εικονικής Μάθησης στα Κεντρικά Εικονικά Σχολεία του Κεντάκυ. «Μεγάλος αριθμός μαθητών ανταποκρίνονται σε αυτό το μαθησιακό περιβάλλον με έναν τρόπο που απέχει πολύ από τη συμμετοχή τους σε μια αίθουσα διδασκαλίας».

Ας δούμε κάποιους από τους ΜΥΘΟΥΣ για τη μάθηση μέσω διαδικτύου:

ΜΥΘΟΣ #1:

Δεν έχουμε καμία αλληλεπίδραση με τους μαθητές μας.

Η αλληλεπίδραση είναι θεμελιώδες στοιχείο της προσέγγισης αυτής. Οι θέσεις που εκφράζονται στο φόρουμ κατά τη διάρκεια ενός διαδικτυακού μαθήματος, μπορούν να αποδειχτούν πολύ πιο ενδιαφέρουσες από τις συνομιλίες στην αίθουσα διδασκαλίας. Όταν γράφουμε, ο καθένας από εμάς μπορεί ευκολότερα να συγκεντρώσει και να μορφοποιήσει τις σκέψεις που τον εκφράζουν στο δικό του χρόνο, απ’ ό,τι στην αλληλεπίδραση σε πραγματικό χρόνο. Σε ένα συντονισμένο και σε απευθείας σύνδεση χώρο ανταλλαγής τεκμηριωμένων απόψεων όπου ο καθένας πρέπει να συμμετάσχει, αποκομίζουμε καλύτερη αίσθηση για το σύνολο των μαθητών μας από ό, τι σε μια αίθουσα διδασκαλίας, όπου λίγοι μαθητές μιλούν και ορισμένοι από αυτούς διαρκώς.

ΜΥΘΟΣ #2:

Οι εκπαιδευτική διαδικασία είναι απρόσωπη.

Τα ψηφιακά εξ αποστάσεως «σύγχρονα» μαθήματα δημιουργούν μια σημαντική αλλαγή στην αντίληψη για την εμπλοκή της τάξης. Νέες λέξεις εισάγονται στη διαδικασία: «Δημοσίευση», «επανεξέταση», «ανάθεση», «κοινή χρήση», «υποβολή»,  «είσοδος». Η ικανότητα της διαδικτυακής δραστηριότητας να αναπτύσσει αυτονομία και αυτοπειθαρχία συζητείται συχνά, αλλά τα οφέλη, όσον αφορά στη στάση των συμμετεχόντων, υπερβαίνουν κατά πολύ την αρχική προσδοκία. Η παραδοσιακή σχέση με τον εκπαιδευτικό στο επίκεντρο της διαδικασίας (σχέση πολλών προς έναν) μετατοπίζεται στην ομάδα (πολλοί προς πολλούς), προσθέτοντας αξία στις απόψεις των συμμετεχόντων και δημιουργώντας μια γενικότερη μαθησιακή δυναμική. Ταυτόχρονα δημιουργείται μια βαθύτερη αίσθηση ιδιοκτησίας της μάθησης στους μαθητές. Η αξιολόγηση από ομότιμους με την καθοδήγηση του ειδικού, είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που πρέπει να αξιοποιούνται. Η εξ αποστάσεως μάθηση συμβιβάζει συχνά τους συμμετέχοντες με την αξιολόγηση των επιδόσεων, αλλά προκαλεί επίσης αίσθημα ευθύνης και ιδιοκτησίας ακόμα και στους μικρότερους μαθητές..

ΜΥΘΟΣ #3:

Ο ωφέλιμος χρόνος είναι δυσανάλογα λιγότερος από αυτόν του μαθήματος στην αίθουσα διδασκαλίας.

Αυτοί που έχουν διδάξει στα «σύγχρονα» εξ αποστάσεως μαθήματα αρκετές φορές, καταγράφουν ότι: Το μάθημα (από την πλευρά του διδακτικού αντικειμένου) είναι ή πρέπει να είναι απόλυτα σχεδιασμένο και στην παραμικρή του λεπτομέρεια. Οι μαθητές εστιάζουν την προσοχή τους ευκολότερα, το εκπαιδευτικό υλικό και η ποιότητά του (προϊόν ιδιαίτερης προετοιμασίας) καθηλώνουν  τους συμμετέχοντες σε όποιο γνωσιακό επίπεδο κι αν βρίσκονται. Οι μαθητές δεν αφιερώνουν χρόνο σε ανούσια σχόλια απόψεων και δεν ενοχλούν τους άλλους, αν πραγματικά το ενδιαφέρον τους δεν έχει κινητοποιηθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Μια ψηφιακά δομημένη τάξη απαιτεί πειθαρχία και κίνητρα. Δεν είναι όλοι οι μαθητές σε θέση να το κάνουν σωστά, ακόμα κι αν υπερέχουν σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον. Η διαχείριση της τάξης βασίζεται σε κανόνες που το μέσο επικοινωνίας θέτει αρχικά και που ακολουθούν όλοι ισότιμα (απενεργοποίηση μικροφώνων, περιοδικός διαμοιρασμός της οθόνης κ.λπ).

ΜΥΘΟΣ #4:

Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι μικρότερα σε διάρκεια και συνεπώς και η αποτελεσματικότητά τους.

Ένα λεπτό στην αίθουσα διδασκαλίας δεν ισούται (σε πραγματικό χρόνο) …με ένα λεπτό ενός διαδικτυακού μαθήματος. Ένα μάθημα εξ αποστάσεως μπορεί να διαρκέσει από 40 έως 75% λιγότερο από ένα παραδοσιακό μάθημα. Ωστόσο, (αντλώντας επιχειρήματα και από την κατάριψη του προηγούμενο μύθου) παρόλο που η διάρκεια μπορεί να είναι μικρότερη, το ίδιο το μάθημα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οι μαθητές προσλαμβάνουν ευκολότερα γνώσεις όταν αυτές προσφέρονται μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων τους. Οι πληροφορίες παρέχονται μέσω δυνατών οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων και λόγω και της αυξημένης ετοιμότητας των μαθητών, ο χρόνος αφομοίωσης είναι σημαντικά μικρότερος από το παραδοσιακό μάθημα. Ακόμα κι αν η πραγματική διάρκεια της διδασκαλίας είναι 30-50% λιγότερη,  η εξοικονόμηση του χρόνου σε σχέση με την κατανόηση των εννοιών οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

ΜΥΘΟΣ #5:

Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι ευκολότερα για τον εκπαιδευτικό από τα μαθήματα στην αίθουσα διδασκαλίας.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι μια απλή επιλογή μεθοδολογίας εκπαίδευσης. Οι μαθητές απαιτούν περισσότερα από τους εκπαιδευτικούς τους. «Ποτέ δεν συνειδητοποίησα σε πόσα ερωτήματα μαθητών μου είχα απαντήσει, μέχρι να διδάξω σε εξ αποστάσεως μαθήματα», δηλώνει νέος στο χώρο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας εκπαιδευτικός. Ο μαθητές προσδοκούν τα μαθήματα να είναι εξίσου σύνθετα με αυτά που γίνονται στις αίθουσες διδασκαλίας ή ακόμα και στα εργαστήρια. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να προετοιμαστεί επαρκώς για μεγαλύτερης διάρκειας μάθημα. Καλείται να διαχειριστεί αρχικά το δικό χρόνο και στη συνέχεια των μαθητών του ισοκατανέμοντάς τον κατάλληλα σε όλους. Το να πείσουμε και να κινητοποιήσουμε τους μαθητές μας από απόσταση, είτε σύγχρονα είτε ασύγχρονα, δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες, οι οποίες αποκτώνται με εκπαίδευση και εμπειρία.

Συνοψίζοντας…

Ένα σημαντικό ζήτημα είναι η ποιότητα των μαθημάτων. Όπως και στις παραδοσιακές αίθουσες διδασκαλίας, το μέγεθος των εικονικών τάξεων μπορεί να ποικίλει σημαντικά. Η εκπόνηση αυστηρών προτύπων προετοιμασίας, ανάπτυξης   περιεχομένου, δημιουργίας προγραμμάτων σπουδών και η καθιέρωση υψηλού επίπεδου αλληλεπίδρασης στα μαθήματα είναι οι βασικοί πυλώνες επιτυχίας του όλου εγχειρήματος.

Για να εξισορροπήσουμε τις διακυμάνσεις της ποιότητας των διαδικτυακών μαθημάτων, χρειάζεται να εφαρμόζουμε τον ίδιο βαθμό αυστηρότητας και αξιολόγησης που ισχύουν στο συμβατικό πρόγραμμα σπουδών.

Σίγουρα λοιπόν, τίθενται και θέματα ισορροπίας. Αν και η εικονική τάξη προσφέρει στους ντροπαλούς μαθητές ένα κάθισμα μπροστινής σειράς και εύκολη πρόσβαση στους εκπαιδευτικούς, αυτοί πρέπει να βρουν το χρόνο για να δώσουν αυτή την προσοχή, συνήθως χωρίς πρόσθετους πόρους.

Αν στο παραπάνω προσθέσουμε τη σχολαστική και ολοκληρωμένη προετοιμασία που είναι απαραίτητη για να διδάξουμε ψηφιακά… έχουμε μια συνταγή για την αποστράγγιση του εκπαιδευτικού… ή μια σημαντική ευκαιρία βελτίωσης μέσα από δεξιότητες που δεν υπήρχε η ανάγκη να αναπτύξουμε πριν…

Πηγές

• The Virtual Classroom Redefines Education. All over the country, secondary school students are going online for classes.
• Online vs. Traditional Education: What You Need to Know, By Will Erstad
• What is the Difference between Traditional Regular Learning vs. Distance Learning?
• Distance Learning vs. Traditional Campus College.
• Traditional Learning Versus Distance Learning: A Comparison
• Teaching Time Investment: Does Online Really Take More Time than Face-to-Face?
• eLearning vs Classroom Training—How Different Are They?

Βασίλης Οικονόμου, 4/2020