“1:1” (ένας μαθητής με ένα προσωπικό υπολογιστή). Πλεονεκτήματα αλλά και δυσκολίες

Μεθοδολογίες «1:1»

Η «Εκπαιδευτική Τεχνολογία 1:1» (“1:1 educational computing”) είναι η πρακτική εκείνη κατά την οποία κάθε μαθητής μέσα σε μια τάξη διαθέτει έναν ατομικό, μαθητικό, υπολογιστή, με τον οποίο συμμετέχει στις μαθησιακές δραστηριότητες. Η πρακτική αυτή αναδεικνύει, καθώς εξελίσσεται, τα πολλά οφέλη που προσφέρει, όπως είναι τα ακόλουθα:

• ο μαθητής γίνεται συμμέτοχος στην προσωπική του μάθηση και στα εκπαιδευτικά δρώμενα, δημιουργός των «τεχνημάτων» του,
• ο εκπαιδευτικός γίνεται συνεργάτης και καθοδηγητής, οργανώνει, εμπνέει και δημιουργεί βιωματικές δραστηριότητες, «απελευθερώνει τις δυνάμεις» του μέσα στην τάξη, καλλιεργεί την πρωτοβουλία, την υπευθυνότητα, την κριτική σκέψη,
• με τα ποικιλόμορφα εργαλεία του μαθητικού υπολογιστή, εξατομικεύεται η διδασκαλία, ενισχύονται οι πολλαπλές αναπαραστάσεις, προωθείται η έρευνα και η αναζήτηση πληροφοριών. (www.doukas.gr)

_______________________

Γιατί ένα ακόμα εκπαιδευτικό «εργαλείο» στη «σάκα» των μαθητών;

Οι ταχύτατοι ρυθμοί εξέλιξης και ανάπτυξης που σημειώνονται στο χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την ευρεία διαθεσιμότητα, των ψηφιακών συσκευών πληροφορίας και επικοινωνίας (Information and Communication Technologies) έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο και τις μεθόδους διδασκαλίας στο σχολικό περιβάλλον αλλά και έξω από αυτό. (Βρετανικός Οργανισμός Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας – British Educational Communications and Technology Agency/Becta)

Ενδεικτικά, αναφέρονται ορισμένα παραδείγματα:

• Φορητές συσκευές όπως “έξυπνα” κινητά τηλέφωνα (smartphones), φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές (laptops) και tablet PCs, επιτρέπουν την πρόσβαση σε πηγές ψηφιακού περιεχομένου, καθώς επίσης και την ευκολία στη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών, με τη βοήθεια εφαρμογών λογιστικών φύλλων (spreadsheets) και διαχείρισης βάσεων δεδομένων (databases).
• Εφαρμογές πολυμέσων (multimedia software applications), επιτρέπουν την βαθύτερη κατανόηση πολύπλοκων εννοιών και διαδικασιών μέσω της ενσωμάτωσης ήχου και κινούμενων γραφικών αναπαραστάσεων (animation). Ο δυναμικός χαρακτήρας τέτοιου είδους εφαρμογών αποδεικνύεται εκπαιδευτικά πολύτιμος, συγκριτικά με το στατικό χαρακτήρα του πίνακα και του μονολόγου του εκπαιδευτικού.
• «Υπολογιστές» που περιέχονται στις συσκευές (calculators), επιτρέπουν στους μαθητές την εκτέλεση πολύπλοκων υπολογισμών, σε ελάχιστο χρόνο, δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις επιδιωκόμενος διδακτικός στόχος δεν είναι η εμπλοκή στη διενέργεια σύνθετων και χρονοβόρων αριθμητικών υπολογισμών, αλλά η κατάκτηση εννοιών και διαδικασιών υψηλότερου επιπέδου (high level concepts).
• Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήματα τα οποία αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού, ικανό να συμβάλλει στη δημιουργία δυναμικών περιβαλλόντων μάθησης, προσφέροντας στους εκπαιδευόμενους πλούσιες μαθησιακές εμπειρίες (Audet and Paris, 1997).
• Δυνατότητες πρόσβασης σε αυθεντικό υλικό, καθώς και η επικοινωνία με σχολικές μονάδες άλλης χώρας, όπου ομιλείται η διδασκόμενη γλώσσα, μέσω τηλεδιάσκεψης (video conferencing), μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email), αλλά και forum συζητήσεων (discussion forums). Αναδεικνύεται χρησιμότητα της επαφής των μαθητών με ομοίους τους από άλλες χώρες, καθώς και η γνωριμία με την κουλτούρα άλλων λαών.
• Δυνατότητες για πειραματισμό, πρακτική εξάσκηση και καλλιέργειας πληθώρας δεξιοτήτων, καθώς και η υποστήριξη ευρείας γκάμας προτιμώμενων στυλ μάθησης, μέσω της αξιοποίησης εφαρμογών πολυμέσων (multimedia presentations).
• Νέες μέθοδοι αξιολόγησης από τον εκπαιδευτικό, αλλά και αυτοαξιολόγησης των μαθητών, ή αξιολόγησης από ομοίους, των ικανοτήτων που αποκτήθηκαν στις θεματικές περιοχές ενδιαφέροντος.
• Παιχνίδια ακόμα και με ρομποτικές μηχανές – κατασκευές καθιστούν τους ίδιους τους μαθητές δημιουργούς γνώσης, καθώς έχουν τη δυνατότητα να προγραμματίσουν τις συσκευές αυτές με τη βοήθεια οδηγιών που οι ίδιοι συντάσσουν, χρησιμοποιώντας απλές γλώσσες προγραμματισμού όπως η Logo (μύηση σε βασικές γνώσεις της ευκλείδειας γεωμετρίας).

Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας έχουν αλλάξει ριζικά τους τρόπους με τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος εργάζεται, επικοινωνεί, αλληλεπιδρά με τους συνανθρώπους του, ψυχαγωγείται, ενημερώνεται, πραγματοποιεί τις αγορές του.

Στην αγορά προωθούνται ψηφιακές συσκευές, με μεγάλο εύρος δυνατοτήτων, σε σχετικά προσιτή τιμή. Όλοι πλέον έχουμε τη δυνατότητα απόκτησης ηλεκτρονικού υπολογιστή, ο οποίος σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες ταχείας πρόσβασης στο διαδίκτυο που απολαμβάνουμε, “ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο”, επιτρέποντας την πραγματοποίηση πληθώρας ενεργειών χωρίς να απαιτείται μετακίνηση από το χώρο όπου βρισκόμαστε.

Ερευνητικές μελέτες (ImpaCT2 Project) έχουν επιβεβαιώσει τη θετική συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ της αξιοποίησης των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας στη διδασκαλία και στην επίδοση των μαθητών. Επιπρόσθετα, αρκετές μελέτες περίπτωσης (Blow, 2001; TOP, 2001) έχουν να επιδείξουν θετική επίδραση της χρησιμοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας στην κινητοποίηση (motivation) και την επίδοση (attainment) των μαθητών.

Από διεθνείς και όχι μόνο έρευνες όπως:

• Damian Bebell & Rachel Kay (2010). A Summary of the Quantitative Results from the Berkshire Massachusetts Wireless Learning Initiative by the School of Education – Boston College. Διάρκεια: 3 Χρόνια (2005 – 2008), Αριθμός Σχολείων: 5 Σχολεία Πολιτεία Μασαχουσέτη – ΗΠΑ, Τάξεις: Κυρίως 3 Τάξεις – ΣΤ’ Δημ., Α’ και Β’ Γυμν. – Μαθητές: 1500 
• Silvernail David (2011) L. and the MLTI Research and Evaluation Team, A Middle School One-to-One Laptop Program The Maine Experience, Maine Education Policy Research Institute, University of Southern Maine Διάρκεια: 8 Χρόνια (2002 – 2010), Αριθμός Σχολείων: 240 Γυμνάσια στην Πολιτεία Maine – ΗΠΑ, Τάξεις: Α’ και Β’ Γυμνασίου – Μαθητές: 25.000+
• Πανεπιστήμιο Αιγαίου & Εκπαιδευτήρια Δούκα (2010-2011), Τάξεις: Δ-Στ’ Δημοτικού και Α’-Β’ Γυμνασίου, Μαθητές: 800

Συμπεραίνουμε ότι: 

• Η συμμετοχή, η προσήλωση, το ενδιαφέρον, το κίνητρο και η έκφραση των μαθητών αυξήθηκε θεαματικά.
• Οι μαθητές οργανώνουν καλύτερα και βελτιώνουν την ποιότητα των εργασιών τους.
• Οι εκπαιδευτικοί διαπίστωσαν ότι οι μαθητές απέκτησαν μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής σε συνάρτηση και με το προσωπικό τους τύπο μάθησης (ενισχύθηκε η μαθητο-κεντρική προσέγγιση).
• Οι εκπαιδευτικοί διέκριναν βελτίωση της ικανότητας των μαθητών να δουλεύουν ανεξάρτητα.
• Οι επιδόσεις των μαθητών είναι καλύτερες όπου οι καθηγητές έχουν συγκεκριμένη στόχευση στη διδασκαλία περιεχομένου και δεξιοτήτων με τη χρήση των ΤΠΕ.
• Οι επιδόσεις των μαθητών βελτιώθηκαν όπου χρησιμοποιήθηκε εστιασμένο εκπαιδευτικό υλικό.
• Τα αποτελέσματα των 3 τελευταίων ετών είναι πολύ θετικά με την συνολική ικανοποίηση του προσωπικού να ξεπερνάει το 70%.

_______________________

Σύντομη ιστορική διαδρομή για την ένταξη των συσκευών (tablet PC) στην εκπαιδευτική διαδικασία

Από τη δεκαετία του ’60 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τη δεκαετία του ’70 στην Αγγλία, οι υπολογιστές χρησιμοποιούνται στα σχολεία πάνω από 40 χρόνια (Twining, 2002). Υπάρχει μια αυξανόμενη έμφαση στο ρόλο των τεχνολογιών στην εκπαίδευση, επενδύσεις σε εκπαιδευτική τεχνολογία, καθώς επίσης και πολυάριθμες πρωτοβουλίες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, σε μια παγκόσμια κλίμακα.

Σύμφωνα με το «The New Lab for Teaching and Learning’s Dalton Council Task Force Report in Laptop Technology» (2001), το 1994 η κομητεία Beaufort στη νότια Καρολίνα εφάρμοσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα χρησιμοποιώντας laptop για τη διδασκαλία 330 μαθητών της έκτης βαθμίδας, το οποίο επεκτάθηκε σε όλους τους μαθητές και του Γυμνασίου μετά από έξι χρόνια. Στη σχολική περιοχή Clovis στην Καλιφόρνια και η κοινοτική σχολική περιοχή έξι πόλεων της Νέας Υόρκης (με 2.700 μαθητές τέταρτης με έβδομης βαθμίδας) εφάρμοσε παρόμοια προγράμματα από το το 1996.

Το 1996 η Microsoft προώθησε ένα πρόγραμμα με τίτλο «Anytime Anywhere Learning Project» σε συνεργασία με την Toshiba Αμερικής. Το επόμενο έτος, το πρόγραμμα εφαρμόστηκε πλήρως σε 52 σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Μέχρι το έτος 2000, 800 σχολεία με 125.000 μαθητές και δασκάλους συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνονται σημαντικές πρωτοβουλίες από την κυβέρνηση για την επένδυση σε νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση, ώστε «οι ΤΠΕ (Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας) να αποτελούν βασικό σημείο μιας φιλόδοξης εκπαιδευτικής μεταρρυθμιστικής ατζέντας» (Becta, 2005). Το DfES – το υπεύθυνο τμήμα για την εκπαίδευση και τις δεξιότητες στην Αγγλία- σε μια ετήσια έρευνά του για τις ΤΠΕ αποκαλύπτει μια σταθερή αύξηση του αριθμού των υπολογιστών στα σχολεία (Prior and Hall 2004). Ο Becta (2004) αναφέρει ότι ο τομέας της εκπαίδευσης ενδιαφέρεται πλέον περισσότερο για τα tablet PC στα σχολεία, που θεωρείται μια νέα τεχνολογία που προσφέρει πολλούς νέους τρόπους χρήσης του υπολογιστή στην τάξη και εκτός της τάξης(Birmingham Grid for Learning website, Tablet PC Trials page http://www.bgfl.org/bgfl/22.cfm?s=22&m=666&p=387,index). Σε μια μελέτη υιοθέτησε έναν ορισμό για τον φορητό υπολογιστή tablet PC, που το χαρακτηρίζει ως έναν πλήρως – λειτουργικό φορητό υπολογιστή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ένα ψηφιακό στυλό. Το στυλό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλοήγηση στο PC και επίσης για γράψιμο στην οθόνη της συσκευής. Η ενσωματωμένη τεχνολογία αναγνώρισης γραφής επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργήσουν χειρόγραφα έγγραφα.

_______________________

Μελέτη (ορισμένων) περιπτώσεων (…σύντομες αναφορές)

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Εθνικού Σχέδιο Τεχνολογίας και Εκπαίδευσης (National Education Technology Plan – Ιανουάριος 2005) του Υπουργείο Παιδείας σημειώνεται ότι «η εκρηκτική ανάπτυξη της online εκπαίδευσης και των εικονικών σχολείων (σε πολλά κράτη) συμπληρώνουν ήδη την παραδοσιακή εκπαίδευση με υψηλής ποιότητας μαθησιακό υλικό που προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες των μαθητών. Τουλάχιστον 15 κράτη παρέχουν κάποια μορφή ηλεκτρονικής εκπαίδευσης με τις οποίες ενισχύουν τις κανονικές τάξεις ή και καλύπτουν πρόσθετες ανάγκες, και περίπου 25% των δημόσιων σχολείων της βαθμίδας Κ-12 προσφέρουν κάποια μορφή ηλεκτρονικής μάθησης ή εικονικής σχολικής τάξης». Το Thomas Edison Middle School  προτάσσει την ηλεκτρονική αξιολόγηση μέσω των e-Portfolios (Ηλεκτρονικός φάκελος που περιλαμβάνει μια συλλογή υλικού όπως έγγραφα, φωτογραφίες, βίντεο, σύνθεση μουσικής, παρουσιάσεις, εργασίες κα.), (http://www.ed.gov/news/pressreleases/2005/01/01072005.html, http://www.educationworld.com/a_tech/tech/tech213.html,  ως ένα σημαντικό πλεονέκτημα^, με στόχο να αποκτηθεί μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τις δυνατότητες κάθε μαθητή. Ο τελικός σκοπός είναι να είμαστε σε θέση να δούμε ακριβώς το είδος του μαθήματος που θα καλύπτει τις ανάγκες του κάθε μαθητή, βασιζόμενοι στο Portfolio του/της, το οποίο θα περιέχει τις εργασίες του και άλλα χαρακτηριστικά  – συμπεριλαμβανομένης και της αξιολόγησης από τον εκπαιδευτικό- και έπειτα να είμαστε ικανοί να εντοπίσουμε ακριβώς το είδος μαθήματος που ο κάθε μαθητής θα πρέπει να λάβει στη συνέχεια, και να το στέλνουμε κατ’ ευθείαν στο lap-top του μαθητή». Ορισμένα σχολεία ή και πολιτείες που εφάρμοσαν ανάλογα προγράμματα είναι: Shattuck St. Mary’s School (http://www.s-sm.org/academics/welcome/), Watertown, South Dakota (http://watertown.k12.sd.us/programs/laptop_program.htm), Tuscarora School District, State of Maine (http://www.state.me.us/mlte/), Connecticut (http://www.eschoolnews.com/news/top-news/index.cfm?i=36221&CFID=24154704&CFTOKEN=55468937),Texas – Technology Immersion Pilot (TIP) Grant Program (http://www.tea.state.tx.us/press/techimmersion.html), New Hampshire(http://www.nhpr.org/node/5148).

Σύμφωνα με αναφορά του Becta (2005c), αρκετοί εκπαιδευτικοί Οργανισμοί εφαρμόζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο αντίστοιχα προγράμματα: St Mary’s, Green Lane, St Peter’s, St Willibrord’s, Engayne, St Francis, Wylde Green, Queensbury, Invicta, Cornwallis, Coleshill, Wilmslow.

Στην Ισπανία και συγκεκριμένα στο Ariño (μια μικρή πόλη μόλις χιλίων κατοίκων), το αγροτικό σχολείο ariño-Alloza ανέλαβε (2005) μια καινοτόμο για την εποχή πρωτοβουλία στην οποία κάθε μαθητής της πέμπτης και της έκτης τάξης έλαβε ένα tablet PC. Οι μαθητές εγκατέλειψαν τα παραδοσιακά έγγραφα και τα μολύβια, υπέρ των tablet PC, τα οποία περιλάμβαναν λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, παρουσιάσεων. Παράλληλα, κάθε τάξη εξοπλίστηκε με ηλεκτρονικούς πίνακες, προβολείς, πρόσβαση στο Διαδίκτυο, και με μια ολόκληρη σειρά ψηφιακών μαθησιακών πόρων. Οι μαθητές διδάσκονται με αλληλεπιδραστικά μαθήματα με τη χρήση μιας ευρείας σειράς ψηφιακών πόρων. Τα μαθήματα προετοιμάζονται από τους δασκάλους και ακόμη και από τους μαθητές, οι οποίοι κρατούν σημειώσεις χρησιμοποιώντας μια αλληλεπιδραστική επιφάνεια (tablet PC). (Tablet PCs bring a New World of Learning to Spain’s School http://download.microsoft.com/download/4/b/3/4b3b6f68-af48-4cf9-a23d-4da0e1b1a369/Arino.doc)

Στη Γαλλία το συμβούλιο της περιοχής Landes εξοπλίζει τους μαθητές Γυμνασίου με φορητό υπολογιστή από το 2001. Παράλληλα, πολλαπλασιάστηκε ο εξοπλισμός πληροφορικής των σχολείων της περιοχής (σε κάθε σχολείο, μία στις δύο τάξεις έχει βίντεο προτζέκτορα) καθώς και εκπαιδευτικά, παιδαγωγικά και σχολικά βοηθήματα. Σε κάθε σχολείο, υπάρχει ένα άτομο υπεύθυνο για τη διαχείριση του εξοπλισμού και ως βοηθός των χρηστών. Και οι εκπαιδευτικοί έχουν λάβει παρόμοιο εξοπλισμό με τους μαθητές.

_______________________

Πλεονεκτήματα από την αξιοποίηση συσκευών (tablet PC), στην εκπαιδευτική διαδικασία

Μελέτες υποστηρίζουν ότι η χρήση των tablet PC στην εκπαιδευτική διαδικασία έχει αρκετά εκπαιδευτικά οφέλη τα οποία καταγράφονται συγκεντρωτικά στη συνέχεια:

1. Διαρκώς αυξανόμενο κίνητρο των μαθητών (Gardner 1994, Rockman, 1998)
2. Μετατόπιση προς περισσότερο μαθητο-κεντρικά περιβάλλοντα (Stevenson, 1998 Rockman, 1998).
3. «Συνεχώς αυξανόμενη επίτευξη ακαδημαϊκών στόχων» (Πιλοτικό πρόγραμμα στο Beaufort της Νότιας Καρολίνα).
4. Μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο στη μάθηση και στις στάσεις των μαθητών.
5. Αυξημένο ενδιαφέρον από τους εκπαιδευτικούς για τη χρήση μεθόδων μάθησης μέσω εργασιών (project based learning) και για την εφαρμογή συνεργατικών τεχνικών (Rockman, 1998).
6. Εύκολη πρόσβαση στο πρόγραμμα σπουδών και τα αντικείμενα μάθησης.
7. Υποστήριξη σε μαθητές με προβλήματα όρασης και ακοής, αφού παρέχουν έναν εύκολο τρόπο τροποποίησης του μεγέθους κειμένων, χρώματος, και ήχου.
8. Ακουστικές σημειώσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται για να σχολιάσουν οι μαθητές τις εργασίες τους.
9. Αυξημένη αυτό-εκτίμηση των μαθητών.
10. Προαγωγή της συνεργατικής μάθησης αλλά και της αλληλοδιδασκαλίας.
11. Εύκολη δημιουργία διαγραμμάτων και νοητικών χαρτών (mind maps), καθώς και ποικίλου εκπαιδευτικού υλικού
12. Δημιουργία παρουσιάσεων από τους μαθητές με παράλληλη καλλιέργεια δεξιοτήτων παρουσίασης (presentation skils).
13. Ακαδημαϊκή πρόοδος των μαθητών που αξιοποιούν τις εφαρμογές που παρέχονται.
14. Εφαρμογή νέων πρακτικών στη(ν): Τέχνη: ζωγραφική και σχέδιο. Κινητικότητα: αξιοποίηση σε εξωτερικούς χώρους (π.χ. σε χώρους άθλησης) ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών. Συνεργασία: Μια προσέγγιση είναι αυτή της δικτυωμένης διανομής των πληροφοριών. Ακόμη, η εφαρμογή της τεχνικής του διαμοιρασμού ενός υπολογιστή από δυο μαθητές, μπορεί να εφαρμοστεί για να αυξήσει τις ευκαιρίες για συζήτηση. Οι εργασίες μπορούν να «σωθούν» σε μια κοινή περιοχή στο δίκτυο στην οποία οι μαθητές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση, όταν αυτό απαιτείται. Χρήση Ήχου και Εικόνας: Η εισαγωγή ακουστικών σχολίων στις εργασίες των μαθητών, εικόνων και video, οδηγεί στην παραγωγή πολυτροπικών κειμένων, με στόχο τη δημιουργία πολλαπλών αναπαραστάσεων για την όσο το δυνατόν καλύτερη κατανόηση των αντικειμένων
15. Αυξημένη πρόσβαση στις πληροφορίες και βελτίωση των δεξιοτήτων ερευνητικής ανάλυσης.
16. Αλληλεπίδραση του ενός μαθητή με τον άλλον για την εργασία τους.
17. Αυτοκατεύθησνη της μάθησης από τους (ίδιους τους) μαθητές.
18. Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη των μαθητών στις ενεργές στρατηγικές μάθησης.
19. Συμμετοχή στην επίλυση προβλημάτων και ανάπτυξης κριτικής σκέψης.
20. Εφαρμογή των Νέων Τεχνολογιών με  πολύπλευρο τρόπο.
21. Συμμετοχή σε δραστηριότητες αναζήτησης δεδομένων, κατανόησής τους, και επικοινωνίας των πληροφοριών.
22. Εποικοδομητική διδασκαλία από τους εκπαιδευτικούς
23. Ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών οι οποίοι ξοδεύουν λιγότερο χρόνο στις διαλέξεις τους.
24. Καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων (digital literacy), για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.

_______________________

«Στροφή» σε …Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης

«Οι μαθητές απολαμβάνουν πραγματικά τις τεχνολογίες επειδή τους βοηθούν να σκέφτονται. Το πραγματικά σημαντικό όμως είναι να εξασφαλιστεί ότι τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες των παιδιών τοποθετούνται στον πυρήνα της διαδικασίας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Blesa, εκπαιδευτικός και επικεφαλής ανάλογοης προσπάθειας ένταξης.

Κατά τη διαδικασία προσαρμογής στις νέες τεχνολογίες δύο χαρακτηριστικά διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο:

• • η συνεργασία των οικογενειών των μαθητών, οι οποίες ήταν πολύ ενθουσιώδεις για την ιδέα, και
  • η υποχρέωση των δασκάλων, οι οποίοι «επωμίζονται» ριζικές αλλαγές στον παραδοσιακό ρόλο τους.

Ακόμα και σήμερα  επικρατεί το παλαιό στερεότυπο του δασκάλου ως το μόνο πρόσωπο που μπορεί να διαβιβάσει τη γνώση, αλλά έχουμε φθάσει σε ένα σημείο όπου ο μαθητής έχει πρόσβαση σε πολύ περισσότερες πληροφορίες από όσες ο δάσκαλος θα μπορούσε να παρέχει. Τώρα, ο νέος ρόλος του δασκάλου είναι ο διαχειριστής της μάθησης, που καθοδηγεί τους μαθητές στο να αναζητούν μόνοι τους τις πληροφορίες. Τα παιδιά είναι απολύτως σε θέση να ανακαλύψουν τη γνώση μέσα από πολυμεσικό υλικό (video, εικόνες, ήχο), εικονικές επισκέψεις σε τοποθεσίες όπως τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι πόλεις.

Λόγω της τεράστιας ποσότητας διαδραστικού εκπαιδευτικού υλικού που είναι διαθέσιμοo πλέον, τα μαθήματα είναι πιο αλληλεπιδραστικά, παρακινητικά, και βοηθούν τους μαθητές να μαθαίνουν με το δικό τους ρυθμό. Για παράδειγμα, οι μαθητές που μελετούν το μάθημα της Βιολογίας μπορούν να έχουν πρόσβαση σε μια τρισδιάστατη εικόνα μιας ανθρώπινης καρδιάς και να δουν πώς κυκλοφορεί το αίμα στις αρτηρίες. Αντίστοιχα, στα Μαθηματικά, ένα βίντεο μπορεί να καθοδηγήσει τα παιδιά πώς να λύσουν ένα πρόβλημα βαθμιαία.

Ο εκπαιδευτικός καλείται να επιτελέσει το ρόλο του συνεργάτη, παρά τον καθοδηγητή της εργασίας του εκπαιδευόμενου. Δεν αποτελεί πλέον το μοναδικό φορέα έγκυρης γνώσης αλλά το σύμβουλο που θα συνδράμει στις προσπάθειες του μαθητή και θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει και να οργανώσει τη δική του γνώση, με τρόπο που να αρμόζει στο προσωπικό στυλ μάθησης του εκπαιδευόμενου.

Είναι γεγονός πως μια ριζική αναδιοργάνωση του ρόλου του εκπαιδευτικού στην τάξη, απαιτεί, σε πολλές περιπτώσεις, αλλαγή συνηθειών και εκ βάθρων αναθεώρηση των παιδαγωγικών του αντιλήψεων. Ο Jarrett (1998) επισημαίνει, για εκπαιδευτικούς που έχουν υιοθετήσει την ψηφιακή τεχνολογία στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική, αλλαγές στους ακόλουθους τρεις άξονες:

• • Υιοθέτηση προσεγγίσεων που εστιάζουν στον εκπαιδευόμενο (learner–centered approaches) και δεν έχουν ως επίκεντρο τον εκπαιδευτικό και τον μονόλογο.
  • Μεγαλύτερη προθυμία για πειραματισμό (experimentation) και έρευνα (research).
  • Αυξημένες απαιτήσεις και προσδοκίες όσον αφορά την εργασία των μαθητών.

Η ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία, μπορεί να υποστηριχθεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα, αναδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα του νέου μέσου, μέσα από την υιοθέτηση και εφαρμογή παιδαγωγικών μοντέλων που υπακούουν στη θεωρία του κονστρουκτιβισμού (constructivist pedagogy). Ο μαθητής από παθητικός δέκτης έτοιμης γνώσης, μεταμορφώνεται σε ερευνητή προσπαθώντας να κατανοήσει τις νέες έννοιες, στο πλαίσιο της συνεργασίας με τους συμμαθητές του (collaboration with peers).

Σε έρευνα σχετικά με την επίδραση που έχουν οι παιδαγωγικές αντιλήψεις των εκπαιδευτικών στην αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής τεχνολογίας (Connell, 1998), πραγματοποιήθηκε σύγκριση ανάμεσα σε δύο τάξεις, στις οποίες οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούσαν τεχνολογικά μέσα στη διδασκαλία μαθημάτων. Η διαφορά στον τρόπο λειτουργίας των δύο τάξεων ήταν ότι στη μία περίπτωση (τάξη Α΄) υιοθετήθηκαν εκπαιδευτικές προσεγγίσεις προσκείμενες στην κονστρουκτιβιστική θεωρία, ενώ στη δεύτερη περίπτωση (τάξη Β΄) ακολουθήθηκε το μπιχεβιοριστικό πρότυπο, με την τεχνολογία να χρησιμοποιείται κυρίως για την παρουσίαση έτοιμου υλικού.

Πορίσματα έρευνας έδειξαν ότι, οι μαθητές που είχαν τη δυνατότητα αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας ως ένα μέσο για την κατασκευή της δικής τους γνώσης, αποκόμισαν περισσότερα μαθησιακά οφέλη συγκριτικά με τους μαθητές, οι οποίοι διδάχθηκαν μεν με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αλλά βάσει παραδοσιακών διδακτικών προσεγγίσεων.

Επιχειρώντας μια σύντομη ερμηνεία των αποτελεσμάτων, μπορούμε να επισημάνουμε την ανάγκη για αλλαγή φιλοσοφίας από τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου η κοινότητα να μπορέσει να καρπωθεί τα οφέλη από την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία, οφέλη αντίστοιχα με εκείνα που οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας έχουν προσφέρει στους περισσότερους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

_______________________

Ορισμένοι από τους παράγοντες επιτυχίας της ένταξης των συσκευών στην εκπαιδευτική διαδικασία

Μετά από την αρκετών ετών εφαρμογή του εκπαιδευτικού μοντέλου «1:1» θεωρώ ότι: «Στην επιτυχία του εγχειρήματος ο εκπαιδευτικός έχει το σημαντικότερο ρόλο». Ο εκπαιδευτικός είναι ο πρώτος που πρέπει να αναγνωρίσει ότι διαδραματίζει έναν νέο ρόλο και ότι χρειάζεται να προσαρμοστεί στο νέο τρόπο μάθησης. Ακόμα και εκείνοι που είναι λιγότερο ενθουσιώδεις μέσα από τη χρήση του υπολογιστή, σταδιακά αναγνωρίζουν τα πλεονεκτήματά του. Ορισμένοι από τους παράγοντες επιτυχίας του έργου καταγράφονται στη συνέχεια:

1. 1. Ανάπτυξη κινήτρων για το προσωπικό και τους μαθητές.
   2. Κατάλληλες υποδομές σε νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ασύρματης δικτύωσης, των αξιόπιστων κεντρικών υπολογιστών.
   3. Κατάλληλες υποδομές αίθουσας (Οπτικοακουστικός εξοπλισμός, έπιπλα που δίνουν τη δυνατότητα εύκολης αλλαγής – διαμόρφωσης της διάταξης των αιθουσών).
   4. Εκπαίδευση του προσωπικού.
   5. Άμεση τεχνική υποστήριξη για το σύνολο του εξοπλισμού.
   6. Διαρκής υποστήριξη των εμπλεκομένων, στην νέα αυτή δημιουργική διαδικασία.
   7. Η συναισθηματική σύνδεση των μαθητών με τα tablet PC με διαφορετικό τρόπο από ότι συνδέονταν με τους κοινούς υπολογιστές.
   8. Γνώση του διαθέσιμου εκπαιδευτικού υλικού και των δυνατοτήτων που προσφέρει για την επίτευξη συγκεκριμένων διδακτικών στόχων.
   9. Επιλογή ή και ανάπτυξη εστιασμένου διαδραστικού εκπαιδευτικού υλικού.
   10. Τα δημιουργικά «εργαλεία» γενικής χρήσης, που αξιοποιούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των tablet PC.
   11. Το εύχρηστο περιβάλλον πλοήγησης και διαχείρισης του πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού.
   12. Απρόσκοπτη προσβασιμότητα στο εκπαιδευτικό υλικό και τα δημιουργικά «εργαλεία».
   13. Ενημέρωση των γονέων και η συμμετοχή τους στην κατάρτιση.
   14. Καταμερισμός του διδακτικού χρόνου σε δραστηριότητες με και χωρίς τη συσκευή  ώστε να γίνεται ορθή εκπαιδευτική χρήση και όχι κατάχρηση του μέσου.
   15. Χρονικό διάστημα χρήσης της συσκευής (tablet PC) – δυνατότητα οικονομικής απόσβεσης
   16. Ασφάλιση των συσκευών.

_______________________

…Αλλά δυσκολίες ή και εμπόδια…

Υπάρχουν κάποιες δυσκολίες τις οποίες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε προκειμένου η ένταξη να οδηγήσει στο ζητούμενο που είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία ώστε να καρπωθούν οι μαθητές όλα τα οφέλη αυτής.

1. 1. Επιλογή κατάλληλου εξοπλισμού που θα δημιουργήσει όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα με το πέρασμα το χρόνου.
   2. Πόροι κυρίως γύρω από την τεχνολογία, που διαρκώς και σε σύντομο χρονικό διάστημα βελτιώνονται με αποτέλεσμα την απαξίωση παλαιοτέρων.
   3. Υπηρεσίες που συνεχώς πρέπει να βελτιώνονται.
   4. Συνδυασμός τεχνολογίας και παιδαγωγικών μεθόδων και εκπαιδευτικών μοντέλων μάθησης
   5. Κατάρτιση των εκπαιδευτικών.
   6. Υπεραξία του έργου για όλους τους εμπλεκόμενους.
   7. Προσδοκίες των γονέων.
   8. Η σχέση του εγχειρήματος με το σχολικό και τον εξωσχολικό χρόνο.
   9. Μικρή εμπλοκή των εκπαιδευτικών σε εξωσχολικές δράσεις και με την υποτυπώδη χρήση του εξοπλισμού των σχολείων.
   10. Ανισομερή εμπλοκή των στελεχών και ελλιπής εντοπισμός προκλήσεων για τη συνέχεια του έργου.
   11. Φθορά εξοπλισμού λόγω πλημμελούς διαχείρισης.

Σημαντική αναφορά – επισήμανση, αποτελεί η αναπαράσταση της πορείας (Χρησιμοποίηση – χρήση – κατάχρηση – αξιοποίηση), προς την αξιοποίηση των μέσων στην εκπαιδευτική διαδικασία, …με μια σκάλα… Ας προσέξουμε το σαθρό και επικίνδυνο σκαλοπάτι της κατάχρησης… 

Β.Ο. (2013)

_______________________

Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ί α

• • Becta (2005c).Research report: Tablet PCs in schools: Case study report, http://publications.becta.org.uk/download.cfm?resID=25914Becta (2005a). Research report: Tablet PCs in schools: A review of literature and selected projects. http://publications.becta.org.uk/download.cfm?resID=25889
  • Becta (2005b). The Becta Review 2005: Evidence on the progress of ICT in education. Becta: Coventry. Accessed online on 27 Aug 2005 at: http://www.becta.org.uk/page_documents/research/becta_review_feb05.pdf
  • Becta (2004). Technical papers: Tablet PC. Coventry: Becta. Accessed online on 28 Aug 2005 at: http://foi.becta.org.uk/content_files/corporate/resources/technology_and_education_research/tablet_pc.pdf
  • Prior, G., & Hall, L. (2004). ICT in Schools Survey 2004: Findings from a survey conducted in Spring 2004. Published by Department for Education and Skills. ICT in Schools Research and Evaluation Series
  • Gulek, C. (2003). Preparing for high-stakes testing. Theory Into Practice, 42 (1), 42-50. 
  • http://www.waier.org.au/forums/1998/fisher.html
  • Goldberg, A., Russell, M., & Cook, A. (2003). The effect of computers on student learning: A meta-analysis of studies from 1992 to 2002. Journal of Technology, Learning, and Assessment, 2, (1).
  • Marzano, R. J., Marzano, J. S. & Pickering, D. J. (2003). Classroom management that works: Research-based strategies for every teacher. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
  • Twining, P. (2002). ICT in Schools: Estimating the level of investment. meD8: Milton Keynes. Accessed online on 27 Aug 2005 at: http://www.meD8.info/docs/meD8_02-01.pdf
  • Reeves, D. B. (2001). 101 Questions about standards, assessment and accountability. Denver, CO: Advanced Learning Press.
  • Roderick, M. & Engel, M. (2001). The grasshopper and the ant: Motivational responses of low-achieving students to high-stakes testing. Educational Evaluation and Policy Analysis, 23 (3), 197–227.
  • Rockman et al. (2000). A more complex picture: Laptop use and impact in the context of changing home and school access – the third in a series of research studies on Microsoft’s Anytime Anywhere Learning program. San Francisco, CA: Rockman et al.
  • Haydel, A. M. & Roeser, R. W. (2002). On the links between students’ motivational patterns and their perceptions of, beliefs about, and performance on different types of science assessments: A multidimensional approach to achievement validation. National Center for Research and Evaluation, CA: Los Angeles, Report No. 573.
  • http://link.ssis.edu.vn/Technology_@_SSIS/1%3A1 
  • The New Lab for Teaching and Learning (2001). Dalton Council Task Force Report on Laptop Technology. http://www.dalton.org/program/technology/about/
  • Rockman et al. (1998). Powerful tools for schooling: Second year study of the laptop program – A project for Anytime Anywhere Learning by Microsoft Corporation Notebooks for Schools by Toshiba America Information Systems. San Francisco, CA: Rockman et al.
  • Stevenson, K. R. (1998). «Evaluation report-Year 2: Schoolbook laptop project.» Beaufort County School District: Beaufort, S.C. [Online]. http://www.beaufort.k12.sc.us/district/ltopeval.html
  • Wigfield, A., Eccles, J. S., & Rodriguez, D. (1998). The development of children’s motivation in school contexts. In P.D. Pearson, & A. Iran-Nejad (Eds.). Review of research in education. Washington, DC: American Educational Research Association.Fisher, D., & Stolarchuk, E. (1998). The effect of using laptop computers on achievement, attitude to science and classroom environment in science. «Proceedings Western Australian Institute for Educational Research Forum 1998.» Roth, J. L. and Paris, S. G. (1991). Motivational differences in students’ perceptions of classroom and standardized achievement tests. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association. Chicago, IL: April 3–7.
  • Walberg, H. J. & Haertel, G. D. (1997). Psychology and educational practice. Berkeley, CA: McCutchan Publishing.
  • Rockman et. al. (1997). Report of a laptop program pilot: A project for Anytime Anywhere Learning by Microsoft Corporation Notebooks for Schools by Toshiba America Information Systems. San Francisco, CA: Rockman et al.
  • Gardner, J. (1994). «Personal portable computers and the curriculum.» Edinburgh, Scotland: Scottish Council for Research in Education. (ED 369 388)
  • White, N. (1989). Developmental relationships between students’ attitudes toward reading and reading achievement in grades 1 through 8 (Report No. 040, 143). (ERIC Document Reproduction No. ED 329 905).

 _____

Ομιλία