…κοιτώντας στα μάτια των παιδιών, μπορείς να δεις τη χαρά τους …φτάνει να το θέλεις…
Eίναι ένας από τους σημαντικούς λόγους ύπαρξης μας…
Να τους δίνουμε ευκαιρίες να αναπτύξουν τις ικανότητες τους.
Να τους δίνουμε ευκαιρίες να ξεδιπλώνουν τα ταλέντα τους.
Να τους δίνουμε ευκαιρίες να χαίρονται…
…
Κι ο κόπος όλων μας εξανεμίζεται…
Κι ο κόπος όλων μας γίνεται λιθαράκι για μια προοπτική…
_____________
…27 ώρες εργασίας στο «πεδίο» … σε 3 λεπτά video, από το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα STEM και Εκπαιδευτικής Ρομποτικής (Κυριακή 26 Μαρτίου 2023) στο Κολλέγιο Αθηνών.
Φιλοξενώντας ένα σπουδαίο Πανελλήνιο Διαγωνισμό STEM και Εκπαιδευτικής Ρομποτικής που κατά τη διαδικασία της προετοιμασίας τους, οι μαθητές/τριες αναπτύσσουν δεξιότητες του 21ου αιώνα και ασχολούνται με πολύπλοκες δομές σε επίπεδο σχεδιασμού αλλά κυρίως υλοποίησης, …προσφέρεις…
Η ανακαλυπτική μέθοδος που απαιτούν τέτοιου είδους διεπιστημονικές δραστηριότητες, βοηθά κυρίως στη διαθεματική προσέγγιση των εργασιών, με στόχο αφ’ ενός την κινητοποίηση της δημιουργικότητας των παιδιών και την κατανόηση σύγχρονων προβλημάτων, αφ’ ετέρου την καλλιέργεια δεξιοτήτων έρευνας, επίλυσης προβλημάτων, λογικής και κριτικής σκέψης, ψυχοκινητικών δεξιοτήτων, χωρικής αντίληψης καθώς και την αυτονομία των μαθητών/τριών μέσα από συνθήκες δοκιμής και λάθους.
Ευχαριστώ για την μεγάλη τιμή να συνεργαστούμε σε κάτι τόσο δημιουργικό …και για την τιμητική βράβευση.
Οι σκέψεις πολλές, αιχμηρές, άτακτες …και μια απόπειρα τακτοποίησης.
..και πολλά ερωτήματα επίσης … όπως αυτό που με απασχολεί πολύ τον τελευταίο καιρό: Είναι η εξέλιξη των τεχνολογιών για τους λίγους;
Όσοι τις κατανοούν, θα αξιοποιήσουν τα οφέλη και θα γίνουν πιο γρήγοροι, πιο αξιόπιστοι, πιο ενημερωμένοι, πιο δημιουργικοί, πιο ολοκληρωμένοι, πιο δυνατοί;
Στο μυαλό μου έρχεται η χρήση μιας από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές επεξεργασίας κειμένου. Σύντομα όλοι όσοι τη χρησιμοποιούμε θα έρθουμε αντιμέτωποι με στοιχεία Τεχνητής Νοημοσύνης που ενσωματώνονται σταδιακά σ’ αυτές. Πώς θα αξιοποιηθούν άραγε οι νέες δυνατότητες από όσους επιλέγουμε μέχρι και σήμερα να πατάμε διαδοχικά enter, μέχρι να αλλάξουμε σελίδα (γιατί έτσι το μάθαμε και μας βολεύει) …και δεν επιλέγουμε την απλή λειτουργία «εισαγωγή αλλαγή σελίδας», που διατίθεται χρόνια τώρα.
Η πρόκληση είναι να μπορέσουμε όλοι μαζί, με τις νέες αυτές τεχνολογίες, να περάσουμε στο επόμενο βήμα, καταφέρνοντας να καλύψουμε τυχόν κενά γνώσης και δεξιοτήτων που έχουμε. (Miao Fengchun, Holmes Wayne, Ronghuai Huang, Hui Zhang, 2021)
Στο θέμα μας…
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) ορίστηκε για πρώτη φορά ως «η επιστήμη και η μηχανική κατασκευής ευφυών μηχανών» το 1956 (McCarthy, 2007). Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, έχει εξελιχθεί προοδευτικά σε ευφυείς μηχανές και αλγόριθμους που μπορούν να συλλογιστούν και να προσαρμοστούν βάσει ομαδοποιημένων κανόνων και του περιβάλλοντος, προσομοιάζοντας την ανθρώπινη νοημοσύνη (McCarthy, 2007). Ο Wang (2019) διεύρυνε τον ορισμό λέγοντας ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να εκτελέσει γνωστικές εργασίες, όπως: μηχανική μάθηση, επίλυση προβλημάτων, επεξεργασία φυσικής γλώσσας και νευρωνικά δίκτυα (Zawacki-Richter, Marín, Bond, & Gouverneur, 2019).
Πριν καλά – καλά οριοθετήσουμε (πού λόγος για βαθύτερη διεργασία, όπως εμπέδωση) τη νέα γνώση φτάσαμε αισίως στο 2022 …και συγκεκριμένα στον Νοέμβριο.
Μαθητές/τριες των μεγαλύτερων ηλικιών κυρίως… και τα πανταχού παρόντα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μιλούν για έναν ψηφιακό παντογνώστη, ο οποίος δέχεται κάθε λογής ερώτηση και απαντά… Απαντά ολοκληρωμένα με συνοχή ζηλευτή, με γνώση για τα πράγματα, τόσο τα παλιά όσο και τα καινούργια. Αποδίδονται δυνατότητες που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία (υπερβολή;). Από την απόκτηση πτυχίου νομικής μέχρι την έναρξη μιας συζήτησης και τη συγγραφή κειμένων για οποιοδήποτε θέμα, μερικοί υποστηρίζουν πως ανταπεξέρχεται ακόμη και… στο ρόλο του ψυχοθεραπευτή. Η νέα αυτή τεχνολογία κάνει ειδικούς και κυβερνήσεις να ανησυχούν για τις πιθανές επιπτώσεις της χρήσης της.
Επανάσταση;
Η καλύτερη προσπάθεια (κατά γενική συν-ομολογία των ειδικών σε συνδυασμό με τα εκατομμύρια των χρηστών των κοινωνικών δικτύων σε μικρό χρονικό διάστημα) ονομάζεται chatGPT. Οι προγραμματιστές του πέτυχαν να μάθουν τους αλγόριθμους προσλαμβάνοντας, επιπλέον της συντονισμένης εργασίας τους σε υψηλό αλγοριθμικό επίπεδο, έναντι χαμηλής αμοιβής, 50.000 κόσμο οι οποίοι διάβαζαν κείμενα με παραστατικές και λεπτομερείς περιγραφές απλών αλλά και πολύ σύνθετων καταστάσεων στις οποίες συμπεριλαμβάνονται εκτός των άλλων και: δολοφονία, βιασμός, κακοποίηση παιδιών, βασανιστήρια, αυτοτραυματισμός και ρητορική μίσους.
Έτσι μαθητές/τριες και φοιτητές/τριες κατάφεραν, αξιοποιώντας την παραγωγή λόγου επί παντός επιστητού, να ξεγελάσουν όχι μόνο τους ανυποψίαστους (ή καμιά φορά και υπερόπτες) καθηγητές τους, αλλά και τις ψηφιακές μηχανές – βοηθήματα που ελέγχουν τη λογοκλοπή… Παρουσιάζουν εργασίες τεκμηριωμένες και με άποψη και με γνώση ζηλευτή, προκαλώντας το θαυμασμό για την ταχύτατη πρόοδο και την καταληκτική σπουδαία αξιολόγηση της τελευταίας μιας εβδομάδας.
Πλάνη αναίτια;…
Είμαστε όντως μπροστά σε μια δημιουργική καταστροφή (όπως πολλοί σκέφτονται και εκφράζουν δημόσια);
Είμαστε μπροστά στην απώλεια της ταυτότητάς μας;
Είμαστε μπροστά στη στένωση, στον περιορισμό μιας υποτιθέμενης εφευρετικότητας;
Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα, κυρίως πανεπιστήμια, σπεύδουν να απαγορεύσουν τα τσατμπότ, θεωρώντας ότι οι μαθητές και οι φοιτητές από την αρχή μπορούν να αξιοποιήσουν σαν «βοηθήματα». Τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας, σε απάντηση στους φόβους ότι οι φοιτητές χρησιμοποιούν το ChatGPT για να γράψουν εργασίες, εφαρμόζουν ήδη κανόνες που απαγορεύουν τη χρήση λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης σε εξετάσεις και άλλες αξιολογήσεις. Το λογισμικό έχει απαγορευτεί στα δημόσια σχολεία της Νέας Υόρκης λόγω της πιθανότητας λογοκλοπής και του «αρνητικού αντίκτυπου που έχει αυτό στη μάθηση».
Ένας κόσμος που εκπαιδεύει και ένας κόσμος που εκπαιδεύεται μέσα στην καχυποψία, στην ψεύτικη εικόνα, στην κατάχρηση των πάντων. Ένας κόσμος χωρίς μέτρο…
Η λύση στο συγκεκριμένο «πρόβλημα», ήρθε σχετικά νωρίς και με σπουδαία, ζηλευτά ανακλαστικά.
Το Νοέμβριο 2022 ανακοινώθηκε το chatGPT, …για τον Μάρτιο 2023 ανακοινώθηκε η νέα έκδοση του TURNITIN ως «αντίδοτου». Να φτιάξουμε εργαλεία αξιοποιώντας την ίδια τεχνολογία, τα οποία θα καταλαβαίνουν την παραγωγή λόγου από αυτά …και θα την εντοπίζουν. Ανακοινώνεται ότι το ποσοστό εντοπισμού και επισήμανσης της μηχανικής δημιουργίας κειμένων θα φτάσει το 97%.
Έτσι οι μαθητές/τριες και οι φοιτητές/τριες αλλά και οι επαγγελματίες του λόγου – προσθέτω – δεν θα μας ξεγελούν πλέον.
Ηρεμία… και εφησυχασμός;
Είναι βέβαια τόσα άλλα περισσότερα που επιτυγχάνονται από το συγκεκριμένο περιβάλλον. Περιγράφεις (για παράδειγμα) τι θέλεις από μια ψηφιακή εφαρμογή υπολογιστών και σε ποια γλώσσα προγραμματισμού επιθυμείς …και έχεις μια πρώτης τάξεως πρόταση για τον κώδικα που θα χρησιμοποιήσεις, με τα προαπαιτούμενα για την εγκατάσταση του περιβάλλοντος που θα πρέπει να έχεις ολοκληρώσει, με τεκμηρίωση, παραινέσεις επιλογών, βοήθεια κατανόησης…
Πόσο δυσχεραίνουμε έτσι το έργο αυτών που κρίνουν τις δεξιότητες των … υπό σχετικό γραμματισμό υποψηφίων;
Σχ. 1. Β. Οικονόμου, Τεχντητή Νοημοσύνη στην Εκπαίδευση, 2023
Έχουμε λύση;
Να βάλουμε όρια στην επέκταση του ελπιδοφόρου για πολλούς – ευτυχώς – ορίζοντα.
Πώς λεγόταν κάτι ανάλογο στον Μεσαίωνα;
Να καταπνίξουμε οτιδήποτε δεν μπορούμε να διαχειριστούμε, να ορίσουμε, να ελέγξουμε;
Να σταματήσουμε να μπαίνουμε σε πειρασμούς που δεν μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε;
Να γυρίσουμε στο πρότυπο του «ενός ίντερνετ», αυτού της θάλασσας που η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου εντοπίζει ως σημαντικό χώρο και τρόπο μεταφοράς αγαθών και μηνυμάτων;
Αλήθεια είναι η «λύση» στο «πρόβλημα»;
Ποιο πρόβλημα;
Τι είναι αυτό που πρέπει να δαμάσουμε, αντί να μάθουμε να το σχεδιάζουμε, να το δημιουργούμε, να το εμπλουτίζουμε, να το αναπτύσσουμε, να το βελτιώνουμε;
Τι είναι αυτό που πρέπει να ερμηνεύσουμε, αντί να ξεφύγουμε από μικρούς σκοπούς και φοβικές συμπεριφορές, που καθυστερούν την όποια ωριμότητα και περιορίζουν την όποια δημιουργικότητα;
Κάποτε λέγαμε στα παιδιά μας … «ή είσαι από αυτούς που σχεδιάζεις και δημιουργείς …ή είσαι από αυτούς που ακολουθείς και καταναλώνεις».
Υπάρχουν προτάσεις…
Ας αξιοποιήσουμε την τεχνολογία αυτή, για να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε δημιουργικά, καταθέτοντας τις ψηφίδες των δεξιοτήτων μας, των γνώσεών μας, αλλά κυρίως των αξιών μας…
Ας αλλάξουμε την οπτική γωνία απ’ όπου βλέπουμε τα πράγματα. Ας μετακινηθούμε λιγάκι από τις θέσεις μας, …ας συνεργαστούμε.
Ας μην μείνουμε στην επιφανειακή ερμηνεία και τα παιχνίδια πρώτης γνωριμίας με τις σύνθετες αυτές τεχνολογίες …και που, ναι, είναι απαραίτητα για την αρχή, αλλά όχι αυτοσκοπός.
Ας μπούμε ένα επίπεδο βαθύτερα, ας ενημερωθούμε, ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το τι, το πώς, το γιατί.
Ας μην αφήσουμε την τεχνολογία και την εξέλιξή της στα χέρια των λίγων (που έχουν τις ικανότητες να τη σχεδιάσουν και τα χρήματα να την υλοποιήσουν), κυρίως από άγνοια ή από υπεροψία για όσα εμείς δεν μπορούμε να καταλάβουμε, …να ερμηνεύσουμε.
Ας δούμε με διερευνητικό τρόπο, εμβαθύνοντας σε πτυχές ηθικής και όχι με καχυποψία, περιπτώσεις αλγοριθμικής μεροληψίας, σφάλματος ή/και κακόβουλης χρήσης. (Robinson, 2020; Rodríguez-García, Moreno-León, Román-González, & Robles, 2020 – διάκριση μεταξύ ηθικών και όχι πρακτικών).
Ας αμφισβητήσουμε την ορθότητα της πρότασης, την ορθότητα της απόφασης, την ορθότητα της λειτουργίας, με τεκμηριωμένη άποψη …προϊόν προσπάθειας και όχι αβίαστων επιχειρημάτων και απόψεων επιφανειακών συζητήσεων. Να μια πρόταση που θα βοηθήσει τη συνδυαστική σκέψη, την κριτική ικανότητα, την αναζήτηση, τη δοκιμή και το λάθος, τη συμμετοχή, την αποφυγή δογματισμών…
Ας μάθουμε να συγκρίνουμε προτάσεις δημιουργώντας κοινή βάση που οδηγεί σε ασφαλέστερα και έγκυρα αποτελέσματα.
Ας ανακαλύψουμε στοιχεία που λείπουν, ας τα εντοπίσουμε με ένταση και ας διευρύνουμε τη σκέψη μας, ως μέλη ομάδας που συνθέτει σε κοινή προσπάθεια και όχι ως αιρετικούς λαρυγγισμούς που συνήθως «τραβούν» σε αντίθετη κατεύθυνση το όχημα της καινοτομίας και της εξέλιξης.
Καινοτομία άλλωστε είναι και το να κάνεις πράγματα με καινούργιο τρόπο… όχι μόνο καινούργια πράγματα.
Ας μην αφήσουμε και αυτή τη νέα γνώση σε αλλήλους, όπως μάθαμε την μέχρι τώρα τεχνολογία. Είναι μια διαδικασία που οδηγεί σε στρεβλώσεις που δύσκολα μπορούν να αναστραφούν εκ των υστέρων.
Ας δούμε όλα αυτά τα επιτεύγματα ως εργαλεία ενίσχυσης και όχι ως υποκατάστατα του ανθρώπου, αναλώνοντας την καχυποψία μας εκεί που πραγματικά χρειάζεται.
Ας μην φτάσουμε στο σημείο να παραδεχτούμε ότι ο δάσκαλος μεταφέρει μόνο γνώσεις (κάτι που τα νέα αυτά περιβάλλοντα κάνουν καλά – απ’ ότι φαίνεται – και βελτιώνονται πολύ γρήγορα).
Ας υιοθετήσουμε την άποψη καθηγητών του Columbia όπως o Oded Netzer ότι οι προγραμματιστές Η/Υ θα βοηθηθούν από τις τεχνολογίες αυτές …και όχι την άποψη της OpenΑΙ ότι αυτές οι τεχνολογίες θα αντικαταστήσουν μερικούς μηχανικούς.
Ας φέρουμε στο προσκήνιο έννοιες όπως τη δυαδικότητα της τεχνολογίας. Η τεχνολογία όπως αυτή του ChatGPT (δηλαδή), μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της αξιοπιστίας της πληροφορίας και των ειδήσεων (fact checking), την ενδυνάμωση της ενημέρωσης και κατ’ επέκταση την αναβάθμιση της δημοκρατίας. Ας θωρακίσουμε με κριτική ικανότητα και συνδυαστική σκέψη όλους μας, ώστε να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη διασπορά παραποιημένων ειδήσεων που καταλήγει σε σχεδιασμένη ή ακούσια παραπληροφόρηση με επικίνδυνες διαστάσεις.
Έχουμε στη διάθεσή μας πολλές πτυχές διερεύνησης, ταξινομώντας με όποια σειρά αποφασίσουμε όπως:
To θέμα της αξιολόγησης σε γνωστικό και ηθικό επίπεδο.
Το θέμα της προετοιμασίας των μελλοντικών εξελίξεων.
Το βάθος διείσδυσης στη συγκεκριμένη γνώση και συμπεριφορές.
Το θέμα της κατανόησης της λογικής των περιβαλλόντων που οι τεχνολογίες αυτές αποδίδουν τα αναμενόμενα.
Το θέμα της σύνδεσης τεχνολογίας και χρημάτων που επενδύονται για την εξέλιξή της …ή απορρέουν /συρρέουν από αυτή.
Τα διάφορα επίπεδα της χρήσης ή/και της αξιοποίησής της.
Μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που αξιολογούμε εργασίες όλων των ηλικιακών ζωνών ή ακόμα – ακόμα και έργων μεγαλύτερων; Είναι χρυσό παραδοτέο πλέον η έκθεση ως πόνημα που διαβάζουμε, χωρίς παράλληλα να έχουμε πλήρη γνώση για τη συμπεριφορά ή ακόμα και τις συνήθειες στα συγκεκριμένα ζητήματα, του συγγραφέα του;
Μήπως ήρθε η ώρα να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση και να προσέχουμε περισσότερο τα πρώτα στάδια της συγγραφικής διαδικασίας, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε καλύτερα την πρόοδο των μαθητών/τριών μας, έχοντας περισσότερα στοιχεία κρίσης και βελτιωτικών παρεμβάσεων στη φαρέτρα μας;
Μήπως πρέπει να ενθαρρύνουμε τη χρήση τέτοιων εργαλείων που οι προτάσεις τους θα αποτελέσουν οδηγό προσαρμογής και όχι αντικείμενο αξιολόγησης;
Αλλαγές σημαντικές, αλλαγές δύσκολες, αλλαγές που κουράζουν τους ήδη κουρασμένους από την υπερπροσπάθεια… αλλαγές που ταράζουν τα λιμνάζοντα ύδατα με δυναμικές προσεγγίσεις. Άλλωστε έτσι δεν πρέπει να είναι η εκπαίδευση που κινητοποιεί και προσαρμόζεται;…μια δυναμική διαδικασία γεμάτη εκπλήξεις για όλους…
Βασίλης Οικονόμου
Διευθυντής Πληροφορικής και Ψηφιακής Εκπαίδευσης
Κολλέγιο Αθηνών | Ελληνο – Αμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα
μαίνονται(*) ; εκδηλώνομαι με ιδιαίτερη σφοδρότητα (όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα)
Μεγάλη μου χαρά και τιμή για την εμπιστοσύνη να συμμετέχω ανάμεσα σε σημαντικούς ομιλητές: Diana Ghazaryan, Education, CEE Area HQ at Microsoft, Dina Ghobashy, Senior Manager, Education Leadership at Microsoft, Άννα Διαμαντοπούλου, π. Υπουργός Παιδείας, Harry Anthony Patrinos, Adviser, Office of the Chief Economist, World Bank, Europe and Central Asia, Δημήτριος Σάμψων Καθηγητής ΠΑΠΕΙ, Μαρία Σπυράκη, Ευρωβουλευτής), στο διαδικτυακό συνέδριο SMART EDUCATION 6: «Reimagining education – Ο ρόλος της εκπαίδευσης σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει» που διοργάνωσαν τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη.
Η ομιλία με τίτλο: «Μεταμορφώνοντας τον κόσμο μας. Η Εκπαίδευση στην Ατζέντα του 2030. Είναι τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών και η κουλτούρα μας κυρίως, έτοιμα για τις σπουδαίες αλλαγές που μαίνονται». συνίσταται στα παρακάτω βασικά σημεία:
Είναι άραγε αρκετά αυτά που μαθαίνουμε για να σταθούμε μπροστά στις επερχόμενες σημαντικές αλλαγές;
Ο Andreas Schleicher, αναπληρωτής Διευθυντής Εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ, αναφέρει ότι «Η μελλοντική παγκόσμια οικονομία δε θα πληρώνει πια για όσες γνώσεις έχει κάποιος, αλλά για όσα μπορεί να κάνει με αυτές».
Θα απαιτηθούν λοιπόν, νέες λύσεις για προβλήματα που ακόμα δεν έχουν εμφανιστεί καν στον ορίζοντα… Είναι σίγουρα χρήσιμο να προετοιμαζόμαστε νωρίτερα για αλλαγές που έρχονται…
Πόση αξία όμως έχει να μαθαίνουμε, να εξελισσόμαστε, να αποκτούμε νέες ικανότητες, ίσως και νέες αξίες(;), ώστε να επηρεάζουμε δημιουργικά τις επερχόμενες αλλαγές… ή και να τις δημιουργούμε…
Τι θα σκεφτόμασταν, τι θα σχεδιάζαμε, τι θα υλοποιούσαμε διαφορετικά τώρα στις μέρες μας, ώστε να βοηθήσουμε στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου για την επόμενη γενιά;
Μέχρι το 2030, οι απλές γνώσεις, θα έχουν αξία;
Είναι ο συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων και αξιών σε μια συγκεκριμένη ποσόστωση οι ικανότητες που απαιτούνται πλέον από τις μέρες μας και για το μέλλον;
Η εκπαίδευση μεταφέρει γνώσεις, ή θα πρέπει να προετοιμάσει τους μαθητές να ερευνούν, να αμφισβητούν, να σκέφτονται συνδυαστικά, δημιουργικά, ανεξάρτητα αλλά και συνεργατικά, έχοντας πλήρη επίγνωση του εαυτού τους αλλά και της θέσης τους στο κοινωνικό τους πλαίσιο;
Πώς θα φτάσουμε από εδώ που είμαστε …εκεί …στο 2030;
Ας φανταστούμε το μέλλον και ας δούμε τις όποιες συνέπειες από τις σημερινές μας προσεγγίσεις σε σημαντικές προκλήσεις.
Τις τελευταίες δεκαετίες δημιουργείται για την εκπαίδευση σε παγκόσμιο επίπεδο, ένα τεράστιο αποθετήριο πληροφοριών και εμπειρίας σχετικά με τον τρόπο που βελτιώνουμε τη μάθηση.
Ίσως τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, μας παρέχεται μια μεγάλη ευκαιρία.
Στις μέρες μας συντελούνται αλλαγές με ρυθμούς που δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε. Γονείς και παιδιά, εργαζόμενοι και μαθητές, χρειάζεται να κατακτήσουμε νέες ικανότητες, να υιοθετήσουμε στάσεις, προκειμένου να αξιοποιήσουμε όσο μπορούμε περισσότερο τις δυνατότητες και κυρίως, τις ευκαιρίες που μας παρουσιάζονται.
Τα σύγχρονα προγράμματα σπουδών όλων των βαθμίδων ενθαρρύνουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων του 21ου αιώνα (Frameworkfor 21st Century Learning), μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι δεξιότητες ψηφιακής τεχνολογίας και επικοινωνίας (Information, Media and Technology Skills). Οι ψηφιακές δεξιότητες δεν απαιτούνται μόνο για τα περισσότερα επαγγέλματα, αλλά βελτιώνουν την καθημερινότητά μας, βοηθούν να μαθαίνουμε, να επικοινωνούμε, να εξελισσόμαστε και να συμμετέχουμε σε κοινωνικά δρώμενα. Ο τεχνολογικός αλφαβητισμός αποτελεί μια νέα μορφή κατάρτισης που συνδέεται άρρηκτα με τη διδακτική πρακτική.
Έτος 2030: Ορόσημο κοσμοϊστορικών αλλαγών, 4η Βιομηχανική Επανάσταση, Εκθετικές Τεχνολογίες, Εκτεταμένη Πραγματικότητα, Νευρωνικά δίκτυα, Τεχνική Νοημοσύνη, Μηχανική Μάθηση, Νευροεπιστήμη, Συνείδηση, Ηθική… Είναι άραγε αρκετά αυτά που μαθαίνουμε για να σταθούμε μπροστά στις επερχόμενες σημαντικές αλλαγές;
Ο Andreas Scleicher, αναπληρωτής Διευθυντής Εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ, αναφέρει ότι «Η μελλοντική παγκόσμια οικονομία δε θα πληρώνει πια για όσες γνώσεις έχει κάποιος, αλλά για όσα μπορεί να κάνει με αυτές».
Θα απαιτηθούν λοιπόν, νέες λύσεις για προβλήματα που ακόμα δεν έχουν εμφανιστεί καν στον ορίζοντα… Είναι σίγουρα χρήσιμο να προετοιμαζόμαστε νωρίτερα για αλλαγές που έρχονται…
Πόση αξία όμως έχει να μαθαίνουμε, να εξελισσόμαστε, να αποκτούμε νέες ικανότητες, ίσως και νέες αξίες(;), ώστε να επηρεάζουμε δημιουργικά τις επερχόμενες αλλαγές… ή και να τις δημιουργούμε…
3R’sγια τις βασικές δεξιότητες που διδάσκονται στα σχολεία:
Τρεις είναι οι βασικές δεξιότητες που καλλιεργούνται από τον 19ο αιώνα στα σχολεία: Ανάγνωση, Γραφή και Αριθμητική. Κανένας μαθητής, λόγω φτώχειας, ηλικίας, φυλής, φύλου, πολιτιστικού ή εθνοτικού υπόβαθρου, αναπηρίας ή οικογενειακής κατάστασης δεν εξαιρείται από τις τρεις αυτές δεξιότητες, αν και αναγνωρίζεται ότι μεμονωμένοι μαθητές μπορούν να μάθουν με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικούς ρυθμούς. Τα πρότυπα επικεντρώνονται κυρίως στο τι θα πρέπει να μάθουν οι μαθητές για να είναι ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας.
Οι προσδοκίες του κόσμου και οι απαιτήσεις για την εκπαίδευση έχουν γίνει αρκετά περίπλοκες. Οι μαθητές όχι μόνο πρέπει να είναι σε θέση να διαβάζουν πολύπλοκα πολυτροπικά κείμενα, αλλά να απαντούν σε δύσκολα ερωτήματα και να εφαρμόζουν ποικίλες μεθόδους για να προσδιορίζουν τις απαντήσεις σε σύγχρονα προβλήματα. Υπάρχει ανάγκη να αξιοποιήσουν την τεχνολογία, να είναι σε θέση να επικοινωνούν με τις μηχανές μέσα από τη γραφή και την κατανόηση του κώδικα, να δημιουργούν διαδικτυακό ψηφιακό υλικό (ιστοσελίδες, παρουσιάσεις, podcast, διαδραστικά βιβλία κ.λπ), να γίνουν σωστά ενημερωμένοι ψηφιακοί πολίτες.
Η υπευθυνότητα αποτελεί ένα σημαντικό συστατικό για την επιτυχία. Η σκληρή δουλειά και η αποδοχή της ευθύνης των πράξεών μας, μας βοηθά να γίνουμε παραγωγικά μέλη της σύνθετης κοινωνίας μας και επιτυχημένοι ενήλικες. Μαθαίνουμε να λαμβάνουμε υπεύθυνες αποφάσεις επειδή καταλαβαίνουμε ότι οι πράξεις μας δεν επηρεάζουν μόνο εμάς, αλλά τους πάντες.
Εκπαιδευτικοί και μαθητές συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Σημαντική είναι η δύναμη του παραδείγματος. Οι μαθητές ακολουθούν μοντέλα και δημιουργούν πρότυπα. Καλούνται να συν-δημιουργήσουν σε ομάδες με διαφορετικά μέλη. Ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική ομάδα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη φυλή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, μαθαίνουν να συνεργάζονται με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών …εκτός του χρήσιμου παραδοτέου.
Οι μαθητές που αναζητούν – επινοούν εναλλακτικές προσεγγίσεις στην επίλυση προβλημάτων, αναπτύσσουν την υπεραξία της βελτίωσης της μεθοδολογίας που ακολούθησαν. Διδασκόμαστε να βλέπουμε «έξω από το κουτί». Μαθαίνουμε να είμαστε επινοητικοί. Αναπτύσσουμε συνδυαστική σκέψη, που αποτελεί (κατά τη γνώμη μου) τη βάση για την οποιαδήποτε συνέχεια. Συνδυάζουμε συμπεριφορές, γεγονότα, δεδομένα, γνώσεις, επιστήμες, θεματικές περιοχές, εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, τεχνικές… διευρύνοντας έτσι τον ορίζοντα με δημιουργικές ενασχολήσεις, δραστηριότητες και κυρίως αποφάσεις. Ο ενθουσιασμός, η τάση για εξερεύνηση, η αμφισβήτηση για τα πάντα και τους πάντες, περνώντας από ένα φίλτρο λογικής, ωριμότητας, ευαισθησίας, ηθικής, αυτορρύθμισης και αυτοπροσδιορισμού, αφήνουν ένα αναντικατάστατο ίζημα «σοφίας», που αποτελεί ένα ακόμη εφόδιο για το μέλλον.
Η ανθεκτικότητα σε σύνθετες καταστάσεις θεωρείται δεδομένη. Ίσως δεν αναγνωρίζεται ως ικανότητα με βάση την οποία ένα άτομο μπορεί να αναπτυχθεί. Έχει συνδεθεί με την ψυχική υγεία. Η πανδημία μάς υπενθύμισε τη σημασία της ανθεκτικότητας σε περιόδους αντιξοοτήτων και υπογράμμισε ανισότητες που καθιστούν δυσκολότερο για ορισμένες ομάδες και άτομα να αντιμετωπίζουν κρίσεις, με το λιγότερο δυνατό κόστος.
Τολμώντας την έκθεση του εαυτού μας, εξωτερικεύοντας συγκροτημένα τις σκέψεις μας, προωθούμε τον διάλογο και αυξάνουμε τον βαθμό αξιοποίησης του όποιου σφάλματος. Είναι διαφορετικό το σφάλμα της μη ορθής εφαρμογής ενός κανόνα ή μιας θεωρίας, την οποία θα έπρεπε να γνωρίζουμε, από το σφάλμα που κάνουμε κατά την αναζήτηση νέων. Στη δεύτερη περίπτωση το λάθος σχετίζεται με τη δημιουργικότητα, την παραγωγικότητα, και σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με έλλειψη μνήμης ή ελλιπή προσοχή. Στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική δεν χρησιμοποιούνται άλλωστε οι λέξεις «λάθος» και «σφάλμα», σύμφωνα με την παραπάνω διάκριση.
Μαθαίνω δε σημαίνει αποκτώ απλά γνώσεις (με την έννοια της μεταβίβασης). Μαθαίνω σημαίνει τολμώ να αμφισβητώ, τολμώ να δοκιμάζω, τολμώ να αποτυγχάνω, τολμώ να ξαναπροσπαθώ.
Ο άνθρωπος έχει εξελίξει (ραγδαία τα τελευταία χρόνια) το επίπεδο ζωής του. Ζει σε πολυτελή σπίτια, με τις ανέσεις που αυτά προσφέρουν, μετακινείται γρηγορότερα και ευκολότερα με τα μέσα, ιδιωτικά αλλά και μαζικής μεταφοράς. Ξοδεύει και καταναλώνει μεγάλες ποσότητες φυσικών αγαθών, αλλά μοιραίως και ενέργειας.
Η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων και του υπερκαταναλωτισμού οδηγεί σε αδιέξοδο. Η κουλτούρα που (θα) πρέπει να αναπτύσσουμε για την εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, θα βοηθήσει να απομακρυνθούμε από το αδιέξοδο αυτό.
Θα χρειαστεί να εστιάσουμε στα προβλήματα αυτά, σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας τεχνολογίες και τρόπους για την αποφυγή τους. Θα χρειαστεί να ευαισθητοποιηθούμε στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων κυρίως και να αναπτύξουμε την κατάλληλη κουλτούρα …εξ απαλών ονύχων. Τώρα ακόμη περισσότερο.
Κάτι που κυρίως αφήνουμε σε δεύτερη μοίρα, είναι η ξεκούραση, η χαλάρωση με στόχο την επαναφόρτιση των ενεργειακών μας αποθεμάτων.
Πολλές φορές ξεχνάμε πόσο σημαντικές είναι οι διακοπές για όλους μας αλλά και για τα παιδιά. Διακοπές κυρίως σημαίνουν αλλαγή – διακοπή από την καθημερινότητα στην οποία συμμετέχουμε. …Διακοπή από τη ρουτίνα που ο καθένας μας έχει φτιάξει η ακολουθεί.
Η ανεμελιά, το γέλιο, το παιχνίδι, η ξενοιασιά, το να μην κάνουμε πολλά πράγματα, είναι απαραίτητα στοιχεία για το ζητούμενο της ισορροπίας και του «μέτρου».
Ας μάθουμε τα παιδιά μας να ανακαλύπτουν ό,τι τους δίνει ενέργεια και τα αναζωογονεί. Είναι ένα απόγευμα στον καναπέ με τη συντροφιά ενός βιβλίου; Είναι μία συνάντηση με φίλους; Είναι η ενασχόληση με κάποιο χόμπι ή σπορ; Είναι μία βόλτα στην παραλία ή μία επίσκεψη σε έναν καινούριο χώρο; Είναι απλά το να μην κάνω απολύτως τίποτα για μερικά λεπτά;
Ο καλός ύπνος αποτελεί ουσιαστική ξεκούραση για τον οργανισμό. Αποτελεί θεμέλιο καλής υγείας και ευ ζην γενικότερα. Η έκθεση στο φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας μάς κάνει καλό, αλλά η έκθεση στο μπλε φως των ηλεκτρονικών συσκευών (κινητό τηλέφωνο, υπολογιστής) κατά τη διάρκεια της νύχτας έχει πολλές φορές αντίθετο αποτέλεσμα. Ας μάθουμε τα παιδιά μας να αφήνουν τις ηλεκτρονικές συσκευές στην άκρη για τουλάχιστον 2 ώρες πριν τον ύπνο. Το διάβασμα, ο διαλογισμός, η μουσική ύπνου, είναι χρήσιμες εναλλακτικές επιλογές.
Η διαρκώς προσαρμοζόμενη εκπαίδευση…
Μπροστά σε έναν όλο και πιο ασταθή, αβέβαιο, περίπλοκο, απαιτητικό και διφορούμενο κόσμο, γεμάτο «ρήγματα» αλλά και προκλήσεις, η εκπαίδευση μπορεί και πρέπει να αναλάβει σημαντικό ρόλο.
Είναι σκόπιμο οι μεθοδολογίες και τα προγράμματα σπουδών να εξελίσσονται ή και να αλλάζουν καθολικά, ίσως ακόμα και με ριζοσπαστικούς τρόπους. Η ανάπτυξη ικανοτήτων ως συνδυασμού γνώσεων, δεξιοτήτων και αξιών, μας επιτρέπουν να συμβάλουμε αλλά και να επωφεληθούμε από ένα συνεκτικό και βιώσιμο μέλλον.
Είναι κύριο μέλημα (περισσότερο από κάθε άλλη φορά) να μάθουμε να διαμορφώνουμε σαφείς στόχους, να ανακαλύψουμε ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες και να εντοπίσουμε πολλαπλές λύσεις σε νέα μεγάλα προβλήματα.
Η Εκπαίδευση οφείλει να κάνει περισσότερα από την προετοιμασία των νέων για τον κόσμο της εργασίας, στα χρόνια που έρχονται. Πρέπει να καλλιεργήσουμε στους μαθητές τις ικανότητες που χρειάζονται για να γίνουν ενεργοί, υπεύθυνοι και ηθικοί πολίτες ώστε να επηρεάσουν δημιουργικά το ίδιο τους το μέλλον.
…Και ο ρόλος του Εκπαιδευτικού;
Σημαντικός παράγοντας της υποστήριξης των αλλαγών που μέλλονται είναι ο εκπαιδευτικός. Οφείλουμε με κάθε τρόπο να εμπλουτίσουμε τη φαρέτρα των εκπαιδευτικών, για να εκπαιδεύουν δημιουργικά τα παιδιά μας αξιοποιώντας όλες τις σύγχρονες μεθοδολογίες, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους, καλλιεργώντας τους ποικίλες και σύγχρονες ικανότητες, εμπνέοντάς τους, διαμορφώνοντάς τους ως χρήσιμους, άξιους και με αίσθημα ευθύνης σημαντικούς πυλώνες, ώστε με τη σειρά τους, συνεργαζόμενοι σε έναν αγαθό στόχο, να αλλάξουν τον κόσμο μας…
Η ικανοποίηση των μαθησιακών αναγκών απαιτεί ενναλακτικούς τρόπους προσέγγισης και καινοτόμες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Η μάθηση γίνεται πολυδιάστατη, προσεγγίζεται διαθεματικά, αναπτύσσοντας ικανότητες 21ου αιώνα μέσα απόγνώσεις, δεξιότητες και αξίες.
Σκοπός της διαθεματικής παρέμβασης με αφορμή την Ιστορία, είναι να γνωρίσουν οι μαθητές/τριες το «Χρυσό Αιώνα της Τέχνης», μέσα από δημιουργήματα που σώζονται μέχρι σήμερα, να αναπτύξουν κριτική ικανότητα αναλύοντας την αναγκαιότητα και τον τρόπο δημιουργίας τους, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες αναζήτησης, συνδυαστικής προσέγγισης πηγών, συλλογής και παρουσίασης πληροφοριών, παρατήρησης τρισδιάστατων απεικονίσεων, εικαστικής δημιουργίας, κατασκευών και εμβύθισης σε εικονικά περιβάλλοντα για διερεύνηση.
Ας φανταστούμε μαθητές/-τριες και εκπαιδευτικούς να «επισκέπτονται» εικονικά αρχαιολογικούς χώρους, εστιάζοντας σε λεπτομέρειες γλυπτών, υλικών κατασκευής και διακόσμησης.
Να παρατηρούν κτήρια, ναούς, αγάλματα, καθημερινά σκεύη… τη διαδικασία κατασκευής τους.
Να αναλογίζονται πώς σχεδιάστηκαν επιφάνειες, μοτίβα, σχήματα, καθώς και τη μηχανική στη σύνθεση των δομικών υλικών με τα μέσα της εποχής.
Ξεκινώντας με εικασίες, αναγνωρίζουν αντικείμενα μέσα από τη λειτουργικότητά τους, ερευνούν τις ιδιότητές τους, αναζητούν μεθόδους κατασκευής, αναπαράγουν τρόπους μεταφοράς και σύνθεσης δομικών υλικών, συνεργάζονται ανταλλάσσοντας ευρήματα, εξάγοντας συμπεράσματα, ώστε να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της διαθεματικής τους εργασίας…
Ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου έγινε να βρίσκομαι ανάμεσα σε Εκπαιδευτικούς από πολλά μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο και τόσο καλούς επιστήμονες ομιλητές. Θα ήταν πραγματικά όμορφο να είμαστε όλοι μαζί στο φιλόξενο θέατρο του Σχολείου σας και να συναισθανόμασυε τα τεκτενόμενα.
H χρήσιμη τεχνολογία …που μας δίνει τη δυνατότητα να βρισκόμαστε από παντού σε κοινούς ψηφιακούς χώρους και να συζητάμε απόψεις.
Χρήσιμη και αληθινή η συνομιλία με τον Πρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού για το ψηφιακό σχολείο και τον ρόλο του ψηφιακού (διαδραστκού – πολυμεσιμού – πολυτροπικού …θα συμπληρώσω) βιβλίου.
Ακούστηκαν αρκετά θετικά, αλλά θεωρώ υποχρέωση να καταγράψω εδώ το κάτω μέρος του παγόβουνου. Έτσι απλά χωρίς πολλά φτιασίδια στο λόγο, αλλά εστιάζοντας κυρίως στο έργο των πολλών…
Όραμα και έργο και μεγάλη προσπάθεια από πολλούς…
…Κι από την άλλη, λόγια – λόγια – λόγια… Ανούσια λόγια, από ανθρώπους (πολύ λίγους και «λίγους») που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν «εργαλεία» δημιουργίας ή ακόμη και να σκεφτούν κάτι δημιουργικό, ευφάνταστο, όμορφο… παρά μόνο συγκεντρώνουν δουλειές άλλων, για να τις μοιράσουν ξανά (;!) Πού (;!) Με ποιο σκοπό (;!). Οι λίγοι και «λίγοι» που δεν ξέρουν πώς (και τι – και γιατί) γίνεται. [Σίγουρα παίζει το ρόλο του …και το ποιους και πόσο καιρό μπορούν να ξεγελούν]…
Ευτυχώς οι πολλοί και σημαντικοί και με άποψη, επικροτούν το έργο, επιβραβεύουν και βραβεύουντην προσπάθεια, υιοθετούν τη μεθοδολογία της πρότασης. Το προσεγγίζουν με ήθος, με αγάπη, με αναγνώριση στον κόπο. Σέβονται το αποτέλεσμα ως εργαλείο, ως καινοτομία. Το αξιοποιούν. Θέλουν να δημιουργήσουν ή/και να συμβάλουν στη δημιουργία υλικού με έργο και χωρίς πολλά λόγια…
_____________
Η ψηφιοποίηση και ιδιαίτερα ο εμπλουτισμός των ψηφιοποιημένων βιβλίων που απευθύνονται σε Μαθητές/τριες, Εκπαιδευτικούς και Γονείς, δεν είναι μικρή υπόθεση.
Αν θέλεις να πετύχουν το σκοπό που έχει τεθεί εξ αρχής: Τη δημιουργία πολλαπλών αναπαραστάσεων, την ευχρηστία, την συγκέντρωση του υλικού, την προσβασιμότητα, την προώθηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσω σύγχρονων μεθοδολογιών και αντιλήψεων, χρειάζεται κατάθεση ψυχής…
Θέλει όραμα και θέλει στόχο. Στόχο καλό, στόχο που βοηθά πολλούς, στόχο που δεν εξυπηρετεί μόνο λόγια και άκυρες διαθέσεις …των εκτός της εκπαιδευτικής διαδικασίας αναρριχητικών η/και αρπακτικών.
Θέλει γνώσεις για το αντικείμενο που θα εμπλουτίσεις, γνώση του τρόπου που θα ψάξεις, γνώση των βιβλιοθηκών που θα ανατρέξεις, γνώση του τρόπου προσαρμογής του υλικού, …και τόσα άλλα.
Θέλει δεξιότητες για την επιλογή και την αξιοποίηση του/των εργαλείου/ων…
Θέλει αξίες που θα βοηθήσουν ώστε το αποτέλεσμα να είναι κοντά σ’ αυτό που ζητά η εκπαιδευτική κοινότητα, προσεγγίζοντας με σεβασμό το περιεχόμενο και το έργο γενικότερα…
Θέλει ενσυναίσθηση. Να (μπορείς να) μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου και να βλέπεις αυτό που θέλει να δει…
Θέλει πάνω απ’ όλα μεράκι και αγάπη και πάθος γι’ αυτό που κάνεις. Και αυτό πάντα θα κάνει τη διαφορά…
…Και τότε πετυχαίνει ουσιαστικά.
Εβδομήντα πέντε και πλέον ψηφιοποιημένα εμπλουτισμένα – διαδραστικά – πολυτροπικά βιβλία σε λίγα καλοκαίρια, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν μικρή προσπάθεια για πολλούς ανθρώπους που ασχολούνται σοβαρά, με ήθος και χωρίς δεύτερες σκέψεις, για την ευρύτερη έννοια της εκπαίδευσης των παιδιών μας.
Μεγάλη προσπάθεια πολλών για ένα μεγάλο έργο, που άνοιξε και ανοίγει ορίζοντες…
Προσπάθεια και αποδοχή …που σε κάνουν να σκέφτεσαι ότι ακόμη είσαι στην αρχή…
Είναι πολύ καινούργιο για όλους μας αυτό που συμβαίνει τις μέρες του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, στα διαδικτυακά θρανία.
Είναι η ένταση της εφαρμογής, είναι ότι το ανακαλύπτουμε πρόσφατα (ενώ υπάρχει από το 1840 ως μεθοδολογία μάθησης μέσω αλληλογραφίας, και το 1858 ως πανεπιστημιακή «τηλεμάθηση»), είναι η ισχυρή άποψη που έχουμε για τα πράγματα, είναι το έλλειμμα έγκυρης ενημέρωσης, είναι οι μεμονωμένες κακές ίσως εμπειρίες των πρώτων ημερών, είναι η έλλειψη ετοιμότητας προσαρμογής;
Φαντάζομαι πολλές φορές, μεταφέροντας την αντίστοιχη διαδικτυακή εικόνα στις πραγματικές αίθουσες διδασκαλίας… στο κάδρο που φτιάχνει το μυαλό μου υπάρχουν τα ατομικά πλέον θρανία όπου κάθεται ο μαθητής και οι γονείς δίπλα – δίπλα, όλοι μαζί στριμωγμένοι στο ίδιο αυτό μικρό θρανίο με τα πόδια των μεγάλων να προεξέχουν. Φαντάζομαι μερικούς από εμάς “κρυμμένους” πίσω από ένα χαρτόνι τεράστιο γύρω από το θρανίο, με ορισμένα από αυτά τα παραβάν περίτεχνα διακοσμημένα, στην καλύτερη περίπτωση.
Η θέα της εικόνας, που ο νους δημιουργεί, μου προκαλεί ευθυμία… στην αρχή τουλάχιστον…
Τώρα που είμαστε στο σπίτι, είτε έχουμε χρόνο είτε όχι, μπορούμε να ακούμε στο περιθώριο της ακοής μας ή/και να βλέπουμε το διαδικτυακό μάθημα στο οποίο συμμετέχει το παιδί μας.
Δεν είμαστε λίγοι αυτοί που συγχρονίζουμε τα ημερολόγια της δουλειάς μας με τα μαθήματα του παιδιού μας, ώστε να δεχόμαστε και μηνύματα συγκεκριμένα που θα μας βοηθήσουν να μην χάσουμε απολύτως κανένα… Όταν δε, υπάρχει χρόνος, ορισμένοι από εμάς συμμετέχουμε στο μάθημα κιόλας. Έχουμε άποψη για τους διαλόγους που διαμείβονται, θέτουμε τα δικά μας ερωτήματα στο δάσκαλο (διακριτικά στο chat που νομίζουμε ότι μόνο εμείς και ο δάσκαλος βλέπουμε), έχουμε άποψη την οποία επικοινωνούμε με τους φίλους μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βιντεοσκοπούμε το μάθημα για να το στείλουμε σε φίλους ή/και συγγενείς που θα πρέπει να θαυμάσουν την επίδοση ή την τοποθέτηση του παιδιού μας.
Το καλύτερο συμβαίνει όταν όπως διατεινόμαστε, «έχουμε τεστ». Εκεί αρχίζουν πολύ πριν οι πυρετώδεις διαδικασίες προετοιμασίας. Τι βιβλία που κατεβαίνουν από τα ράφια της βιβλιοθήκης, τι τετράδια με τις σημειώσεις του μαθητή/τριας, τι το διαδίκτυο στο κινητό τηλέφωνο, τι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη «βοήθεια του κοινού». Όλα σε πλήρη εγρήγορση και σπάνια ετοιμότητα… Και στο τέλος, να τα μηνύματα (ειδικά αν κάτι δεν πήγε καλά) «…Μα δεν προλάβαμε να καταθέσουμε», «…κόπηκε η σύνδεση», «…εμείς πατήσαμε την υποβολή αλλά αυτό κόλλησε…», «μας πέταξε έξω την πιο ακατάλληλη στιγμή» …όλα στον πληθυντικό.
Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να εστιάζουν στη οθόνη του υπολογιστή τους ολοένα και περισσότερο. Αψηφούμε γνώση, κανόνες, συνήθειες …μέτρο.
Προσθέτοντας σε ένα παλαιότερο άρθρο, μία ακόμη «αλήθεια ή ψέμα»: «Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι μόνο για τους Μαθητές;», θα έλεγα ότι στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχουμε όλοι άποψη γιατί βλέπουμε πράγματα που δεν είχαμε πριν τη δυνατότητα να δούμε. Γινόμαστε και Δάσκαλοι και Μαθητές και Επιθεωρητές και Σύμβουλοι Εκπαίδευσης, ίσως και υπουργοί Παιδείας ταυτόχρονα… Είναι άραγε αλήθεια ή ψέμα;
Μέτρον Άριστον (Κλεόβουλος 6ος αι π.Χ) λοιπόν και σ’ αυτή την λειτουργία.
Είναι ίσως μια ακόμη ευκαιρία, τηρώντας το μέτρο, να αναπτύξουμε διαγενεακή αλληλεγγύη. Ας μην την αφήσουμε να πάει χαμένη. Ας γίνουμε για λίγο «αόρατοι» γονείς με την έννοια που η Μοντεσόρι χρησιμοποιούσε για το Δάσκαλο. Σύμφωνα με την παιδαγωγό, ο καλύτερος δάσκαλος είναι ο «αόρατος» δάσκαλος. Και εξηγούμαι… Δεν πρόκειται για ταχυδακτυλουργία. Η Μαρία Μοντεσόρι φανταζόταν ένα δάσκαλο που να μπορεί να πει: «Τα παιδιά τώρα δουλεύουν σαν να μην υπάρχω». Τότε με την πλασματική του απουσία, που στην ουσία είναι η πιο αποτελεσματική παρουσία, έχει καθορίσει τους μαθητές του…
Με τα χρόνια πιστεύω, ολοένα και περισσότερο, ότι μία από τις κυρίαρχες ικανότητες του γονιού είναι να μένει «αόρατος» στη σχέση του με τα παιδιά, …με την ερμηνεία που δίνει η μεγάλη αυτή παιδαγωγός…
Ας βοηθήσουμε τα παιδιά σε πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν (…και μόνο σ’ αυτά) και ας βοηθηθούμε κι εμείς από αυτά, σε πράγματα που δεν γνωρίζουμε.
Όταν οι Μαθητές/τριες τεκμηριώνουν θέσεις και προτάσεις
Όταν οι Μαθητές/τριες αξιοποιούν τα μέσα, έτσι, έστω και κάτω από πίεση
Όταν η Τεχνολογία μεταφέρει παντού σημαντικά μηνύματα
Όταν η Τεχνολογία ενώνει και δυναμώνει το λόγο
Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό και γεμίζει χαρά και ελπίδα όλους μας…
«Διάλογος ή σύγκρουση πολιτισμών;Με αφορμή το ορόσημο των 2.500 χρόνων από τη Μάχη των Θερμοπυλών και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας»
Το μαθητικό διαδικτυακό (λόγω πανδημίας) συνέδριο εντάσσεται στις επίσημες εκδηλώσεις για το «Επετειακό Έτος: Θερμοπύλες-Σαλαμίνα 2020», που τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Φέτος έλαβαν μέρος 67 σχολεία, 23 Λύκεια και Γυμνάσια με εισήγηση και επιπλέον 42 σχολεία ως παρατηρητές (με βάση τον περιορισμό που έθεσε η Οργανωτική Επιτροπή) από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κύπρο, τη Μεγάλη Βρετανία, την Τουρκία.
Τους συνέδρους καλωσόρισαν η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Αννίκα Παπαντωνίου και η Πρόεδρος του «Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» και Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO Μαριάννα Βαρδινογιάννη.
Χαιρετισμούς απηύθυναν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Διευθυντής/President του Κολλεγίου Αθηνών Καθηγητής Κώστας Συνολάκης ’75 και η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως, ο Διευθυντής Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β’ Αθήνας Ιωάννης Ψαχούλας και ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) Λουκάς Τσούκαλης.
Εκ μέρους του Κολλεγίου χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο Γενικός Συντονιστής Σχολικών Μονάδων του ΕΕΙ Χρήστος Παπανικολάου, η Συντονίστρια του Πανελληνίου Μαθητικού Συνεδρίου και Σύμβουλος του Διευθυντή/ President Πολυάνθη Τσίγκου καθώς και ο Συντονιστής του Κολλεγίου Αθηνών με το «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» και Συντονιστής Ιστορίας και Κοινωνικών Σπουδών του Λυκείου Κολλεγίου Ψυχικού Ιορδάνης Παπαδόπουλος.
Κεντρικοί εισηγητές κατά τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου ήταν ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπιος Παυλόπουλος, Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και ο Στέλιος Βιρβιδάκης, Καθηγητής Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ.
Το θέμα προσφερόταν για πολυπρισματικές θεωρήσεις και πολλαπλές αναλύσεις. Οι μαθητές – εισηγητές με την καθοδήγηση των υπευθύνων καθηγητών κάθε σχολείου μελέτησαν τα δύο εμβληματικά ιστορικά γεγονότα, που διαμόρφωσαν τον αρχαίο Έλληνα του 5ου π.Χ. αιώνα ως πολίτη μια οργανωμένης πόλης-κράτους αλλά και -για πρώτη φορά- ως μέλος μιας πανελλήνιας κοινότητας. Πέρα, όμως, από τα ιστορικά γεγονότα, οι μαθητές εξέτασαν τον ρόλο της ιστορικής γνώσης και μνήμης ως βάσης για τη διαμόρφωση ταυτότητας και την κατανόηση της ετερότητας, τους τρόπους και τις συνθήκες διαλόγου και συνύπαρξης μεταξύ των πολιτισμών, καθώς και τον ρόλο των νέων για την ειρηνική και δημιουργική συνύπαρξη των λαών.
Συνολικά συμμετείχαν 1.732 μαθητές και εκπαιδευτικοί εκ των οποίων 134 μαθητές – εισηγητές. Τη μετάδοση του συνεδρίου παρακολούθησαν απευθείας 2.692 πρόσωπα (μαθητές-εισηγητές, μαθητές-παρατηρητές, εκπαιδευτικοί, προσκεκλημένοι), με 1.329 μοναδικούς επισκέπτες (Σε πολλές περιπτώσεις, ένας εκπαιδευτικός ως «μοναδικός επισκέπτης» μετέδιδε το συνέδριο σε πολλούς μαθητές).
Με προσήλωση στην ανάγκη μετάβασης στην εποχή ψηφιακής ανασυγκρότησης και αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού προχωρά στη δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας εκμάθησης ελληνικών.
Σύμφωνα με το Σύμβουλο Τεχνολογίας Προέδρου και ΔΣ Ε.Ι.Π., κ. Βασίλη Οικονόμου, οι πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται η σημαντική αυτή προσπάθεια είναι:
Επανασχεδιασμός και βελτίωση των υποδομών με σκοπό να καταστήσουν το ψηφιακό σχολείο συμβατό με τις μαθητικές ανάγκες.
Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων και προσαρμογή στις σύγχρονες μεθοδολογίες.
Σχεδίαση και δημιουργία ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού το οποίο καλύπτει σύγχρονες ανάγκες και λειτουργεί ως κίνητρο δημιουργικής παρακολούθησης και συμμετοχικής διάθεσης.
Τα διαδικτυακά μαθήματα μέσω του ψηφιακού σχολείου του ΕΙΠ ήδη ξεκίνησαν με μαθητές των χωρών όπου εδρεύουν οι Εστίες και τα Παραρτήματα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Στην Αλεξάνδρεια, το Βελιγράδι, το Βερολίνο, το Βουκουρέστι, την Οδησσό και την Τεργέστη, οι εκπαιδευτικοί μας υιοθετώντας νέες πρακτικές και μεθοδολογικά εργαλεία, εκπαιδεύονται ώστε να εξελίξουν τις δυνατότητές τους και λειτουργούν ως πυρήνες διάδοσης της ελληνικής γλώσσας, με φαντασία αλλά και σύγχρονα εργαλεία.
Ακολουθώντας πιστά το «όραμα του σχολείου στο Cloud», η νέα διοίκηση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, συνεπής στην αποστολή της, υιοθετεί την νέα τεχνολογία με αρωγό τη Microsoft και με στόχο να κάνει την ελληνική γλώσσα ακόμα πιο ελκυστική σε όλους όσοι ενδιαφέρονται να τη γνωρίσουν.
Στο πλαίσιο των επιμορφωτικών και ενημερωτικών ομιλιών που διοργανώνει το Κολλέγιο, την Πέμπτη, 19 Νοεμβρίου και ώρα 6.15 μ.μ. πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή ομιλία του Διευθυντή Πληροφορικής και Ψηφιακής Εκπαίδευσης κ. Βασίλειου Οικονόμου με θέμα: «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο: Μπορώ να γυρίσω τον χρόνο πίσω; Ενημέρωση, Κανόνες μα πάνω από όλα «Μέτρον Άριστον»
Η ομιλία έθεσε το φλέγον σύγχρονο ζήτημα που απασχολεί μικρούς και μεγάλους, άλλους περισσότερο και άλλους λιγότερο: Την ασφάλεια στο Διαδίκτυο μέσα από δημιουργικές και ουσιαστικές πλοηγήσεις.
Σκοπός ήταν η ενημέρωση αλλά κυρίως ο προβληματισμός των γονέων και μέσω αυτών των μαθητές, σε όποια ηλικιακή ζώνη και αν ανήκουν. Να αναλογισθούν ότι αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο (από αυτόν που έχουν να διαθέσουν) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ψηφιακά παιχνίδια, την τηλεόραση και τα σύγχρονα κοινωνικά δίκτυα, σχεδόν καθημερινά, δεν απομένει αρκετός για σημαντικές δράσεις, που είναι χρήσιμες για μια ισορροπημένη και ποιοτική ζωή.
Την ομιλία προλόγισε η διασχολική συντονίστρια του Ψυχοπαιδαγωγικού Τμήματος του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, κ. Μάγια Αλιβιζάτου.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο Διευθυντής/President του Κολλεγίου Αθηνών, Ακαδημαϊκός, Καθηγητής κ. Κώστας Συνολάκης.
Εκπαίδευση στο επιχειρείν… (Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη, Θεσσαλονίκη)
Το θέμα της εισήγησης:Οι εικονικές διαδικτυακές «αίθουσες» διδασκαλίας επαναπροσδιορίζουν την οπτική μας για την εκπαίδευση;
Η εισήγηση:
Μια σύντομη περίληψη: «Προσπαθώ να σκεφτώ τι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον ατομικό (ένα προς ένα) διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών για απορίες που διατυπώνονται σε σχέση με μια άσκηση ή ένα γενικότερο θέμα που τους έχει τεθεί. Θεωρώ πλέον δεδομένες τις δεξιότητες που αναπτύσσει ο μαθητής όταν καταγράφει σκέψεις και συναισθήματα σε μια προσπάθεια τεκμηρίωσης, αλλά και σαφήνειας στη διατύπωση. Είναι δεδομένη η εμπειρίαπου αποκτούν οι εμπλεκόμενοι από τις καταγεγραμμένες απαντήσεις στις οποίες μπορεί να ανατρέχουν σε οποιαδήποτε στιγμή για να αντλήσουν ιδέες… και όχι μόνο…
Ένα λεπτό στην αίθουσα διδασκαλίας δεν ισούται (σε πραγματικό χρόνο) …με ένα λεπτό ενός διαδικτυακού μαθήματος. Ένα μάθημα εξ αποστάσεως μπορεί να διαρκέσει από 40 έως 75% λιγότερο από ένα παραδοσιακό μάθημα. Ωστόσο, παρόλο που η διάρκεια μπορεί να είναι μικρότερη, το ίδιο το μάθημα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οι μαθητές προσλαμβάνουν ευκολότερα γνώσεις όταν αυτές προσφέρονται μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων τους. Οι πληροφορίες παρέχονται μέσω δυνατών οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων και λόγω και της αυξημένης ετοιμότητας των μαθητών, ο χρόνος αφομοίωσης είναι σημαντικά μικρότερος από το παραδοσιακό μάθημα. Ακόμα κι αν η πραγματική διάρκεια της διδασκαλίας είναι 30-50% λιγότερη, η εξοικονόμηση του χρόνου σε σχέση με την κατανόηση των εννοιών οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Το «Μέτρον Άριστον» στην τήρηση ενός ορίου για τον χρόνο που βρίσκονται οι μαθητές μπροστά στην οθόνη πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ειδικά όταν σχεδιάζουμε σχετικά προγράμματα σπουδών.
Η ασύγχρονη διαδικασία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η προσφορά της σε μια ολοκληρωμένη λύση, είναι μια πολύ σημαντική πτυχή που οφείλουμε να συνυπολογίσουμε… Η προετοιμασία και η προσαρμογή του εκπαιδευτικού υλικού που «αναρτάται» στα αποθετήρια των τάξεων, οι οδηγίες που γράφονται για την αξιοποίησή του, οι ατομικές απαντήσεις σε διαλόγους που αναπτύσσονται μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού, οι απαντήσεις σε προσωπικές απορίες, τα σχόλια πάνω στο σύνολο των εργασιών των μαθητών, η αξιολόγηση της συμμετοχής και της κατάκτησης εννοιών και δεξιοτήτων, όχι μόνο δεν μειώνουν την προσπάθεια αλλά την αυξάνουν κατακόρυφα και σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα…
Είναι πραγματικά θεμελιώδες στοιχείο η προσπάθεια του εκπαιδευτικού που καταβάλλεται ώστε αρχικά να ενημερωθεί με τα νέα μέσα, να τα μάθει, να τα κατακτήσει, να τα αξιοποιήσει με δημιουργικό τρόπο. Η προσπάθεια αυτή δεν σταματά εδώ. επαναλαμβάνεται σε κύκλο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε διαδικτυακό «σύγχρονο» μάθημα σε βασικές περιόδους.
Αναρωτιέμαι …αν ο συνδυασμός των τεχνολογιών με την υποστήριξη σύγχρονων μεθοδολογιών, έχει πλέον τη δυνατότητα, εκτός από το να εξυπηρετήσει την εκπαιδευτική διαδικασία, να την προσαρμόσει, να την εξελίξει, …έτσι ώστε να υπάρξει δυνατή και χωρίς απαραίτητα την τυπική οργάνωση του μαθήματος στην αίθουσα διδασκαλίας…
Ευχαριστώ για την ευκαιρία να εκφράσω απόψεις σε σχέση με την Τεχνολογία στην εκπαίδευση και την τεράστια προσπάθεια του σύγχρονου εκπαιδευτικού.
«Στην ανάγκη ακόμα και οι θεοί υποχωρούν» ή σε διαφορετική (συνηθισμένη) απόδοση: «Ανάγκα και οι Θεοί πείθονται»
Οι φράσεις αυτές χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα, για να δηλώσουν πως, όταν σε μια δύσκολη κατάσταση υπάρχει μία μόνη διέξοδος και οι πιο ανυποχώρητοι αναγκάζονται να την ακολουθήσουν.
Μήπως είναι αυτό που μας κάνει να πιστεύουμε (θεωρώντας το αυτονόητο) ότι είναι δυνατό να λειτουργεί αγόγγυστα, ένας εκπαιδευτικός μπροστά σε 25 κάμερες μαθητών, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, μόνο με αυτά που γνωρίζαμε, με τον ίδιο τρόπο, στον ίδιο χρόνο και με το ίδιο υλικό, που θα λειτουργούσε στην αίθουσα διδασκαλίας με 25 παιδιά που αλληλοεπιδρούν;
Ο Γερμανο-ελβετο-αμερικανο-εβραίος θεωρητικός φυσικός Αlbert Einstein, 1879-1955 είχε πει: «Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση»
Η φαντασίαείναι και κατά τον εθνικό μας παραμυθά Ευγένιο Τριβιζά, σημαντικό στοιχείο στον αντίποδα της «γνώσης και των πληροφοριών με τις οποίες γεμίζουμε τα παιδιά μας».
Συμπληρώνοντας ταπεινά ότι «η φαντασία αποτελεί τον κινητήριο μοχλό για τις περισσότερες από τις ανθρώπινες δημιουργίες», προτρέπω αρχικά να φανταστούμε…
Ας φανταστούμε λοιπόν …μια «αίθουσα» με πρόσωπα σε οθόνες…
Στο ιδεατό σχήμα, όπου όλοι οι μαθητές που παρακολουθούν ένα εξ αποστάσεως σύγχρονο μάθημα, έχουν τις κάμερες και τα μικρόφωνά της υπολογιστικής τους συσκευής ανοιχτά.
Κάμερες ευρυγώνιες που μπορούν να συλλέγουν και να προβάλουν την πλήρη σχετική με το μάθημα δραστηριότητα του μαθητή.
Μικρόφωνα από τα οποία δεν περνά κάθε λογής θόρυβος φτάνοντας στα ηχεία των συμμετεχόντων και επιβαρύνοντας την όποια ικμάδα δημιουργικής σκέψης και ολοκλήρωσης συνειρμών.
Χώρος καθαρός που δεν αποσπά την όποια προσοχή.
Διαδραστική επιφάνεια με το σύνολο του ψηφιοποιημένου πολυτροπικού εκπαιδευτικού υλικού και τα εργαλεία δημιουργίας.
Επαρκή χρόνο μεταξύ των σύγχρονων εξ αποστάσεως μαθημάτων για ξεκούραση, ανανέωση, κίνηση, ίσως άσκηση, εκτόνωση και ότι άλλο θα επαναφέρει την όρεξη για την επόμενη δημιουργική συνάντηση με την ομάδα.
Από την άλλη μεριά του ας φανταστούμε τον εκπαιδευτικό όπου (στο ιδεατό πάντα σχήμα) διαθέτει ή θα έπρεπε να διαθέτει:
Τεράστια οθόνη (με υψηλή ανάλυση και φίλτρα που δεν κουράζουν τα μάτια) η οποία μπορεί να περιέχει χωροταξικά και να διαχειρίζεται:
τις 25 ανοιχτές ευρυγώνιες κάμερες των μαθητών του
την καταγραφή της δραστηριότητας του συνόλου των μαθητών στους κάθε λογής διαλόγους που αναπτύσσονται στο online chat,
τις ρυθμίσεις για κάθε συμμετέχοντα (διαχείριση μικροφώνου, εισόδου από τον προθάλαμο και εξόδου λόγω μη αρμόζουσας συμπεριφοράς, δυνατοτήτων προβολής της οθόνης του)
τα αιτήματα (χεράκι των μαθητών που ζητούν το λόγο για δημιουργική παρέμβαση στο μάθημα)
τις παρουσίες και την διάρκεια της συμμετοχής για κάθε μαθητή
τις ρυθμίσεις δικαιωμάτων για κάθε ένα από τους συμμετέχοντες ή και μαζικά
Το εκπαιδευτικό πολυμεσικό – διαδραστικό υλικό που έχει ετοιμάσει για να υποστηρίξει το μάθημά του και να κάνει τους μαθητές τους θετικώς κείμενους στο αντικείμενο που διδάσκει, δημιουργώντας τους πολλαπλές αναπαραστάσεις για το ίδιο θέμα…
Χώρο ευάερο και ευήλιο που προδιαθέτει ευχάριστα να επιτελέσεις απρόσκοπτα το λειτούργημα της ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης στους μαθητές.
Επαρκή χρόνο μεταξύ των σύγχρονων εξ αποστάσεως μαθημάτων για ξεκούραση, ανανέωση, επαναπροσδιορισμό, προετοιμασία, διορθώσεις της μεθοδολογίας, κίνηση, ίσως άσκηση, και ότι άλλο θα επαναφέρει την επόμενη δημιουργική συνάντηση με την ομάδα.
Πόσο εύκολα ακούγονται όλα αυτά (;)…
Και όταν τα σύγχρονα μαθήματα ολοκληρωθούν βάση το ωρολογίου ημερήσιου προγράμματος…
Ο εκπαιδευτικός «οφείλει» να:
Συλλέξει τις εργασίες που ανέθεσε,
Αξιολογήσει την προσπάθεια των μαθητών του
Καταγράψει τα σχόλια του στον ψηφιακό του κατάλογο.
Δώσει κατάλληλες οδηγίες – κατευθύνσεις σε κάθε μαθητή,
Απαντήσει στα ερωτήματα με ακρίβεια και αμεσότητα για να είναι χρηστικός,
Προετοιμάσει τα επόμενα μαθήματα σκεπτόμενος πάντα καινοτόμα, σύγχρονα, δημιουργικά.
Ανασκευάσει ή/και να δημιουργήσει υλικό που θα υποστηρίξει τους επόμενους διδακτικούς στόχους.
Συμπληρώσει τις γνώσεις και τις δεξιότητες της χρήσης των εργαλείων που έχουν δημιουργηθεί – προσαρμοστεί – επιλεγεί για την υποστήριξη του έργου του.
Ενημερωθεί με τις τελευταίες εξελίξεις των σύγχρονων μεθοδολογιών.
…και η ξεκούραση, ο επαπροσδιορισμός, η ενδοσκόπηση, ο αναλογισμός, οι ατομικές, φυσικές και οικογενειακές ανάγκες και απαιτήσεις;
Αλλά και ο μαθητής «οφείλει» να:
Μελετήσει τις νέες έννοιες που πραγματεύτηκαν στα μαθήματα.
Εμπεδώσει με παραδείγματα και αναφορές σε υλικό τη διδαχθείσα ύλη.
Ολοκληρώσει τις εργασίες που του έχουν ανατεθεί μέσα από αναζήτηση σε πηγές κάθε είδους.
Να προετοιμαστεί (ανάλογα με την ηλικιακή ζώνη στην οποία ανήκει), για εξετάσεις προσπαθώντας να καλύψει κενά.
…και η ξεκούραση, το απαραίτητο παιχνίδι, ο επαπροσδιορισμός, το να κοιτάξει κάπου απροσδιόριστα χωρίς σκέψεις έστω και για λίγο, ο αναλογισμός, η ενασχόληση με πράγματα που θέλει και χρειάζεται, οι ατομικές, φυσικές και οικογενειακές του ανάγκες;
Συνέβησαν (;)…
Τα περισσότερα από αυτά (όχι όλα), συνέβησαν με τον ένα ή το άλλο τρόπο τις ημέρες της πανδημίας. Με διαφορετική ένταση, με διαφορετικά ή λίγο αποκλίνοντα μέσα από το ιδεατό σχήμα που παρουσιάστηκε στις προηγούμενες γραμμές.
Η προσαρμοστικότητα είναι από τις απαραίτητες σύγχρονες δεξιότητες όλων μας…
Είναι τόσα που αλλάζουν ή που θα έπρεπε να αλλάξουν, για να μπορέσει να λειτουργήσει δημιουργικά το σχήμα αυτό…
Είναι τόσα που πρέπει να σκεφτούμε…
Είναι τόσα που πρέπει να καταλάβουμε…
Είναι τόσα πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμα…
Μόλις μπήκαμε στη λεωφόρο των εξελίξεων με την ένδειξη: «σύγχρονη εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις»…
Όπως και να ‘χει όμως …
Μπορεί να χαρακτηριστεί πράγματι μεγαλειώδες το δημιουργικό και χρήσιμο έργο που συντελείται σε δυσανάλογα (πολύ) μικρό χρόνο, όταν όλοι δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό.
Με καλή προαίρεση, με θυσίες προσωπικές, με υπερπροσπάθεια, με αντοχή, με ανοχή στα μικρά ή μεγαλύτερα λάθη, με ομόνοια, και πάνω απ’ όλα με αγάπη και μεράκι γι’ αυτό που κάνουμε…
Έτσι πάντα πίστευα ότι κερδίζονται οι μάχες αυτές που …μαθαίναμε μικροί στην ιστορία …και εντυπωσιαζόμασταν.
«Ξεδιπλώνοντας» τις πτυχές ενός χρήσιμου και αποτελεσματικού περιβάλλοντος διαχείρισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας…
Μια πλατφόρμα ψηφιακής διαχείρισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σημαντική για την προώθηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσηςόταν:
Με ευκολία και χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργήσει την ψηφιακή του τάξη και να καλέσει με το e-mail του μαθητές του, αποδίδοντάς τους εύκολα συγκεκριμένα δικαιώματα εκείνη την ώρα.
Η φιλοσοφία πίσω από το περιβάλλον-πλατφόρμα είναι κοντά σ΄ αυτό που ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές έχουν συνηθίσει να κάνουν και στον πραγματικό κόσμο.
Οι δυνατότητες που παρέχονται, δίνουν πραγματικά υπεραξία στην εκπαιδευτική διαδικασία …και δεν αποτελούν τροχοπέδη και ανασταλτικό παράγοντα δημιουργικής προσέγγισης.
Μέσα από το ίδιο το περιβάλλον ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να ξεκινούν διαλόγους επισυνάπτοντας αρχεία, που στη συνέχεια αρχειοθετούνται σε συγκεκριμένο αποθετήριο, και να ενημερώνονται μέσω υπενθυμίσεων.
Η κληση των μελών της Ομάδας για την εκκίνηση τηλεδιάσκεψης αξιοποιώντας και την κάμερα του Η/Υ ή της διαδραστικής επιφάνειας, είναι αποτέλεσμα «πατήματος ενός κουμπιού» μέσα στο περιβάλλον της ψηφιακής αίθουσας.
Η τηλεδιάσκεψη διαθέτει όλες εκείνες τις ιδιότητες – δυνατότητες που μηδενίζουν τις αποστάσεις και παρέχουν στους μαθητές στοιχεία και λειτουργίες που προσομοιάζουν την αίθουσα διδασκαλίας (συμμετοχή όλων ή/και ορισμένων μελών, πρόσκληση εξωτερικού ομιλητή ή και άλλου εκπαιδευτικού για συνδιδασκαλία, κανόνες διαλόγου, διαμοιρασμός υλικού, ταυτόχρονη διάδραση σε αρχεία, σημειώσεις με τη γραφίδα ή και το πληκτρολόγιο, οι οποίες προβάλλονται σε πραγματικό χρόνο στις οθόνες των συμμετεχόντων και στη συνέχεια αρχειοθετούνται, quizzes, μεταφορά αρχείων, προβολή παρουσιάσεων, προβολή της οθόνης του υπολογιστή εκπαιδευτικού και μαθητών μετά από τη διευθέτηση αιτημάτων, καταγραφή συνομιλιών μετά από συγκεκριμένη αυτοματοποιημένη άδεια κ.λπ.)
Μαθητές και εκπαιδευτικοί μοιράζονται αλλά κυρίως να αλληλοεπιδρούν σε ψηφιακούς «ασπροπίνακες» που το περιεχόμενό τους δημιουργείται εκείνη τη στιγμή ή και έχει προετοιμαστεί από πριν …και στη συνέχεια αρχειοθετούνται, ώστε να ανατρέχουμε σ’ αυτούς οποιαδήποτε στιγμή.
Ο εκπαιδευτικός διανέμει ψηφιακό υλικό στους μαθητές του, όλων των τύπων αρχείων (κειμένου, υπολογιστικών φύλων, ήχου, φωτογραφιών, video κ.λπ).
Μαθητές και εκπαιδευτικοί μέσα στο περιβάλλον αλληλοεπιδρούν όχι μόνο σε κοινόχρηστα αρχεία αλλά και σε κοινόχρηστες εφαρμογές διαφορετικών λειτουργιών.
Παρέχονται δυνατότητες εύκολης διαμόρφωσης του αποθετηρίου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε τάξης γεγονός που διευκολύνει τη μαθησιακή διαδικασία.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί εύκολα να αλλάζει τα δικαιώματα των μαθητών ακόμα και πάνω στο ψηφιακό υλικό που αποθηκεύεται στο αποθετήριο.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποδίδει συγκεκριμένες εργασίες σε ομάδα ή και σε όλους τους μαθητές με βάση ημερομηνίες, με οδηγίες και επισυναπτόμενα αρχεία μελέτης και έρευνας.
Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αποδίδει «δοκιμασίες» αξιολόγησης, οι οποίες «επιστρέφουν» την προσπάθεια των μαθητών, αλλά και να κάνει σχόλια για κάθε μία από τις προσπάθειες, ώστε ο μαθητής να μαθαίνει από τα όποια σφάλματα.
Ο μαθητής μπορεί να βλέπει σε αναπαράσταση ημερολογίου τις εργασίες που του έχουν ανατεθεί και να επιλέγει από αυτό τη σειρά που θα ακολουθήσει στη μελέτη του.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργεί εύκολα, μέσα στο ίδιο περιβάλλον, δοκιμασίες αξιολόγησης, καθορίζοντας εκτός από τα είδη των ασκήσεων, τη διαφορετική βαθμολογία ανά ερώτηση και την ανάδραση που θα παρέχεται σε κάθε μία από αυτές.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη της προσπάθειας των μαθητών του στις εργασίες που έχει αναθέσει (όντας ενημερωμένος ακόμα και τον χρόνο που έχει αφιερώσει ο μαθητής στη μελέτη κάποιου αρχείου).
Εκπαιδευτικοί και μαθητές μπορούν να δημιουργούν υποομάδες μέσα στην ομάδα της τάξης με τις ίδιες δυνατότητες που προαναφέρθηκαν αλλά σε διαφορετικούς – ξεχωριστούς ψηφιακούς χώρους με την απαιτούμενη πολλές φορές ιδιωτικότητα.
Όταν ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργεί ομάδα γονέων των μαθητών της τάξης του, ώστε να αλληλοενημερώνονται (κατ’ επιλογή και ταυτόχρονα) χωρίς κοπιαστική διαδικασία, για θέματα που αφορούν στη σχολική ζωή των μαθητών.
…και όλα αυτά είναι πλέον εφικτά …συμβαίνουν… έχοντας πάντα στο μυαλό μας το «Μέτρον Άριστον»
Η ισορροπία είναι η απάντηση στον οποιονδήποτε πιστεύει ότι το ένα μέτρο είναι καλύτερο από το άλλο… «Μέτρον Άριστον»* (Κλεόβουλος – 6ος αι. π.χ.)
____________
Ευχαριστώ πολύ τους Εκπαιδευτικούς, τους Διευθυντές σχολικών μονάδων, και φυσικά τους συνεργάτες του Π.Ι. της Κύπρου και της Microsoft, τον Πλούταρχο, τον Νίκο, τον Χρήστο, τον Γιώργο, με τους οποίους συνεργαστήκαμε (σε 38 δίωρα σεμινάρια – εν μέσω πανδημίας)
Εκπαιδευτικοί δεκτικοί, υπομονετικοί, με όρεξη για νέες γνώσεις και δεξιότητες, με εύστοχες ερωτήσεις, έδωσαν την ευκαιρία να «ξεδιπλώσουμε» αρκετές από τις πτυχές του δημιουργικού, ευχάριστου, χρήσιμου και αποτελεσματικού περιβάλλοντος διαχείρισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας: Microsoft TEAMS.
Πιστεύω πως κέρδισα πολλά από μια συνεργασία μοναδική με τον τρόπο και τη διάθεση που οργανώθηκε και υλοποιήθηκε.
Μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω κάτι που μου αρέσει πολύ: Να βοηθώ να πηγαίνει λιγάκι παραπέρα η τεχνολογία στην εκπαίδευση…
Πάντα πίστευα ότι: «ο Εκπαιδευτικός είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για την προώθηση της μεγαλύτερης καινοτομίας στην εκπαίδευση: Να μπορούμε να συγκινούμε τους μαθητές μας».
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ξεκίνησε πριν από 150 περίπου χρόνια. Οφείλεται στην ανάπτυξη της τεχνολογίας των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, οι οποίες έρχονται στο προσκήνιο με τη βιομηχανική επανάσταση. Κατά καιρούς, για την απόδοσή της έχουν χρησιμοποιηθεί όροι όπως: Εκπαίδευση δι’ αλληλογραφίας, Σπουδές δι’ αλληλογραφίας, Σπουδές κατ’ οίκον, Ανεξάρτητες σπουδές, Εξωτερικές σπουδές, Εξ αποστάσεως διδασκαλία, Εξ αποστάσεως μάθηση κ.λπ.
1840 – Ο Ιssak Ditman διδάσκει στενογραφία στη Μεγάλη Βρετανία μέσω αλληλογραφίας: Η πρώτη σύγχρονη μορφή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η ανάπτυξη των ταχυδρομικών υπηρεσιών τον 19ο αιώνα οδήγησε στην αύξηση των σχολών που διδάσκουν μέσω αλληλογραφίας.
1858 – Το πανεπιστήμιο του Λονδίνου γίνεται το πρώτο πανεπιστήμιο που προσφέρει «τηλεμάθηση».
1973 – Στη Βοστώνη ενθαρρύνεται η μελέτη στο σπίτι.
1911 – Το πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία δημιούργησε τμήμα σπουδών δι’ αλληλογραφίας.
1950 – Επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για την εισαγωγή και υιοθέτηση ευέλικτων μορφών εκπαίδευσης, προσαρμοσμένων στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα.
1960 – Στο πανεπιστήμιο Massey της Νέας Ζηλανδίας αρχίζει η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση.
1969 – Ιδρύεται το μεγαλύτερο «ανοιχτό» πανεπιστήμιο εκπαίδευσης από απόσταση, στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Με βάση τον ορισμό της UNESCO…
Εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι η υποβοηθούμενη από τα μέσα επικοινωνίας εκπαίδευση (ταχυδρομείο, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ραδιόφωνο, τηλεόραση, βίντεο, υπολογιστές, τηλεδιάσκεψη κ.λπ) με μικρή ή καθόλου διαπροσωπική επαφή μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή, ατομική ή/και σε ομάδα. Το 1999 ο όρος προστίθεται, με την ίδια ακριβώς ερμηνεία, στο λεξικό όρων του ΜeSH (Medical Subject Headings) της Εθνικής Ιατρικής Βιβλιοθήκης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Πρόκειται για τομέα της εκπαίδευσης που αφορά στην παιδαγωγική, την τεχνολογία και τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής δομής και επιδιώκει την παροχή εκπαίδευσης, χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας σε συγκεκριμένο χώρο.
Οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη των εκπαιδευτικών συστημάτων και της παιδαγωγικής. Μια θεμελιώδης αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης της εκπαίδευσης συντελείται στη μεταβιομηχανική εποχή, καθώς η κλασική – ακαδημαϊκή παραδοσιακή εκπαίδευση αλλάζει προσανατολισμό για να προσφέρει εξειδικευμένες γνώσεις. Έννοιες όπως τεχνική εκπαίδευση, εξειδίκευση, εξ αποστάσεως εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση, συνεχιζόμενη εκπαίδευση, επιμόρφωση, δια βίου μάθηση έχουν υπεισέλθει πλέον δυναμικά στο λεξιλόγιο της σύγχρονης εκπαίδευσης. Ωστόσο, αυτές οι μορφές εκπαίδευσης αποτελούν σημείο προβληματισμού και τριβής μεταξύ των θεωρητικών για το ρόλο που διαδραματίζουν στο εκπαιδευτικό σύστημα και για την αποτελεσματικότητά τους.
Σήμερα
H εξ αποστάσεως εκπαίδευση υλοποιείται με την υποστήριξη διαδικτυακών περιβαλλόντων. Τείνει να είναι ταυτόσημη με έννοιες όπως: ψηφιακή μάθηση (e-learning), μάθηση υποβοηθούμενη από υπολογιστή (computer assisted learning), μάθηση μέσω διαδικτύου (online learning), διαδικτυακή εκπαίδευση (online education), εκπαίδευση βασισμένη στο διαδίκτυο (web-based education).
Η δοκιμαστική περίοδος λειτουργιάς και εφαρμογής της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έχει παρέλθει και πλέον με τον εμπλουτισμό της από τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας έχει διευρυνθεί ανοίγοντας «παράθυρα» σε νέους δρόμους και σε καινοτόμες εφαρμογές (Λιοναράκης, 2005).
Θεμελιώδης μέθοδος των ανοικτών συστημάτων εκπαίδευσης
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί γενικότερα τη θεμελιώδη μέθοδο των ανοικτών συστημάτων εκπαίδευσης και ταυτόχρονα το σημείο απόκλισης και διαφοροποίησης από τα συμβατικά (Ρες, 2004).
Η «ανοικτή» εκπαίδευση/παιδεία και κυρίως με την μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μπορεί να περιορίσει τις δυσκολίες παραδοσιακών μεθόδων/συστημάτων, να διευρύνει τον ορίζοντα με νέες προσεγγίσεις, χωρίς απαραίτητα να τα ανταγωνίζεται. Τα ανοικτά πανεπιστήμια δίνουν σε όλους ανεξαιρέτως και δια βίου το δικαίωμα για μόρφωση. Αυξάνουν τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες (όσων είχαν εξαιρεθεί για οποιουσδήποτε λόγους από το παραδοσιακό σύστημα) και δρουν βοηθητικά και παράλληλα με τα συμβατικά συστήματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Τα βασικά στοιχεία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
Η εξ αποστάσεως διακρίνεται από τις άλλες μορφές εκπαίδευσης κυρίως από την απόστασηπου χωρίζει τον διδάσκοντα από τον διδασκόμενο, αλλά και τον κάθε διδασκόμενο ξεχωριστά.
Υπάρχουν πολλοί σε όλο τον κόσμο που επιλέγουν να μην παρακολουθήσουν συμβατικά σχολεία, κολλέγια και πανεπιστήμια, αλλά επιθυμούν να σπουδάσουν στο σπίτι τους ή στο χώρο εργασίας τους (Keegan, 2001). H Εκπαίδευση στο σπίτι(Homeschooling), από τους γονείς ή από τους δασκάλους, αποτελεί μια εναλλακτική νομική επιλογή (για τους γονείς σε πολλές χώρες) στα δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2003, 41% των μαθητών που επιλέγουν αυτή την προσέγγιση, χρησιμοποίησε κάποιο είδος εκμάθησης από απόσταση. Το 20% από την τηλεόραση, το βίντεο ή το ραδιόφωνο και το 19% μέσω Διαδικτύου, και το 15% λάμβανε ταχυδρομικώς σειρές μαθημάτων αλληλογραφίας που σχεδιάστηκε ειδικά για το σκοπό αυτό.
Σε ένα αρκετά διευρυμένο τρόπο σκέψης, αποτελεί μιαμορφή επικοινωνίας. Σε κανονικές συνθήκες προσφέρεται από ορισμένα σχολεία, από ανοικτά πανεπιστήμια κ.λπ.
Οι εικονικές ή ψηφιακές αίθουσες διδασκαλίας, έχουν πλέον τη δυνατότητα να «συνδέουν» πρόσωπο με πρόσωπο δημιουργικά τους εμπλεκόμενους, μέσω της τεχνολογίας. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να δει και να ακούσει τους μαθητές της τάξης του και ταυτόχρονα όλους τους άλλους διδασκόμενους, που βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά τους. Αντίστροφα όλοι οι μαθητές μπορούν να δουν και να ακούσουν τον εκπαιδευτικό ή σε περιπτώσεις συνδιδασκαλίας τους εκπαιδευτικούς των ειδικοτήτων τους.
Ορισμένα χαρακτηριστικά…
Ως προς την τεχνολογία: Η. εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρησιμοποιεί κυρίως την ασύγχρονη τεχνολογία.
Ως προς την πρόσβαση: Προσφέρεται εκπαίδευση στον χρόνο, στον χώρο και στον τόπο που βρίσκονται οι σπουδαστές ή ο ένας και μόνο σπουδαστής, καθώς και η δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας με άμεσο διάλογο (Wedemeyer 1981).
Ως προς την αγορά: Η αγορά της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης βασίζεται κυρίως στα εκπαιδευτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουν οι σύγχρονες τεχνολογίες. Η αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων όπως: Ψηφιακό εκπαιδευτικό διαδραστικό υλικό, Οπτικοακουστικά μέσα, Η/Υ – διαδραστικές επιφάνειες, βοηθούν στην υλοποίηση του περιεχομένου του προγράμματος σπουδών και συνδέουν εκπαιδευτικό και μαθητές.
Ως προς το κόστος: Δεν χρειάζεται κάποιο συγκεκριμένο κόστος για την ανέγερση και την συντήρηση κτηρίων, παρά μόνο κάποιων βασικών υποδομών.
Δύο σημαντικοί πυλώνες
Α. Σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Πρόκειται για απευθείας διδασκαλία (μετάδοση μαθήματος) σε πραγματικό χρόνο από τον εκπαιδευτικό σε μαθητές που παρακολουθούν «ζωντανά» μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας και οποιασδήποτε υπολογιστικής συσκευής (Η/Υ, διαδραστική επιφάνεια, κινητό τηλέφωνο). Στη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, οι διαδικασίες της διδασκαλίας και της μάθησης γίνονται ταυτόχρονα. Ο εκπαιδευτικός παραδίδει το μάθημα σε ζωντανή σύνδεση, όχι απαραίτητα αμφίδρομη. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση με την υποστήριξη της τηλεδιάσκεψης είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η χρήση «δωματίου ζωντανής συζήτησης» (live chatroom) βοηθά προς την κατεύθυνση αυτή. Ορισμένες δραστηριότητες της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης:
Επικοινωνία εκπαιδευτικού και μαθητών
Εισήγηση νέων εννοιών
Εργασία σε Ομάδες με καθορισμένους ρόλους για τα μέλη
Συνδιδασκαλίες με βάση κοινή θεματική περιοχή
Επαναληπτική – εμπεδωτική διαδικασία μαθήματος
Συζήτηση και απορίες πάνω στο διδακτικό αντικείμενο
Διάλογοι σε πραγματικό χρόνο (γραπτοί ή/και προφορικοί)
Αλληλεπίδραση σε κοινόχρηστα αρχεία σε πραγματικό χρόνο
Ομαδοσυνεργατική εργασία σε κοινόχρηστους πίνακες
…
Β. Ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Είναι η διδασκαλία κατά την οποία ο μαθητής συνεργάζεται με τον εκπαιδευτικό σε διαφορετικό χρόνοαπό τη διαδικασία παράδοσης του μαθήματος, έχοντας πρόσβαση σε μαθησιακό υλικό και χρονοδιάγραμμα μελέτης μέσω διαδικτύου (σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες ή πλατφόρμες που παρέχονται και βοηθούν στη διαχείριση της εκπαίδευσης (Learning ManagementSystem). Η ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο διαδεδομένη. Ορισμένες δραστηριότητες ασύχγρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης:
Ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού και πηγών προς μελέτη, ασκήσεων – εργασιών κ.λπ.
Μελέτη του εκπαιδευτικού υλικού από τους μαθητές
Υποβολή ερωτήσεων προς τον εκπαιδευτικό μέσω αντίστοιχης εφαρμογής διαχείρισης διαλόγων
Ανάπτυξη διαλόγων για ένα θέμα με αντίστοιχες τεκμηριωμένες τοποθετήσεις από τα μέλη
Λύση ασκήσεων και υποβολή των εργασιών/απαντήσεων προς τον εκπαιδευτικό της τάξης σε προθεσμία που έχει οριστεί από πριν
Αξιολόγηση των εργασιών και των ασκήσεων από τον εκπαιδευτικό και αποστολή σε κάθε μαθητή μεμονωμένα σχετικής ανατροφοδότησης
Βιντεο-μαθήματα όπου ο εκπαιδευτικός εισηγείται περιγράφει / αναλύει έννοιες με παραστατικο τρόπο αξιοποιώντας πολυμέσα
Ψηφιακές δοκιμασίες (τεστ) αυτοαξιολόγησης στις οποίες οι μαθητές βλέπουν άμεσα την προσπάθειά τους (εκτός του χρόνου της σύγχρονης διδασκαλίας)
Αλληλεπίδραση σε κοινόχρηστα αρχεία σε μη πραγματικό χρόνο
…
Σήμερα, υπάρχουν μέθοδοι εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που αξιοποιούν και τα δύο είδη, ώστε να παρέχουν πιο ολοκληρωμένη εκπαιδευτική εμπειρία.
Στην ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση καταγράφεται το πλεονέκτημα της μάθησης στον χρόνο και με το ρυθμό που επιθυμεί ο εκπαιδευόμενος.
Με την χρήση σύγχρονων συζητήσεων σε τακτά χρονικά διαστήματα, ο εκπαιδευτικός γνωρίζει τους μαθητές του και οι εμπλεκόμενοι επικοινωνούν μεταξύ τους ώστε να μην αισθάνονται αποξενωμένοι από την εκπαιδευτική κοινότητα και διαδικασία.
Η ολοένα αυξανόμενη εξικοίωση των χρηστών διαμορφώνει το διαδίκτυο και τις υπηρεσίες του. Άλλωστε, αυτό που αναφέρεται ως Web 2.0 και έχει εμπνεύσει και τον όρο e-Learning 2.0, είναι η ευκολία του χρήστη να συνεισφέρει στη δημιουργία και διαμόρφωση του περιεχομένου του διαδικτύου. Το βασικό χαρακτηριστικό των υπηρεσιών που υποστηρίζουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, είναι εκτός από την ευκολία χρήσης τους, η ευκολία περιήγησης στο περιεχόμενο. Έτσι, όχι μόνο υπάρχει μεγάλη ποσότητα πληροφοριών, υλικού και γνώσης, αλλά ο χρήστης έχει και τη δυνατότητα να τη διαχειριστεί …ή ακόμα καλύτερα να τη συνδιαχειριστεί.
Ένα ενδιαφέρον τμήμα που σχετίζεται με την ευκολία διαχείρισης των πληροφοριών, είναι αυτό που ονομάζεται συλλογική ευφυΐα. Παράδειγμα είναι οι διάλογοι που αναπτύσσονται από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς τους πάνω σε ένα θέμα, όπου δίνεται η δυνατότητα της αξιολόγησης και του σχολιασμού των απόψεων. Έτσι, προηγούμενες απόψεις επηρεάζουν τις μελλοντικές, μεταφέροντας εμπειρίες και γνώση. Η μέθοδος αυτή έχει απεριόριστες δυνατότητες και τρομακτική δύναμη, καθώς επιτρέπει στον οποιονδήποτε να διαμορφώνει τεκμηριωμένα, με πολύ απλό τρόπο το περιεχόμενο της μάθησης.
Ο σύγχρονος Εκπαιδευτικός Οργανισμός στη διαδικασία αυτή. Πρόταση Δεκαλόγου για την αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης:
Καθορισμός του σκοπού, των στόχων και των δεικτών μέτρησης αποτελεσμάτων του προγράμματος εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που πρόκειτε να ιυοθετηθεί
Διαμόρφωση – προσαρμογή αναλυτικού προγράμματος. Βασικές Παραδοχές – Επιλογή Μαθημάτων (Όλα όσα μπορούν και χρειάζεται να διδαχτούν οι μαθητές από απόσταση, μέσα από μια προσέγγιση ισορροπίας) – Αξιοποίηση σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης.
Διαμόρφωση ωρολογίου προγράμματος – Σημαντικές παραδοχές (Διάρκεια, διαλείμματα, αριθμός συμμετεχόντων, χρόνος στην οθόνη, προετοιμασία από τον εκπαιδευτικό).
Επιλογή της κατάλληλης ψηφιακής πλατφόρμας που διαθέτει με εύκολο τρόπο όλες τις λειτουργίεςτης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (Χωρίς απαιτήσεις σε υποδομές σε συγκεκριμένο χώρο και ανεξάρτητη από λειτουργικά συστήματα και συσκευές).
Δημιουργία κατάλληλου πολυμεσικού – διαδραστικού Ψηφιακού Υλικού – Μαθητικός Υπολογιστής.
Εκπαίδευση εκπαιδευτικών στη δημιουργία, διαχείριση τάξης, καθώς και στη διαχείριση ψηφιακού πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού για τη σύγχρονη και ασύγχρονη διαδικασία (Δημιουργία και διαχείριση ομάδων, αποθετήριο υλικού, οργάνωση ψηφιακού χώρου, αναθέσεις εργασιών, τηλεδιασκέψεις)
Εκπαίδευση Μαθητών και Γονέων για την αξιοποίηση των μέσων (Αποθετήριο υλικού, οργάνωση ψηφιακού χώρου, αναθέσεις εργασιών, τηλεδιασκέψεις).
Κατάρτιση κανόνων – κανονισμού ορθής χρήσης του ψηφιακού μέσου εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Δικαιώματα και υποχρεώσεις μαθητών σε μια τηλεδιάσκεψη.
Ποιοτική και Ποσοτική μέτρηση της εφαρμογής του αναλυτικού προγράμματος και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων σε σχέση με τον αρχικό καθορισμό των δεικτών – παραδοχών.
Επικοινωνία του εγχειρήματος με επιστημονική βάση και τεκμηρίωση με τρόπο που όλοι θα κατανοήσουν την υπεραξία που προσδίδει η προσέγγιση αυτή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Αντί επιλόγου
Αναρωτιέμαι …αν ο συνδυασμός των τεχνολογιών με την υποστήριξη σύγχρονων μεθοδολογιών, έχει πλέον τη δυνατότητα, εκτός από το να εξυπηρετήσει την εκπαιδευτική διαδικασία, να την προσαρμόσει, να την εξελίξει, …έτσι ώστε να υπάρξει δυνατή και χωρίς απαραίτητα την τυπική οργάνωση του μαθήματος στην αίθουσα διδασκαλίας…
Πηγές
Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Β., Μακράκης, Β., Ματραλής, Χ. (1999). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση- Θεσμοί και λειτουργίες Τόμος Α, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Λιοναράκης, Α. (2005). Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες μάθησης. Στο Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση- Παιδαγωγικές και τεχνολογικές εφαρμογές. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Λιοναράκης, Α. (1999). Εξ αποστάσεως και συμβατική εκπαίδευση: συγκλίνουσες ή αποκλίνουσες δυνάμεις. Στο Distance learning at the dawn of third millennium. Poitiers: CNED
Ρες Γιάννης, Άρθρο: Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως Εκπαίδευση: Μια ευέλικτη, πολυμορφική, «μαθητοκεντρική» επιλογή.
Keegan Desmond, (2001), Οι βασικές αρχές της ανοικτής και εξ’ αποστάσεως Εκπαίδευσης, μετάφραση: Μελίστα Αλεξάνδρα, Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Race, P. (1999). Το εγχειρίδιο της Ανοιχτής Εκπαίδευσης. ( Ελ. Ζέη, Μετάφρ.). Αθήνα: Μεταίχμιο.
History of Alternative Education in the United States
HSLDA. «Homeschooling in New York: A legal analysis». Retrieved 2008-11-20.
«Μπορεί άραγε να μεταφερθεί το πλήρες ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση»;
Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι πολύ δύσκολη, έχοντας πάντα κατά νου κάποιες σημαντικές παραδοχές…
Α. Όλα τα διδακτικά αντικείμενα δεν μπορούν να διευθετηθούν μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης …η οποία δίνει λύσεις σημαντικές για αλλαγή στη μεθοδολογία και διευρύνει τον ορίζοντα της ελευθερίας των κινήσεων, στοιχείο που πρέπει να αξιοποιήσουμε…
Προσωπικά δεν θα φανταζόμουν τον εκπαιδευτικό να κάθεται μπροστά από την οθόνη του Η/Υ και μέσω μιας εφαρμογής τηλεδιάσκεψης να κοιτά τα face Icons των μαθητών του(γιατί δικαιούνται να μην έχουν ανοιχτή την κάμερά τους)όσην ώρα γράφουν έκθεση αποτυπώνοντας σκέψεις, απόψεις, συναισθήματα σε ενα χαρτί… Στον αντίποδα αυτού, φαντάζομαι το χρόνο που κερδίζεται(για όλους) όταν μετά τη βασική εισήγηση και τις κατευθύνσεις από τον εκπαιδευτικό, οι μαθητές αποσύρονται και στο χρόνο που επιλέγουν, ασχολούνται με τη συγγραφή της έκθεσης την οποία παραδίδουν στο δικό τους χρόνο για διόρθωση στον εκπαιδευτικό με βάση την προκαθορισμένη ημερομηνία μέσω ενός συστήματος διαχείρισης της εκπαίδευσης (Learning Management System).
Προσωπικά δεν θα φανταζόμουν τον εκπαιδευτικό να κάθεται μπροστά στη οθόνη του Η/Υ και μέσω μιας εφαρμογής τηλεδιάσκεψης να κοιτά τα face Icons των μαθητών του (γιατί δικαιούνται να μην έχουν ανοιχτή την κάμερά τους) οι οποίοι απαντούν ερωτήσεις σε μια διαδικασία αξιολόγησης / αυτοαξιολόγησης, πάνω σε ένα γνωστικό αντικείμενο. Στον αντίποδα αυτού, φαντάζομαι το χρόνο που κερδίζεται(για όλους) όταν μετά τη βασική εισήγηση και τις κατευθύνσεις από τον εκπαιδευτικό, οι μαθητές αποσύρονται και στο χρόνο και το διάστημα που έχει αρχικά τεθεί, απαντούν σε ένα διαδικτυακά διαμορφωμένο τεστ, όπου στο τέλος έχουν τη δυνατότητα να δουν την ορθότητα των απαντήσεων, αλλά και να λάβουν συγκεκριμένη ανάδραση από τον εκπαιδευτικό τους για τις απαντήσεις στις οποίες υστέρησαν…
Προσπαθώ να σκεφτώ τι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον ατομικό (ένα προς ένα) διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών για απορίες που διατυπώνονται σε σχέση με μια άσκηση που τους έχει τεθεί. Θεωρώ πλέον δεδομένες τις δεξιότητες που αναπτύσσει ο μαθητής όταν καταγράφει σκέψεις και συναισθήματα σε μια προσπάθεια τεκμηρίωσης, αλλά και σαφήνειας στη διατύπωση. Είναι δεδομένη η εμπειρίαπου αποκτούν οι εμπλεκόμενοι από τις καταγεγραμμένες απαντήσεις στις οποίες μπορεί να ανατρέχουν σε οποιαδήποτε στιγμή για να αντλήσουν ιδέες… και όχι μόνο…
Αναρωτιέμαι πόσος είναι ο «κερδισμένος» χρόνος σε μία εξ αποστάσεως διδακτική ώρα όταν:
Οι μαθητές παρακολουθούν τον εκπαιδευτικό χωρίς πειράγματα μεταξύ τους (το μέσο δεν βοηθά… είναι και τα κλειστά μικρόφωνα βλέπετε), που αποπροσανατολίζει…
Ο εκπαιδευτικός, πολύ καλά προετοιμασμένος (αξιοποιώντας όλες εκείνες τις δεξιότητες παρουσίασης που έχει αποκτήσει) προβάλει στοιχεία του αντικειμένου στην οθόνη με κίνηση και εικόνες εντυπωσιακές, μιλώντας και εξηγώντας παραστατικά τις δυσνόητες έννοιες.
Οι μαθητές έχουν παράλληλα τη δυνατότητα να πλοηγούνται στο διαδραστικό υλικό του Μαθητικού τους Υπολογιστή, να συλλέγουν πληροφορίες, να δημιουργούν άποψη και να τεκμηριώνουν θέση και απαντήσεις, να δημιουργούν τη δική τους εκδοχή, να εμπλουτίζουν τη προσφερθείσα γνώση και να συμβάλλουν εποικοδομητικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, ακούγοντας παράλληλα την εκδοχή του εισηγητή.
Ο διάλογος που αναπτύσσεται με τους εμπλεκόμενους γίνεται συντονισμένα, εστιασμένα, βάσει κανόνων και ισόποσου διαμοιρασμού του χρόνου σε όλους.
Οι θεματικές ερωτήσεις διατυπώνονται προσεκτικά και καταγράφονται για να απαντηθούν τη στιγμή που εξυπηρετί το μάθημα.
Η πλειοψηφία των μαθητών αποφασίζει για την πορεία του μαθήματος μέσω «σύγχρονης» απάντησης ενός γρήγορου ερωτηματολογίου με τις εκδοχές αυτής της συνέχειας.
Γ. Η προσπάθεια της ανεστραμμένης διδασκαλίας (μία από τις επιλογές της «ασύγχρονης» εξ αποστάσεως εκπαίδευσης)
Αναρωτιέμαι πόσο ισχυρό εργαλείο στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να αποτελέσει το γεγονός ότι ο μαθητής μπαίνοντας στο σύστημα διαχείρισης της εκπαίδευσης (L.M.S.), θα μπορεί να παρακολουθήσει μια εισήγηση στο χρόνο και στη διάρκεια που επιθυμεί. Η εισήγηση αυτή μπορεί να είναι βιντεοσκοπημένη και να αφορά σε μία έννοια την οποία ο εκπαιδευτικός έχει φροντίσει να αποσαφηνίσει μέσω σχεδιαγραμμάτων, κίνησης, εικόνας και ήχων / φωνής. Όταν, στη συνέχεια, οι μαθητές υποβάλλουν σκέψεις, απόψεις ή/και ερωτήματα που έχουν προετοιμάσει με βάση την αρχική αυτή εισήγηση και ο εκπαιδευτικός σε πραγματικό χρόνο προσθέτει εμπειρίες για την έννοια αυτή, η εκπαιδευτική διαδικασία αποκτά μια άλλη διάσταση.
Δ. Η τεράστια προσπάθεια του εκπαιδευτικού
Είναι πραγματικά θεμελιώδες στοιχείο η προσπάθεια του εκπαιδευτικού που καταβάλλεται ώστε αρχικά να ενημερωθεί με τα νέα μέσα, να τα μάθει, να τα κατακτήσει ώστε να τα αξιοποιήσει με δημιουργικό τρόπο. Η Η προσπάθεια αυτή δεν σταματά εδώ. επαναλαμβάνεται σε κύκλο πριν, κατα τη διάρκεια και μετά από κάθε διαδικτυακό «σύγχρονο» μάθημα σε βασικές περιόδους:
Προετοιμασία του μαθήματος με την υποστήριξη πολυμεσικού διαδραστικού υλικού. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Πρέπει να επιλεγεί το σενάριο και η μέθοδος που θα εξηπηρετήσει με τον καλύτερο τρόπο το σκοπό και τους στόχους του μαθήματος. Πρέπει να δημιουργήσεις υποστηρικτικό υλικό με τρόπο που θα προσελκύσει την προσοχή του κάθε ένα από τους συμμετέχοντες ξεχωριστά, για τις έννοιες που πραγματεύεται η θεματική περιοχή που έχει επιλεγεί. Χρειάζεται κίνηση, χρώματα, αναπαραστάσεις, ήχους, video. …Και αυτό με συγκεντρωμένη την προσοχή όλων σε ένα σημείο, σε μία οθόνη (τουλάχιστον κατά τη φάση της αφόρμησης)
Δημιουργική ανάπτυξη του μαθήματος με την αξιοποίηση των μέσων. Ο τρόπος με τον οποίο τίθενται τα ερωτήματα προς τους συμμετέχοντες δεν είναι ίδιος. Πως θα δημιουργηθούν ομάδες εργασίας πάνω σε ένα θέμα. Πως θα διαμοιραστεί το υλικό και οι εργασίες των μαθητών ώστε να μπορούν να συμβάλλουν όλοι στην επιτυχία του μαθήματος.
Διαχείριση των συμμετεχόντων. Η διαχείριση της ψηφιακής τάξης δεν είναι μια εύκολη υπόθεση παρόλο που προσφέρονται μέσα για το σκοπό αυτό. Υπάρχουν τεχνικά ίσως θέματα που χρειάζονται άμεση επίλυση, ισορροπίες που πρέπει να τηρηθούν, κίνδυνοι που ίσως χρειαστεί να διαχειριστούμε.
Επικοινωνία με τους μαθητές κατά τη διάρκεια του «σύγχρονου» εξ αποστάσεως μαθήματος. Η διαχείριση του χρόνου ώστε να μπορούν να συμμετέχουν αν είναι δυνατόν όλοι οι μαθητές, η ταυτόχρονη (πολλές φορές) απάντηση εστιασμένων ερωτήσεων με διαφορετική μέθοδο διατύπωσης, είναι ακόμη ένα στοιχείο που χρειάζεται τεταμένη προσοχή.
Μετά το μάθημα επικοινωνία με τον μαθητή/μαθητές. Ένα μεγάλο μέρος συμπληρωματικό της διαδικασίας που πολλές φορές το αφήνουμε λίγο πιο πίσω στη σκέψη μας. Ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτή την περίοδο είναι σημαντικά δυσανάλογος πολλές φορές. Πρέπει να απαντηθούν και απορίες που εκφράστηκαν και δεν υπήρξε διαθέσιμος χρόνος, πρέπει να διορθωθούν και να αξιολογηθούν προσπάθειες, πρέπει να καταγραφεί και να αξιοποιηθεί η εμπειρία του μαθήματος που ολοκληρώθηκε για τον προγραμματισμό του επόμενο
Ε. Κάποια επιπλέον στοιχεία που μπορούν ή/και πρέπει να ληφθούν υπόψιν:
Ένα λεπτό στην αίθουσα διδασκαλίας δεν ισούται (σε πραγματικό χρόνο) …με ένα λεπτό ενός διαδικτυακού μαθήματος. Ένα μάθημα εξ αποστάσεως μπορεί να διαρκέσει από 40 έως 75% λιγότερο από ένα παραδοσιακό μάθημα. Ωστόσο, παρόλο που η διάρκεια μπορεί να είναι μικρότερη, το ίδιο το μάθημα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οι μαθητές προσλαμβάνουν ευκολότερα γνώσεις όταν αυτές προσφέρονται μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων τους. Οι πληροφορίες παρέχονται μέσω δυνατών οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων και λόγω και της αυξημένης ετοιμότητας των μαθητών, ο χρόνος αφομοίωσης είναι σημαντικά μικρότερος από το παραδοσιακό μάθημα. Ακόμα κι αν η πραγματική διάρκεια της διδασκαλίας είναι 30-50% λιγότερη, η εξοικονόμηση του χρόνου σε σχέση με την κατανόηση των εννοιών οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Όλες οι ηλικιακές ζώνες των μαθητών δεν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις αλλά κυρίως και τις ίδιες ανάγκες.
Το «Μέτρον Άριστον» στην τήρηση ενός ορίου για τον χρόνο που βρίσκονται οι μαθητές μπροστά στην οθόνη.
Τα διαλείμματα είναι απαραίτητα για την ξεκούραση, την κίνηση και τη σωματική άσκηση του παιδιού.
Η ασύγχρονή διαδικασία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η προσφορά της σε μια ολοκληρωμένη λύση, είναι μια πολύ σημαντική πτυχή που οφείλουμε να συνυπολογίσουμε… Η προετοιμασία και η προσαρμογή του εκπαιδευτικού υλικού που «αναρτάται» στα αποθετήρια των τάξεων, οι οδηγίες που γράφονται για την αξιοποίησή του, οι ατομικές απαντήσεις σε διαλόγους που αναπτύσσονται μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού, οι απαντήσεις σε προσωπικές απορίες, τα σχόλια πάνω στο σύνολο των εργασιών των μαθητών, η αξιολόγηση της συμμετοχής και της κατάκτησης εννοιών και δεξιοτήτων, όχι μόνο δεν μειώνουν την προσπάθεια αλλά την αυξάνουν κατακόρυφα και σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα…
Λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα της μελέτης με τίτλο «Teaching Time Investment: Does Online Really Take More Time than Face-to-Face?«, σε συνδυασμό με την έρευνα του Hislop, η διδασκαλία μέσω διαδικτύου είναι πιο απαιτητική σε συχνότητα αλληλεπίδρασης. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν σε εξ αποστάσεως μαθήματα αφιερώνουν περισσότερο χρόνο αλληλεπίδρασης ανά μαθητή και πολλές φορές εκτός της προγραμματισμένης ώρας του μαθήματος. Ο χρόνος περιλαμβάνει ανάγνωση email, απάντηση σε ερωτήματα, «ασύγχρονη» διαδικτυακή «συνομιλία» (διάλογοι) με μαθητές πριν ή μετά το μάθημα, διόρθωση και αξιολόγηση εργασιών, κ.λπ.
Ευρήματα από σχετικές μελέτες (Bender, Wood, & Vredegood, 2004; Lee & Busch, 2005; Santilli & Beck, 2005), έχουν δείξει ότι ο εκπαιδευτικός σε διαδικτυακά μαθήματα «ξοδεύει» (τουλάχιστον στην αρχή) σημαντικό χρόνο παρέχοντας τεχνική υποστήριξη στους μαθητές. Η αναφορά στον πίνακα 2 της εν λόγω έρευνας παρουσιάζει κάποια από τα ευρύματα σχετικά με το χρόνο που αφιερώνεται σε ένα μαθητή και στις δύο προσεγγίσεις:
Αντί επιλόγου…
Αναρωτιέμαι πόσες ευκαιρίες δημιουργούν οι λύσεις που απλόχερα προσφέρει η τεχνολογία και στην εκπαιδευτική διαδικασία… Είναι στο χέρι μας, αλλά κυρίως έχουμε την υποχρέωση να τις αξιοποιήσουμε προς όφελος των μαθητών μας συντονισμένα, με όραμα, σχέδιο και στρατηγική… και όχι να τις καταχραστούμε…
«Μου αρέσει πολύ. Οι καθηγητές μου, στα διαδικτυακά μαθήματα, με κάνουν να νιώθω σαν να είναι οι προσωπικοί μου δάσκαλοι», παραδέχεται μια μαθήτρια. «Οι μαθητές συζητούμε με τον δάσκαλό μας, ανταλλάσσουμε υλικό, ολοκληρώνουμε και παρουσιάζουμε τις εργασίες μας και συναντιόμαστε σε εικονικές αίθουσες συνεδριάσεων».
Η αμεσότητα, παρά τον φυσικό διαχωρισμό που θέτει η απόσταση ενός διαδικτυακού περιβάλλοντος, δίνει στους μαθητές μια αίσθηση ελευθερίας και «διευρυμένου ορίζοντα» που δεν υπάρχει πάντα σε μια τυπική παραδοσιακή αίθουσα διδασκαλίας.
Η ελευθερία της έκφρασης που μερικοί μαθητές βρίσκουν στη «σύγχρονη» διαδικτυακή σύνδεση, μπορεί να φανερώσει ταλέντα που περνάνε απαρατήρητα στην τυπική αίθουσα.
«Έχουμε εντοπίσει προικισμένους μαθητές στην ψηφιακή μας τάξη», εξηγεί η Linda Pittenger, διευθύντρια Εικονικής Μάθησης στα Κεντρικά Εικονικά Σχολεία του Κεντάκυ. «Μεγάλος αριθμός μαθητών ανταποκρίνονται σε αυτό το μαθησιακό περιβάλλον με έναν τρόπο που απέχει πολύ από τη συμμετοχή τους σε μια αίθουσα διδασκαλίας».
Ας δούμε κάποιους από τους ΜΥΘΟΥΣ για τη μάθηση μέσω διαδικτύου:
ΜΥΘΟΣ #1:
Δεν έχουμε καμία αλληλεπίδραση με τους μαθητές μας.
Η αλληλεπίδραση είναι θεμελιώδες στοιχείο της προσέγγισης αυτής. Οι θέσεις που εκφράζονται στο φόρουμ κατά τη διάρκεια ενός διαδικτυακού μαθήματος, μπορούν να αποδειχτούν πολύ πιο ενδιαφέρουσες από τις συνομιλίες στην αίθουσα διδασκαλίας. Όταν γράφουμε, ο καθένας από εμάς μπορεί ευκολότερα να συγκεντρώσει και να μορφοποιήσει τις σκέψεις που τον εκφράζουν στο δικό του χρόνο, απ’ ό,τι στην αλληλεπίδραση σε πραγματικό χρόνο. Σε ένα συντονισμένο και σε απευθείας σύνδεση χώρο ανταλλαγής τεκμηριωμένων απόψεων όπου ο καθένας πρέπει να συμμετάσχει, αποκομίζουμε καλύτερη αίσθηση για το σύνολο των μαθητών μας από ό, τι σε μια αίθουσα διδασκαλίας, όπου λίγοι μαθητές μιλούν και ορισμένοι από αυτούς διαρκώς.
ΜΥΘΟΣ #2:
Οι εκπαιδευτική διαδικασία είναι απρόσωπη.
Τα ψηφιακά εξ αποστάσεως «σύγχρονα» μαθήματα δημιουργούν μια σημαντική αλλαγή στην αντίληψη για την εμπλοκή της τάξης. Νέες λέξεις εισάγονται στη διαδικασία: «Δημοσίευση», «επανεξέταση», «ανάθεση», «κοινή χρήση», «υποβολή», «είσοδος». Η ικανότητα της διαδικτυακής δραστηριότητας να αναπτύσσει αυτονομία και αυτοπειθαρχία συζητείται συχνά, αλλά τα οφέλη, όσον αφορά στη στάση των συμμετεχόντων, υπερβαίνουν κατά πολύ την αρχική προσδοκία. Η παραδοσιακή σχέση με τον εκπαιδευτικό στο επίκεντρο της διαδικασίας (σχέση πολλών προς έναν) μετατοπίζεται στην ομάδα (πολλοί προς πολλούς), προσθέτοντας αξία στις απόψεις των συμμετεχόντων και δημιουργώντας μια γενικότερη μαθησιακή δυναμική. Ταυτόχρονα δημιουργείται μια βαθύτερη αίσθηση ιδιοκτησίας της μάθησης στους μαθητές. Η αξιολόγηση από ομότιμους με την καθοδήγηση του ειδικού, είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που πρέπει να αξιοποιούνται. Η εξ αποστάσεως μάθηση συμβιβάζει συχνά τους συμμετέχοντες με την αξιολόγηση των επιδόσεων, αλλά προκαλεί επίσης αίσθημα ευθύνης και ιδιοκτησίας ακόμα και στους μικρότερους μαθητές..
ΜΥΘΟΣ #3:
Ο ωφέλιμος χρόνος είναι δυσανάλογα λιγότερος από αυτόν του μαθήματος στην αίθουσα διδασκαλίας.
Αυτοί που έχουν διδάξει στα «σύγχρονα» εξ αποστάσεως μαθήματα αρκετές φορές, καταγράφουν ότι: Το μάθημα (από την πλευρά του διδακτικού αντικειμένου) είναι ή πρέπει να είναι απόλυτα σχεδιασμένο και στην παραμικρή του λεπτομέρεια. Οι μαθητές εστιάζουν την προσοχή τους ευκολότερα, το εκπαιδευτικό υλικό και η ποιότητά του (προϊόν ιδιαίτερης προετοιμασίας) καθηλώνουν τους συμμετέχοντες σε όποιο γνωσιακό επίπεδο κι αν βρίσκονται. Οι μαθητές δεν αφιερώνουν χρόνο σε ανούσια σχόλια απόψεων και δεν ενοχλούν τους άλλους, αν πραγματικά το ενδιαφέρον τους δεν έχει κινητοποιηθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Μια ψηφιακά δομημένη τάξη απαιτεί πειθαρχία και κίνητρα. Δεν είναι όλοι οι μαθητές σε θέση να το κάνουν σωστά, ακόμα κι αν υπερέχουν σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον. Η διαχείριση της τάξης βασίζεται σε κανόνες που το μέσο επικοινωνίας θέτει αρχικά και που ακολουθούν όλοι ισότιμα (απενεργοποίηση μικροφώνων, περιοδικός διαμοιρασμός της οθόνης κ.λπ).
ΜΥΘΟΣ #4:
Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι μικρότερα σε διάρκεια και συνεπώς και η αποτελεσματικότητά τους.
Ένα λεπτό στην αίθουσα διδασκαλίας δεν ισούται (σε πραγματικό χρόνο) …με ένα λεπτό ενός διαδικτυακού μαθήματος. Ένα μάθημα εξ αποστάσεως μπορεί να διαρκέσει από 40 έως 75% λιγότερο από ένα παραδοσιακό μάθημα. Ωστόσο, (αντλώντας επιχειρήματα και από την κατάριψη του προηγούμενο μύθου) παρόλο που η διάρκεια μπορεί να είναι μικρότερη, το ίδιο το μάθημα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οι μαθητές προσλαμβάνουν ευκολότερα γνώσεις όταν αυτές προσφέρονται μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων τους. Οι πληροφορίες παρέχονται μέσω δυνατών οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων και λόγω και της αυξημένης ετοιμότητας των μαθητών, ο χρόνος αφομοίωσης είναι σημαντικά μικρότερος από το παραδοσιακό μάθημα. Ακόμα κι αν η πραγματική διάρκεια της διδασκαλίας είναι 30-50% λιγότερη, η εξοικονόμηση του χρόνου σε σχέση με την κατανόηση των εννοιών οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
ΜΥΘΟΣ #5:
Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι ευκολότερα για τον εκπαιδευτικό από τα μαθήματα στην αίθουσα διδασκαλίας.
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι μια απλή επιλογή μεθοδολογίας εκπαίδευσης. Οι μαθητές απαιτούν περισσότερα από τους εκπαιδευτικούς τους. «Ποτέ δεν συνειδητοποίησα σε πόσα ερωτήματα μαθητών μου είχα απαντήσει, μέχρι να διδάξω σε εξ αποστάσεως μαθήματα», δηλώνει νέος στο χώρο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας εκπαιδευτικός. Ο μαθητές προσδοκούν τα μαθήματα να είναι εξίσου σύνθετα με αυτά που γίνονται στις αίθουσες διδασκαλίας ή ακόμα και στα εργαστήρια. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να προετοιμαστεί επαρκώς για μεγαλύτερης διάρκειας μάθημα. Καλείται να διαχειριστεί αρχικά το δικό χρόνο και στη συνέχεια των μαθητών του ισοκατανέμοντάς τον κατάλληλα σε όλους. Το να πείσουμε και να κινητοποιήσουμε τους μαθητές μας από απόσταση, είτε σύγχρονα είτε ασύγχρονα, δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες, οι οποίες αποκτώνται με εκπαίδευση και εμπειρία.
Συνοψίζοντας…
Ένα σημαντικό ζήτημα είναι η ποιότητα των μαθημάτων. Όπως και στις παραδοσιακές αίθουσες διδασκαλίας, το μέγεθος των εικονικών τάξεων μπορεί να ποικίλει σημαντικά. Η εκπόνηση αυστηρών προτύπων προετοιμασίας, ανάπτυξης περιεχομένου, δημιουργίας προγραμμάτων σπουδών και η καθιέρωση υψηλού επίπεδου αλληλεπίδρασης στα μαθήματα είναι οι βασικοί πυλώνες επιτυχίας του όλου εγχειρήματος.
Για να εξισορροπήσουμε τις διακυμάνσεις της ποιότητας των διαδικτυακών μαθημάτων, χρειάζεται να εφαρμόζουμε τον ίδιο βαθμό αυστηρότητας και αξιολόγησης που ισχύουν στο συμβατικό πρόγραμμα σπουδών.
Σίγουρα λοιπόν, τίθενται και θέματα ισορροπίας. Αν και η εικονική τάξη προσφέρει στους ντροπαλούς μαθητές ένα κάθισμα μπροστινής σειράς και εύκολη πρόσβαση στους εκπαιδευτικούς, αυτοί πρέπει να βρουν το χρόνο για να δώσουν αυτή την προσοχή, συνήθως χωρίς πρόσθετους πόρους.
Αν στο παραπάνω προσθέσουμε τη σχολαστική και ολοκληρωμένη προετοιμασία που είναι απαραίτητη για να διδάξουμε ψηφιακά… έχουμε μια συνταγή για την αποστράγγιση του εκπαιδευτικού… ή μια σημαντική ευκαιρία βελτίωσης μέσα από δεξιότητες που δεν υπήρχε η ανάγκη να αναπτύξουμε πριν…
Πηγές
The Virtual Classroom Redefines Education. All over the country, secondary school students are going online for classes.
Online vs. Traditional Education: What You Need to Know, By Will Erstad
What is the Difference between Traditional Regular Learning vs. Distance Learning?
Distance Learning vs. Traditional Campus College.
Traditional Learning Versus Distance Learning: A Comparison
Η ανάγκη για υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων που θα φέρουν τους εκπαιδευτικούς κοντά στους μαθητές τους… από απόσταση είναι μεγάλη. Ολοένα και περισσότερο, ολοένα και με μεγαλύτερη ένταση, μελετάται ο τρόπος και η στρατηγική ένταξης στην ψηφιακή εποχή αλλά και η δημιουργία του ψηφιακού σχολείου, στο οποίο όλοι μαθαίνουμε με το ρυθμό μας, με οποιονδήποτε τρόπο, οποιαδήποτε στιγμή και με οποιοδήποτε μέσο…
Η ουσία της Εκπαίδευσης παραμένει ίδια αλλά η διάμετρος του κύκλου μεγαλώνει ολοένα και αλλάζει επίπεδο. Η σπείρα του Αρχιμήδη στο χώρο (και όχι στο επίπεδο) είναι το γράφημα που αντικατοπτρίζει αυτό που έχω στο μυαλό μου τη συγκεκριμένη στιγμή. Εκείνο που αλλάζει είναι η μεθοδολογία και το μέσο που φέρνει κοντά τον δάσκαλο στους μαθητές του. Η αγάπη για το αντικείμενο είναι αυτό που θα έπρεπε να μας κρατά κοντά ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε απόσταση…
Κανείς δεν αμφισβητεί τη σχέση που αναπτύσσεται στα μέλη μιας ομάδας όταν αυτά βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Τα τελευταία χρόνια όμως, υπάρχει τεράστια πρόοδος των ψηφιακών μέσων κυρίως, που διατίθενται στον Εκπαιδευτικό και τους Μαθητές, ώστε να μην χαθεί η συνοχή και να μηδενίζονται οι οποιεσδήποτε αποστάσεις. Οι ψηφιακές πλατφόρμες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προσομοιώνουν σε υψηλό βαθμό πιστότητας αλλά και ποιότητας το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πλέον εμπλουτίζεται… και μέσω καινοτόμων προσεγγίσεων αναπτύσσεται… Η φαρέτρα του εκπαιδευτικού γεμίζει εργαλεία, τα οποία ελευθερώνουν χρόνο, ώστε να αφιερώνεται δημιουργικά στους μαθητές του.
Η εξατομίκευση της μάθησης που επιτυγχάνεται, είναι μια ακόμη παράμετρος καθόλου αμελητέα για τις σύγχρονες κοινωνίες και τους ρυθμούς με τους οποίους αναπτύσσονται. Ο μαθητής γίνεται συμμέτοχος στην προσωπική του μάθηση, στα εκπαιδευτικά δρώμενα και δημιουργός των «τεχνημάτων» του. Ο εκπαιδευτικός γίνεται συνεργάτης και καθοδηγητής, οργανώνει, εμπνέει και δημιουργεί βιωματικές δραστηριότητες, καλλιεργεί την πρωτοβουλία, την υπευθυνότητα, την κριτική σκέψη. Με τα ποικιλόμορφα εργαλεία του Μαθητικού Υπολογιστή, εξατομικεύεται η διδασκαλία, ενισχύονται οι πολλαπλές αναπαραστάσεις, προωθείται η έρευνα και η αναζήτηση πληροφοριών.
Αν και η απόδοση είναι σχετική έννοια, μετρήσεις εμφανίζουν αρκετά υψηλά επίπεδα στην απόδοση ψηφιακά οργανωμένων τάξεων. Το κίνητρο αλλάζει, οι μαθητές γίνονται θετικώς κείμενοι με τις νέες μεθόδους και άρα, δεκτικοί στις προσεγγίσεις. Η απόδοση δεν εξαρτάται, στην περίπτωση αυτή, από τη διάρκεια. Το Μέτρον (όπως το διατύπωσε ο Κλεόβουλος τον 6ο αιώνα π.Χ.), είναι αυτό που καθορίζει την αξία και προετοιμάζει τη βάση για να κάνεις την εκπαίδευση μια δημιουργική, ευχάριστη, χρήσιμη και αποτελεσματική διαδικασία.
Υπάρχουν σχέδια, διαδικασίες, μέθοδοι και πρακτικές που διασφαλίζουν την αποδοτικότητα μαθητών και εκπαιδευτικών. Αυτό που θα ήταν χρήσιμο να δούμε και – γιατί όχι – να εστιάσουμε, είναι η υπευθυνότητα που δείχνουν οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ή και – γιατί όχι – της ανεστραμμένης τάξης, όπως κάποιες μεθοδολογίες αναφέρουν. Εκπαιδευτικοί που αγαπούν τις νέες προσεγγίσεις, μαθητές που κινητοποιούνται και όχι μόνο γίνονται υπεύθυνοι για τη δική τους γνώση αλλά χαίρονται να μοιράζονται μέσα από τα εργαλεία, εμπειρίες και τρόπους απόκτησης δεξιοτήτων.
Εξ αποστάσεως εκπαίδευση:
Σύγχρονη: Η απευθείας διδασκαλία (μετάδοση μαθήματος) σε πραγματικό χρόνο από τον εκπαιδευτικό μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, σε μαθητές που παρακολουθούν «ζωντανά» μέσω οποιασδήποτε υπολογιστικής συσκευής (Η/Υ, διαδραστική επιφάνεια, κινητό τηλέφωνο). Στην πλατφόρμα συνδεόμαστε διαδικτυακά.
Ασύγχρονη: Η διδασκαλία κατά την οποία ο μαθητής συνεργάζεται με τον εκπαιδευτικό σε διαφορετικό χρόνο από τη διαδικασία παράδοσης του μαθήματος, έχοντας πρόσβαση σε μαθησιακό υλικό και χρονοδιάγραμμα μελέτης μέσω διαδικτύου (σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες ή πλατφόρμες που παρέχονται).
Ορισμένες από τις δραστηριότητες ασύχγρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης:
Ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού προς μελέτη, ασκήσεων – εργασιών κ.λπ.
Μελέτη του υλικού από τους μαθητές,
Υποβολή ερωτήσεων προς τον εκπαιδευτικό.
Ανάπτυξη διαλόγων για ένα θέμα με αντίστοιχες τεκμηριωμένες τοποθετήσεις από τα μέλη…
Λύση ασκήσεων και υποβολή των εργασιών/απαντήσεων προς τον εκπαιδευτικό της τάξης σε προθεσμία που οριστεί από πριν.
Αξιολόγηση των εργασιών και των ασκήσεων από τον εκπαιδευτικό και αποστολή σε κάθε μαθητή μεμονωμένα σχετικής ανατροφοδότησης.
Βιντεο-μαθήματα.
Ψηφιακές δοκιμασίες (τεστ) στις οποίες οι μαθητές βλέπουν άμεσα την προσπάθειά τους (εκτός του χρόνου της σύγχρονης διδασκαλίας)
Μια πλατφόρμα ψηφιακής (διαδικτυακής) εκπαίδευσης είναι σημαντική για την προώθηση της προσέγγισης όταν:
Με ευκολία και χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργήσει την ψηφιακή του τάξη και να καλέσει με το e-mail του τους μαθητές του αποδίδοντάς τους εύκολα συγκεκριμένα δικαιώματα εκείνη την ώρα.
Η φιλοσοφία πίσω από το περιβάλλον-πλατφόρμα είναι κοντά σ΄ αυτό που ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές έχουν συνηθίσει να κάνουν και στον πραγματικό κόσμο.
Οι δυνατότητες που παρέχονται, δίνουν πραγματικά υπεραξία στην εκπαιδευτική διαδικασία και δεν αποτελούν τροχοπέδη και ανασταλτικό παράγοντα δημιουργικής προσέγγισης.
Μέσα από το ίδιο το περιβάλλον ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να ξεκινούν διαλόγους επισυνάπτοντας αρχεία που στη συνέχεια αρχειοθετούνται σε συγκεκριμένο αποθετήριο, και να ενημερώνονται μέσω υπενθυμίσεων.
Η κληση των μελών της Ομάδας για την εκκίνηση τηλεδιάσκεψης αξιοποιώντας και την κάμερα του Η/Υ ή της διαδραστικής επιφάνειας, είναι αποτέλεσμα «πατήματος ενός κουμπιού» μέσα στο περιβάλλον της ψηφιακής αίθουσας.
Η τηλεδιάσκεψη διαθέτει όλες εκείνες τις ιδιότητες – δυνατότητες που μηδενίζουν τις αποστάσεις και παρέχουν στους μαθητές στοιχεία και λειτουργίες που προσομοιάζουν την αίθουσα διδασκαλίας (συμμετοχή όλων ή/και ορισμένων μελών, πρόσκληση εξωτερικού ομιλητή ή και άλλου εκπαιδευτικού για συνδιδασκαλία, κανόνες διαλόγου, διαμοιρασμός υλικού, ταυτόχρονη διάδραση σε αρχεία, σημειώσεις με τη γραφίδα ή και το πληκτρολόγιο, οι οποίες προβάλλονται σε πραγματικό χρόνο στις οθόνες των συμμετεχόντων και στη συνέχεια αρχειοθετούνται, quizzes, μεταφορά αρχείων, προβολή παρουσιάσεων, προβολή της οθόνης του υπολογιστή εκπαιδευτικού και μαθητών μετά από τη διευθέτηση αιτημάτων, καταγραφή συνομιλιών μετά από συγκεκριμένη αυτοματοποιημένη άδεια κ.λπ.)
Μαθητές και εκπαιδευτικοί μοιράζονται αλλά κυρίως να αλληλοεπιδρούν σε ψηφιακούς «ασπροπίνακες» που το περιεχόμενό τους δημιουργείται εκείνη τη στιγμή ή και έχει προετοιμαστεί από πριν …και στη συνέχεια αρχειοθετούνται, ώστε να ανατρέχουμε σ’ αυτούς οποιαδήποτε στιγμή.
Ο εκπαιδευτικός διανέμει ψηφιακό υλικό στους μαθητές του, όλων των τύπων αρχείων (κειμένου, υπολογιστικών φύλων, ήχου, φωτογραφιών, video κ.λπ).
Μαθητές και εκπαιδευτικοί μέσα στο περιβάλλον αλληλοεπιδρούν όχι μόνο σε κοινόχρηστα αρχεία αλλά και σε κοινόχρηστες εφαρμογές διαφορετικών λειτουργιών.
Παρέχονται δυνατότητες εύκολης διαμόρφωσης του αποθετηρίου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε τάξης γεγονός που διευκολύνει τη μαθησιακή διαδικασία.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί εύκολα να αλλάζει τα δικαιώματα των μαθητών ακόμα και πάνω στο ψηφιακό υλικό που αποθηκεύεται στο αποθετήριο.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποδίδει συγκεκριμένες εργασίες σε ομάδα ή και σε όλους τους μαθητές με βάση ημερομηνίες, με οδηγίες και επισυναπτόμενα αρχεία μελέτης και έρευνας.
Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αποδίδει «δοκιμασίες» αξιολόγησης, οι οποίες «επιστρέφουν» την προσπάθεια των μαθητών, αλλά και να κάνει σχόλια για κάθε μία από τις προσπάθειες, ώστε ο μαθητής να μαθαίνει από τα όποια σφάλματα.
Ο μαθητής μπορεί να βλέπει σε αναπαράσταση ημερολογίου τις εργασίες που του έχουν ανατεθεί και να επιλέγει από αυτό τη σειρά που θα ακολουθήσει στη μελέτη του.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργεί εύκολα, μέσα στο ίδιο περιβάλλον, δοκιμασίες αξιολόγησης, καθορίζοντας εκτός από τα είδη των ασκήσεων, τη διαφορετική βαθμολογία ανά ερώτηση και την ανάδραση που θα παρέχεται σε κάθε μία από αυτές.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη της προσπάθειας των μαθητών του στις εργασίες που έχει αναθέσει (όντας ενημερωμένος ακόμα και τον χρόνο που έχει αφιερώσει ο μαθητής στη μελέτη κάποιου αρχείου)
Εκπαιδευτικοί και μαθητές μπορούν να δημιουργούν υποομάδες μέσα στην ομάδα της τάξης με τις ίδιες δυνατότητες που προαναφέρθηκαν αλλά σε διαφορετικούς – ξεχωριστούς ψηφιακούς χώρους.
Όταν ο εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργεί ομάδα γονέων των μαθητών της τάξης του, ώστε να αλληλοενημερώνονται (κατ’ επιλογή και ταυτόχρονα) χωρίς κοπιαστική διαδικασία, για θέματα που αφορούν στη σχολική ζωή των μαθητών.
Η έρευνα που παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη αναφορά, καταδεικνύει ότι ανεξάρτητα από το σχολείο ή το μαθητή, όταν η τεχνολογία χρησιμοποιείται από τους εκπαιδευτικούς για την υποστήριξη της διδασκαλίας έχει περισσότερα οφέλη απ’ ότι όταν παρέχεται απευθείας στους μαθητές… Σύμφωνα με την συγκεκριμένη καταγραφή της PISA σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης, η χρήση ενός υπολογιστή από τον εκπαιδευτικό στην αίθουσα οδηγεί σε αύξηση εννέα (9) μονάδων στις εξετάσεις της για τις φυσικές επιστήμες (ελέγχοντας το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των μαθητών, το είδος του σχολείου και την τοποθεσία του). Αντίθετα, αν προσθέσουμε έναν μαθητικό υπολογιστή ανά τάξη, το αποτέλεσμα είναι ελάχιστο έως και μηδενικό.
Σύμφωνα πάντα με αποτελέσματα της ίδιας έρευνας η μεγαλύτερη θετική επίπτωση προέρχεται από τη χρήση data projector στην τάξη, Desktop με σύνδεση στο διαδίκτυο (που συνήθως λειτουργούν στα εργαστήρια πληροφορικής). Φαίνεται ότι βελτιώνουν την απόδοση των μαθητών. Αλλά η χρήση ορισμένων τεχνολογιών student-based, όπως laptops, tablets και e-book readers, όπως εφαρμόζονται σήμερα, φαίνεται ότι βλάπτουν τη μάθηση.
Η επισήμανση για το δείγμα από την ερευνητική Ομάδα
Τα ερευνητικά ερωτήματα (με βάση το κείμενο στη σελίδα 51 της συγκεκριμένης αναφοράς) δεν διαχωρίζουν εξειδικευμένη χρήση (πολλώ δε μάλλον αξιοποίηση) ειδικά διαμορφωμένου εκπαιδευτικού λογισμικού, από την απλή χρήση της συσκευής. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι έχουν ομαδοποιήσει σχολεία που χρησιμοποιούν εξειδικευμένο λογισμικό στην αίθουσα με αυτά που δεν χρησιμοποιούν κάποιο. Πρέπει να αναγνωρίσουμε (όπως δηλώνουν) το γεγονός ότι η ενσωμάτωση των «Νέων Τεχνολογιών» στην εκπαίδευση δεν έχει φτάσει στο ιδεατό σημείο.,
Η προοπτική …μέσω μιας δοκιμασμένης προσέγγισης
Συνδέοντας με την τελευταία παράγραφο («Η επισήμανση για το δείγμα από την ερευνητική Ομάδα») αναφέρω ότι αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ αυτού, …και της ολοκληρωμένης και με οργανωμένο τρόπο, ενσωμάτωσης και αξιοποίησης της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Τονίζοντας βέβαια ότι: Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσουν Μαθητές και Εκπαιδευτικοί, για το ποσοστό αξιοποίησης ειδικά διαμορφωμένων συσκευών υποστηριζόμενων από συγκεκριμένες μεθοδολογίες αξιοποίησης, κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας …όταν δεν τις έχουν καν χρησιμοποιήσει. Όταν δεν τις έχουν χρησιμοποιήσει (επισημαίνω: όχι αξιοποιήσει) ως μέσα μάθησης μέσω πολλαπλών αναπαραστάσεων, κατευθυνόμενης ή μη διερεύνησης, παραγωγικής επικοινωνίας, καταγραφής και σύγκρισης δεδομένων και ιδεών, πειραματισμού, παραγωγής λόγου, δημιουργικής έκφρασης, αυτοαξιολόγησης κ.λπ…
Έχουμε άραγε στο μυαλό μας, όταν προσπαθούμε, όχι μόνο να εισάγουμε, αλλά να ενσωματώσουμε την τεχνολογία και το μοντέλο 1:1 (ένας μαθητής με την δική ατομική διαδραστική επιφάνεια) στην εκπαιδευτική διαδικασία, ότι ο αρχικός σκοπός είναι η στροφή σε …Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης;
Η εμπειρία δείχνει ότι ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής του Eκπαιδευτικού είναι μεν σημαντικά εκπαιδευτικά εργαλεία, αλλά δεν φτάνουν για το μέγεθος της κινητοποίησης των μαθητών που χρειαζόμαστε… [V. Economou 2018]
«Κόβουμε» λοιπόν την κεντρική διαδραστική (που πολλές φορές δεν είναι καν διαδραστική) επιφάνεια (κεντρικής διαχείρισης – κυρίως από τον εκπαιδευτικό) που συγκεντρώνει προσοχή και βλέμματα, … σε μικρά κομματάκια (συσκευές) τα οποία διανέμουμε στους Μαθητές. Με τον τρόπο αυτό γίνονται πλέον διαχειριστές τους, ιδιοκτήτες των συσκευών αλλά κυρίως του ρυθμού της μάθησής τους. Εκτός των άλλων θεωρώ πολύ καλή μεταφορά την φράση αυτή, …για το σύγχρονο ρόλο του Δασκάλου και τη σχέση του με τη γνώση και της ιδιοκτησία της.
Με στόχο λοιπόν τη βελτίωση της μαθησιακής εμπειρίας των μαθητών, προσαρμόζουμε το ρόλο του εκπαιδευτικού ώστε να καλλιεργεί στους μαθητές του ικανότητες του 21ου αιώνα ως αποτέλεσμα όχι μόνο γνώσεων αλλά και δεξιοτήτων, στάσης ζωής και αξιών. Γίνεται σταδιακά ο διευκοληντής της μάθησης, που προτρέπει τους μαθητές στο να αναζητούν, να επιλέγουν μόνοι τους τις πληροφορίες και να δημιουργούν το δικό τους εκπαιδευτικό υλικό, ως μέρος μιας δημιουργικής και ευχάριστης διαδικασίας. Μετατρέπεται σταδιακά σε συνεργάτη, παρά σε καθοδηγητή της εργασίας του μαθητή. Δεν αποτελεί το μοναδικό φορέα έγκυρης γνώσης αλλά τον σύμβουλο που θα συνδράμει στις προσπάθειες του εκπαιδευόμενου και θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει και να οργανώσει τη «δική» του γνώση, με τρόπο που να αρμόζει στον προσωπικό του τρόπο μάθησης.
Το παιχνίδι …είναι μια δραστηριότητα (Brown)… φαινομενικά άσκοπη, εθελοντική, ελκυστική (μας κάνει να νοιώθουμε όμορφα), που απελευθερώνει από το χρόνο, που μειώνει τη συνείδηση του εαυτού (δεν ενδιαφερόμαστε αν φαινόμαστε όμορφοι, έξυπνοι, … σταματούμε να σκεφτόμαστε ό,τι σκεφτόμαστε), που έχει δυναμική αυτοσχεδιασμού (μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ιδέες για άλλες δραστηριότητες)
που δημιουργεί επιθυμία για συνέχιση…
Παιχνιδοποίηση (gamification) είναι η χρήση προσεγγίσεων και τεχνικών παιχνιδιού για την προσέλκυση στη λύση προβλημάτων και την αύξηση της συμμετοχής των εμπλεκομένων.
Τέσσερεις σημαντικές ελευθερίες που το Gamification παρέχει:
Η ελευθερία του να κάνω λάθος
Η ελευθερία του να πειραματίζομαι με νέες στρατηγικές
Η ελευθερία να επιλέγω διαφορετικές προσεγγίσεις
Η ελευθερία του να προσπαθώ όσες φορές χρεαστεί
και …δύο εξίσου σημαντικές λέξεις που αντιπροσωπεύουν την προσέγγιση:
Κινητοποίηση
Εμπλοκή
Ας κάνουμε τους μαθητές μας να μαςπροσέξουν.
Ας κάνουμε τους μαθητές μας να περνάνεκαλά μαζί μας.
Ας περνάμε καλά κι εμείς στο χώροπου “ζούμε”…
Ευχαριστώ πολύ την Οργανωτική Επιτροπή της ημερίδας στα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη (θεσσαλονίκη) που μου έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω την χρήσιμη (θέλω να πιστεύω) αυτή προσέγγιση…
Έτσι γίνεται στις δημιουργικές Ομάδες. Ξεκινούν αρχικά με όραμα και ο αριθμός με σπουδαία στελέχη – μονάδες στο έργο τους – μεγαλώνει… Και ο κύκλος διευρύνεται και η εμπειρία δυναμώνει γρηγορότερα και απ’ τη φωτιά…
Είναι σημαντικό να μοιραζόμαστε… Η Άσπα (κα Χασιώτη) μου έγραψε ότι ένας αγαπημένος της ποιητής λέει: «ο κόσμος υπάρχει μόνον όταν τον μοιραζόμαστε» Είναι καλός ο σκοπός…
Είναι η Εκπαίδευση – με την όποια της πτυχή – που βοηθά στο ρόλο μας. Κι έτσι η έννοια της θυσίας χάνει το νόημά της. Είναι η χαρά ανείπωτη που παίρνουμε από τα χαρούμενα πρόσωπα γύρω μας … και η ενέργεια μετατρέπεται σε δημιουργία…
…ικανοτήτων 21ου αι. για τους «μαθητευόμενους» όλων των ηλικιών
1967: Η γλώσσα προγραμματισμού LOGO σχεδιάζεται από τους Wally Feurzeig, Seymour Papert και Cynthia Solomon. Προέρχεται από την ελληνική λέξη ΛΟΓΟΣ που σημαίνει λέξη ή σκέψη. Η γλώσσα σχεδιάστηκε για να διδάξει τις έννοιες του προγραμματισμού που σχετίζονται με τη Lisp, για να επιτρέψει σε αυτό που ο Papert ονόμασε «συνθετική συλλογιστική», όπου οι μαθητές θα μπορούσαν να κατανοήσουν, να προβλέψουν και να αιτιολογήσουν την κίνηση της χελώνας μπαίνοντας στη θέση της.
1980: Οι υπολογιστές γίνονται πιο μικροί, πιο φτηνοί, πιο εύχρηστοι. Μπορούν όμως να διδάξουν τα παιδιά; Ο Papert απαντά πως δε μπορούν. «Τα παιδιά όμως μπορούν να διδάξουν τον υπολογιστή», …και φέρνει την ανατροπή στην εκπαιδευτική τεχνολογία.
2020:Εκατομμύρια παιδιά γράφουν κώδικα προγραμματίζοντας τρισδιάστατα αντικείμενα, συναρμολογούν δομικά στοιχεία, χρησιμοποιούν αισθητήρες και φτιάχνουν ρομπότ που τους δίνουν ζωή μέσω αυτοματισμών.
…
Η ομιλία με το θέμα του τίτλου,στο 1ο συμπόσιο για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των δραστηριοτήτων με logo-like περιβάλλοντα, μέσα από τη ματιά και τις εμπειρίες όσων τα αγάπησαν, τα δημιούργησαν και τα αξιοποίησαν στην εκπαιδευτική διαδικασία, ήταν μια εμπειρία…
Το συμποσιο έφερε σε επαφήπαλαιούς και νεότερους εραστές, εργάτες καιμαχητές των logo-like περιβαλλόντων και της παιδαγωγικής τους αξιοποίησης, από τις απαρχές της Logo μέχρι το Scratch, και ακόμη παραπέρα, χωρίς κανενός είδους αποκλεισμό, μέσα από 4 εποχές.
«80s»: Η εποχή της τοπικότητας, των δημιουργικών ανεξάρτητων πρωτοβουλιών
«90s»: Η εποχή της υπολογιστικής πολυτροπικότητας, των πολυμέσων και των παραθύρων
«00s»: Η εποχή των διεπιστημονικώνδιερευνήσεων, του οπτικού προγραμματισμού
«10s»: Η εποχή των παγκόσμιων κοινοτήτων, των διασυνδέσεων με τον πραγματικό κόσμο
Η ικανοποίηση των μαθησιακών αναγκών απαιτεί ενναλακτικούς τρόπους προσέγγισης και καινοτόμες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Η μάθηση γίνεται πολυδιάστατη, προσεγγίζεται διαθεματικά, αναπτύσσοντας ικανότητες 21ουαιώνα μέσα από γνώσεις, δεξιότητες και αξίες.
Σκοπός της διαθεματικής παρέμβασης με αφορμή την Ιστορία, είναι να γνωρίσουν οι μαθητές/τριες το «Χρυσό Αιώνα της Τέχνης», μέσα από δημιουργήματα που σώζονται μέχρι σήμερα, να αναπτύξουν κριτική ικανότητα αναλύοντας την αναγκαιότητα και τον τρόπο δημιουργίας τους, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες αναζήτησης, συνδυαστικής προσέγγισης πηγών, συλλογής και παρουσίασης πληροφοριών, παρατήρησης τρισδιάστατων απεικονίσεων, εικαστικής δημιουργίας, κατασκευών και εμβύθισης σε εικονικά περιβάλλοντα για διερεύνηση.
Ας φανταστούμε μαθητές/-τριες και εκπαιδευτικούς να «επισκέπτονται» εικονικά αρχαιολογικούς χώρους, εστιάζοντας σε λεπτομέρειες γλυπτών, υλικών κατασκευής και διακόσμησης. Να παρατηρούν κτήρια, ναούς, αγάλματα, καθημερινά σκεύη… τη διαδικασία κατασκευής τους. Να αναλογίζονται ώς σχεδιάστηκαν επιφάνειες, μοτίβα, σχήματα, καθώς και τη μηχανική στη σύνθεση των δομικών υλικών με τα μέσα της εποχής. Ξεκινώντας με εικασίες, αναγνωρίζουν αντικείμενα μέσα από τη λειτουργικότητά τους, ερευνούν τις ιδιότητές τους, αναζητούν μεθόδους κατασκευής, αναπαράγουν τρόπους μεταφοράς και σύνθεσης δομικών υλικών, συνεργάζονται ανταλλάσσοντας ευρήματα και εξάγοντας συμπεράσματα, ώστε να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα διαχείρισης δεδομένων.
Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές μελέτησαν ιστορικές πηγές, συνέλεξαν και συνδύασαν πληροφορίες, «ξεναγήθηκαν» εικονικά με τα ειδικά γυαλιά εμβυθιζόμενοι στο τρισδιάστατο περιβάλλον της Ακρόπολης με τη μορφή που εικάζεται ότι ήταν 2.500 χρόνια πριν, κατασκεύασαν τον Παρθενώνα με δομικά υλικά υπό κλίμακα και με βάση στοιχεία από αναπαραστάσεις επαυξημένης πραγματικότητας και τέλος, επισκέφθηκαν τον Ιερό Βράχο για να εντοπίσουν επί τόπου όλα τα σημεία που εξέτασαν στο πλαίσιο των διαφορετικών ποικίλων σχετικών δραστηριοτήτων. Χρησιμοποίησαν σχέδια μαθημάτων, ψηφιακό οπτικοακουστικό διαδραστικό υλικό ενσωματωμένο στον ατομικό Μαθητικό τους Υπολογιστή, τρισδιάστατες απεικονίσεις, γυαλιά και λογισμικό εικονικής πραγματικότητας της Samsung, για να γνωρίσουν το «Χρυσό Αιώνα της Τέχνης», μέσα από δημιουργήματα που σώζονται μέχρι σήμερα.
Η συγκεκριμένη διαθεματική προσέγγιση, η οποία και βραβεύτηκε πρόσφατα από τα Education Leaders Awards 2019, αποτελεί το έναυσμα για την ανάπτυξη ανάλογων εργασιών εντός και εκτός τάξης.
…Με το στίχο αυτό του Διονύση Σαββόπουλου ξεκίνησε η ομιλία μας – προσέγγιση για τον «χαμένο» χρόνο στο Διαδίκτυο, για τον οποίο τις περισσότερες φορές μετανιώσουμε, όταν και εφόσον το συνειδητοποιήσουμε.
Η εισήγηση με τίτλο: «Μπορώ να γυρίσω το χρόνο πίσω; Αφύπνιση, Ενημέρωση, Συζήτηση, Κανόνες, Δημιουργική Απασχόληση… και πάνω απ’ όλα, “Μέτρον Άριστον”»
Έγινε στο πλαίσιο του Διεπιστημονικού Συνεδρίου «Τεχνολογικές εξελίξεις και δικαιοσύνη» που διοργανώθηκε από την Εισαγγελία ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ και την Ελληνική Εταιρία Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο με την υποστήριξη του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.)
Σκοπός αυτής της προσέγγισης (με στόχο την δημιουργική πλοήγηση στο Διαδίκτυο) είναι να ενημερώσει αλλά κυρίως να προβληματίσει αρχικά τους μαθητές …και τους μεγαλύτερους. Να μας κάνει να αναλογιστούμε ότι αφιερώνοντας κατά μέσο όρο πολύ χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα ψηφιακά παιχνίδια, την τηλεόραση ή και στο youtube σχεδόν καθημερινά, δεν μας μένει αρκετός για κάποια για σημαντικές δράσεις – εφόδια που κρίνονται αναγκαία για τη συνέχεια μιας ισορροπημένης και ποιοτικής ζωής…
Στην ενασχόλησή μας με οτιδήποτε, καλό είναι να έχουμε κατά νου αλλά και να μάθουμε να τηρούμε το Μέτρο (Κλεόβουλος 6ος αι. π.Χ.), τουλάχιστον όσον αφορά στο χρόνο (ο οποίος είναι μη ανατρέψιμος) που αφιερώνουμε, μακριά από πετυχημένα σχεδιασμένες προκλήσεις που αποτελούν σειρήνες εύηχες για όλους μας… Ίσως τελικά δεν μετανιώσουμε όντας σε μεγαλύτερη ηλικία για χρόνο που σπαταλήσαμε σε κάτι «ανούσιο» στο παρελθόν…
Ευχαριστώ την Εισαγγελέα Αρείου Πάγου καΞένη Δημητρίου – Δασκαλοπούλου, τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Διαταραχής του εθισμού στο Διαδίκτυο κο Κωνσταντίνο Σιώμο και φυσικά τους συμμετέχοντες, για την ευκαιρία που μου έδωσαν να ξετυλίξω το κουβάρι της σκέψης γύρω από ένα φλέγον σύγχρονο ζήτημα που απασχολεί μικρούς και μεγάλους, …λιγότερο ή περισσότερο…
…αναδημοσίευση από άρθρο μου στο We24 16/03/19 12:43
Αφύπνιση, Ενημέρωση, συζήτηση με τα παιδιά μας, δημιουργική απασχόληση και πάνω απ’ όλα «Μέτρον Άριστον» (Κλεόβουλος 6ος αιώνας π.Χ.). Ο εθισμός στα ψηφιακά παιχνίδια αποτελεί φαινόμενο που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά αρκετά χρόνια πριν, από την εποχή της κονσόλας Atari.
Έρευνες δείχνουν ότι περισσότεροι από 200 εκατομμύρια παίκτες παγκοσμίως παίζουν Fortnite, με κέρδη περίπου 300 εκατομμυρίων δολαρίων μηνιαίως για την Epic Games, εταιρία που το δημιούργησε το 2017, μετά από 6 χρόνια ανάπτυξης.
Η μανία χρήσης του παιχνιδιού αυτού λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις και συμβαίνει σε μια εποχή που εκφράζονται ανησυχίες όχι μόνο για την επιρροή των Κοινωνικών Δικτύων (Social Media), αλλά και την κατάχρηση των «έξυπνων» κινητών συσκευών (smartphones).
Ο 17χρονος γιος της Debbie Vitany, Carson, βρίσκεται συνδεδεμένος 12 ώρες την ημέρα στο βιντεοπαιχνίδι, ψάχνοντας για όπλα και πόρους σε έναν κόσμο «μετά-αποκάλυψης», όπου στόχος είναι να παραμείνεις ο τελευταίος ζωντανός άνθρωπος. «Δεν έχω ξαναδεί παιχνίδι που να ασκεί τόσο μεγάλη επιρροή στο μυαλό των παιδιών», προσθέτει στη μαρτυρία της η Debbie.
«Νιώθω την αδρεναλίνη να ανεβαίνει και είμαι διαρκώς σε αγωνία και ένταση. Όταν σκοτώνω κάποιον εχθρό και άμα κερδίσω τη νίκη, μένοντας ο τελευταίος από τους εκατό, νιώθω κάτι παραπάνω από χαρούμενος». Ο 12χρονος Παναγιώτης Ν. είναι ένας από τους εκατομμύρια οπαδούς του Fortnite ανά τον κόσμο, ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού-φαινόμενο, που προκαλεί καταστάσεις εθισμού μεταξύ των χρηστών.
Δάσκαλοι και καθηγητές παραπονούνται για ξενυχτισμένους μαθητές τους οποίους μερικές φορές τους παίρνει ο ύπνος μέσα στην τάξη και οι σχολικές τους επιδόσεις χειροτερεύουν ανησυχητικά…
Στην Ημερίδα (2/3/2019) μίλησαν εξέχουσες προσωπικότητες από την ακαδημαϊκή και πολιτιστική ζωή του τόπου μας και συγκεκριμένα: ο Συγγραφέας, Χρήστος Χωμενίδης, ο γλύπτης, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Κώστας Βαρώτσος, o Καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Καθηγητής Μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο Νότιας Καλιφόρνιας και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Κώστας Συνολάκης, ο Ομότιμος Καθηγητής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών & Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Γιώργος Δάσιος, ο Μαθηματικός και Θεωρητικός Τέχνης, Καθηγητής Σχολής Καλών Τεχνών, Άρης Μαυρομμάτης, οScience Communicator, κοινωνικός επιχειρηματίας και public speaker, Θοδωρής Αναγνωστόπουλοςκαι ο Αντιπρόεδρος του WordlwideEducationτης Microsoft, AnthonySalcito.
Χαιρετισμό απηύθυναν η Βουλευτής και Τομεάρχης Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας, Νίκη Κεραμέως και ο Δήμαρχος Αμαρουσίου, Γιώργος Πατούλης. Η Γενική Διευθύντρια Εκπαίδευσης, Ελένη Ι. Δούκα κήρυξε την έναρξη εργασιών της Ημερίδας, o Υπεύθυνος Πληροφορικής & Ψηφιακής Εκπαίδευσης, Βασίλης Οικονόμου έκανε την εισαγωγική εισήγηση και έθεσε τα ερωτήματα που απασχόλησαν Ομιλητές και Σύνεδρους, ενώ ο Διευθύνων Σύμβουλος, Κωνσταντίνος Ι. Δούκας παρουσίασε τις νέες προοπτικές που ανοίγονται για την εκπαίδευση.
Σκοπός της Ημερίδας ήταν να αποσαφηνιστεί ο όρος της προσέγγισης STREAM (Science, Technology, Reading& wRriting, Engineering, Art, Mathematics) ως μετεξέλιξη του STEMκαι του STEAM. Μέσα από τις εμπειρίες ζωής των ομιλητών, έγινε κατανοητό ότι ο συνδυασμός όλων των επιστημών, μαζί με τις δεξιότητες της Γραφής και της Ανάγνωσης, συμβάλλουν σε μια ολοκληρωμένη ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία. Τις απόψεις αυτές πλαισίωσε δρώμενο του Γιάννη Γουλέ από το Θεατρόνιο καθώς και διαθεματική προσέγγιση από ομάδα μαθητών Γυμνασίου των Εκπαιδευτηρίων Δούκα.
Πρώτα μελετάς τους κανόνες. Ξανά και ξανά… Μέχρι να τους κάνεις «κτήμα» σου. Ενημερώνεσαι…
Μετά έρχεται η βασική σχεδίαση. Σχεδιάζεις τη μελλοντική σου κατασκευή… στο χαρτί. Προβλέπεις λειτουργικότητες, φαντάζεσαι… Προαιρετικά, μεταφέρεις το βασικό σχέδιο στον DigitalDesigner. Κατά την ψηφιακή σχεδίαση πλέον έχεις σημαντικές δυνατότητες όπως: Ιστορικότητα των κινήσεων, επιλογές διόρθωσης, σταδιακής προβολής, τρισδιάστατης απεικόνισης, και πολλά – πολλά άλλα…
Αμέσως μετά η κατασκευή. Μαθαίνεις να συνθέτεις παθητικά δομικά στοιχεία με τα χέρια σου. Σταδιακά εξελίσσονται… γίνονται μηχανισμοί σύνθετοι. Δοκιμάζεις, συνδυάζεις, αναθεωρείς, αλλάζεις… ξεκινάς από την αρχή με βάση κάποια νέα ιδέα αντιμετώπισης του θέματος. Βελτιώνεις, απορρίπτεις τα περιττά στοιχεία, απλοποιείς, ομορφαίνεις, «δυναμώνεις» την κατασκευή.
«Δίνεις ζωή». Φτάνεις στη συναρπαστική στιγμή του προγραμματισμού των κινήσεων της συσκευής… που με κόπο έχεις δημιουργήσει. Συνθέτεις συνδυάζοντας τις διαθέσιμες εντολές με τη μορφή ψηφίδων. Δοκιμάζεις τη λειτουργία τους και την επίδραση στην κατασκευή. Ελέγχεις τη συμπεριφορά της με βάση τη σύνθεση που έχεις αναπτύξει. Αυτοματοποιείς επαναλαμβανόμενες κινήσεις, απλοποιείς, σχολιάζεις για να θυμάσαι. Δοκιμάζεις ξανά, αλλάζεις, κάνεις λιγότερο «φλύαρο» τον κώδικα. Βελτιώνεις την κίνηση της κατασκευής. Την κάνεις ταχύτερη…
Και μετά κερδίζεις… Όχι απαραίτητα τον αγώνα… Κέρδισες σε γνώσεις, σε δεξιότητες, σε αξίες. Έχεις ήδη καταφέρει πολλά… Κουράστηκες, εκνευρίστηκες, συνεργάστηκες, έψαξες, βρήκες λύσεις, συνδύασες, έμαθες, μετέφερες γνώσεις και εμπειρίες, χάρηκες, συγκινήθηκες…
Στον Βαγγέλη, τον Πάνο, τον Σωτήρη, στην Δημητρία, στον Φίλιππο, στο Νικόλα, στη Μαρία-Ολυμπία, στην Ελένη – Παρασκευή, στο Χρήστο, στον Αντώνη, στη Χαρίκλεια, στην Κατερίνα, στον Ρήγα…
Δεν είναι λίγες οι φορές που μεταξύ ανθρώπων που συνεργάζονται αρκετά συχνά δημιουργείται μια αμοιβαία εκτίμηση. Κυρίως για τον τρόπο, τη μεθοδικότητα, το ήθος, τις γνώσεις …την αύρα… Όταν όλα αυτά αναγνωρίζονται εκατέρωθεν μεταξύ δύο επαγγελματιών που γνωρίζονται λίγο και συνεργάζονται ακόμη λιγότερο, οικοδομείται μια γερή βάση για οποιαδήποτε υγιή συνέχεια. Άλλωστε, στη συγκεκριμένη περίπτωση, υιοθετώ τη ρήση του αμερικανού συγγραφέα H.P. Lovecraft (1890-1937)«Ποτέ δεν ρωτώ έναν άνθρωπο για τη δουλειά του. Αυτό που τον ρωτώ είναι για τις σκέψεις και τα όνειρά του»…
«Αλγοριθμιάδα» ο τίτλος του βιβλίου του Δρ. Χρήστου Μαλλιαράκη, ενός ανθρώπου που εκτιμώ χωρίς να γνωρίζω καλά προσωπικά. «Η προετοιμασία για τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πληροφορικής» …ή ακόμη καλύτερα: «Μετατρέποντας μικρούς μαθητές σε Ολυμπιονίκες Πληροφορικής».
Για μένα δύο δεξιότητες είναι θεμελιώδεις: Αλγοριθμική αλλά και Συνδυαστική σκέψη συνάμα.Δεξιότητες που αναπτύσσονται με τον προγραμματισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών …και δεν είναι οι μόνες… Ας συνδυάσουμε λοιπόν επιστήμες, ας συνδυάσουμε θεματικές περιοχές, ας συνδυάσουμε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, ας συνδυάσουμε δομές ας συνδυάσουμε τεχνικές, …ας διευρύνουμε τον ορίζοντα με δραστηριότητες…
Προγραμματισμός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών... Αναρωτιέμαι πόσα έχει να «κερδίσει» ο μικρός μαθητής που ξεκινά τη συγγραφή κώδικα επιλύοντας προβλήματα… Αναλύοντάς τα σε μικρότερα και συνθέτοντας τις επιμέρους λύσεις τους, από τα 8-10 του χρόνια. Κάποιος που ξεκινά εξερευνώντας και… ανακαλύπτοντας την έννοια της μεταβλητής μέσα από διαδοχικές αλλαγές μεγέθους της πλευράς απλών σχημάτων, γνωστών σε εκείνον…. Πόσα είναι αυτά που κερδίζει όταν ανακαλύπτει την έννοια της δομής της επανάληψης, επειδή τη «χρειάζεται» για να μην γράφει μακροσκελή «μπλοκ» εντολών που επαναλαμβάνονται… Κι όταν καταλάβει τη χρήση αλλά και τη χρησιμότητά της, να ανακαλύπτει ότι ο κύκλος μπορεί να σχεδιαστεί από ένα «avatar» που κινείται βήμα-βήμα αφήνοντας πίσω του ίχνος, στρίβοντας μάθε φορά «κάποιες» μοίρες… Όταν δε, ανακαλύψει (μέσα από τη διαδικασία δοκιμής και λάθους), πόσα είναι τα βήματα και πόσες οι μοίρες της στροφής, δημιουργεί με τρεις γραμμές κώδικα όποιου μεγέθους κύκλο θελήσει… Ως αναλυτής – προγραμματιστής Ηλεκτρονικών Υπολογιστών όλα αυτά τα χρόνια, μπορώ να ισχυριστώ ότι οι ασχολούμενοι στο πεδίο αυτό μόνο να «κερδίσουν» έχουν …
Είναι τόσα πολλά που μπορούν να πουν όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση μεταξύ τους, ανεξάρτητα απο τη χώρα που ζουν και δραστηριοποιούνται …ακόμα και αν δεν μιλούν τη ίδια φυσική γλώσσα.
Ίδιες αξίες, παραπλήσιες ιδέες για το πώς θα βοηθηθούν οι μαθητές να «προχωρήσουν» τη σκέψη τους, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, να «δουν» τις αλήθειες της εκπαίδευσης …να καινοτομήσουν.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Οι τεχνικές παρόμοιες, τα εργαλεία ίδια, οι μεθοδολογίες κοινές. Οι ιδέες προσέγγισης και αξιοποίησης αλλάζουν. Αυτά συζητούνται όταν βρίσκονται άνθρωποι από διαφορετικές χώρες με κοινό χαρακτηριστικό την ένταση της προσπάθειας, για την εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Παλεστρίνα – Ρώμη. Σε ένα εκπληκτικής ομορφιάς τόπο με σημαντική ιστορία και μνημεία (στο πλαίσιο προγράμματος Projet VERT – ERASMUS+) δέκα εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, παρακολουθούν πρότυπες διδασκαλίες με μαθητές, συζητούν ανταλλάσσοντας απόψεις, προτείνουν και σχεδιάζουν δράσεις, προβληματίζονται σκεπτόμενοι, προγραμματίζουν ενέργειες για το μέλλον της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τα όποια προβλήματα ίδια. Το βασικότερο που απασχόλησε τη συνάντηση είναι το πώς θα ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές μας σε θέματα που αφορούν στο περιβάλλον. Πώς θα τους κινητοποιήσουμε να προσέξουν, να αφιερώσουν χρόνο, να συμμετέχουν, να αγαπήσουν τον μικρόκοσμο που τους περιβάλλει αρχικά, να κατανοήσουν πώς μπορούν ως μονάδες αλλά και ως μέλη ομάδων να συμβάλουν στην όποια αλλαγή …να δράσουν συντονισμένα και …μαζί.
Στο πλαίσιο αυτό οι εκπαιδευτικοί, πάνω απ’ όλα επικοινωνούν με κάθε μέσο, όχι απαραίτητα με την κοινή τους γλώσσα (αν και σημαντική παράμετρος), συγχρωτίζονται, συντονίζονται …μαθαίνουν ο ένας από τα επιτεύγματα του άλλου…
Δεν είναι μια συγκινητική, μαγικά δυναμική διαδικασία …η εκπαίδευση;
Υ.Γ. Ευχαριστώ πολύ τα μέλη της αποτελεσματικής αυτής ομάδας, τα παιδιά που μας εξέπληξαν και μας εκπλήσσουν συνεχώς με την όρεξη και τη σοβαρότητά τους …και φυσικά την Ελένη, την Μικαέλλα, τον Ηλία, για την ευκαιρία και την άψογη – δημιουργική συνεργασία μας…
Ο κόσμος μας αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ. Ποιες ικανότητες θα χρειαστούν οι σημερινοί μαθητές, ώστε να είναι έτοιμοι από τη στιγμή που θα αποφοιτήσουν το 2030;
Πώς μπορεί η τεχνολογία να στηρίξει το εκπαιδευτικό τους ταξίδι;
Η εκπαίδευση αλλάζει.
Ή καλύτερα και η εκπαίδευση πρέπει να αλλάξει …γιατί ο κόσμος μας αλλάζει.
Ή ακόμα καλύτερα η εκπαίδευση πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Πώς ξεκινούν όμως, οι αλλαγές; Ποιος είναι ο κατάλληλος χρόνος; Με ποιο σχέδιο; Ποιους ανθρώπους; Ποιες γνώσεις (παλιές και νέες); Ποια εργαλεία; Ποιες εμπειρίες Ποια ηθική;
Γιατί η αρχική (ίσως δικαιολογημένη) αντίσταση γίνεται άρνηση και άρα, βάρος που εμποδίζει τον όποιο βηματισμό;
Πώς επιτυγχάνονται οι αλλαγές;
Βάσει καλοσχεδιασμένων δράσεων που δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη;
Όταν ο ενθουσιασμός των εμπλεκομένων ξεπερνά την όποια διαδικασία αλλαγής που δεν αφήνει περιθώρια αυτοσχεδιασμού;
Όταν γίνονται για να καλύψουν ανάγκες που δημιουργεί η νέα τάξη πραγμάτων;
…ή όλα αυτά μαζί, όπου η ένταση του καθενός από αυτά είναι που αυξομειώνει την ταχύτατα;
Όλα αυτά… σκέψεις, ερωτήματα και προβληματισμοί, μου γεννήθηκαν κατά την ευρωπαϊκή συνάντηση των 72 Microsoft Showcase Schools στο φιλόξενο Δουβλίνο, στις εργασίες της οποίας πρόσφατα συμμετείχα.
..με βάση το όραμα της Microsoft για τον απαραίτητο πλέον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης (Education Transformation Framework), ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερεις βασικούς πυλώνες:
… Ημέρες Ποιότητας από τους φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος: MBA TQM Intlτου Πανεπιστημίου Πειραιώς. στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης. Πλούσιο πρόγραμμα, νέα πράγματα στο χώρο της Ποιότητας, πολλές ιδέες, όρεξη για ακούσματα, διεύρυνση οριζόντων. Ένας τρόπος ώστε να προαχθεί η εκπαίδευση και σίγουρα η ποιότητα σ’ αυτή.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Η παρουσίαση: Digital Transormation & Quality Improuvment, μας έδωσε την ευκαιρία να περιγράψουμε αδρομερώς τη διαδικασία της εκπαίδευσης σε μια προσπάθεια ποιοτικής αξιοποίησης της Τεχνολογίας.
Στη σύγχρονη εποχή, όπου οι πληροφορίες συνεχώς αυξάνονται, η ικανοποίηση των μαθησιακών μας αναγκών απαιτεί τη μετάβαση από παραδοσιακές …σε καινοτόμες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Η μάθηση γίνεται πολυδιάστατη, προσεγγίζεται διαθεματικά, καταλήγοντας στην ανάπτυξη ικανοτήτων του 21ου αιώνα μέσα από Γνώσεις, Δεξιότητες και Αξίες. Η διαθεματική, ολιστική εκπαιδευτική παρέμβαση με αφορμή την Ιστορία, αποσκοπεί στο να γνωρίσουν οι μαθητές το «χρυσό αιώνα της τέχνης», τα εκπληκτικά δημιουργήματα που σώζονται ακόμη και σήμερα, να αναπτύξουν κριτική ικανότητα αναλύοντας και εξηγώντας την αναγκαιότητα αλλά και τον τρόπο δημιουργίας τους μέσα από δραστηριότητες αναζήτησης, κριτικής προσέγγισης πηγών, συλλογής και παρουσίασης πληροφοριών, παρατήρησης τρισδιάστατων απεικονίσεων, εμβύθισης σε εικονικά περιβάλλοντα, εικαστική δημιουργία και κατασκευές.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Στο εργαστήριοτου 5ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου Κεντρικής Μακεδονίας για τις ΤΠΕ, οι συμμετέχοντες φορώντας τα ειδικά γυαλιά, είχαν την ευκαιρία να εμβυθιστούν στο περιβάλλον, παρατηρώντας κτίσματα, ναούς, αγάλματα, έπιπλα, σκευή – στοιχεία της καθημερινής ζωής, …με χρώματα. Επιλέγουν και εισέρχονται στο εσωτερικό ναών και κτισμάτων αισθανόμενοι ως αρχαίοι Έλληνες που πλαισιώνονται από τα καθημερινά τους αντικείμενα. «Διέρχονται» από τα Προπύλαια θαυμάζοντας τη μοναδική έγχρωμη οροφή, όπως υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της «χρυσής εποχής».. Ο «Ξεναγός» δίνει πληροφορίες και η εικονική περιήγηση(VR) κάνει το ταξίδι στο παρελθόν μια πραγματική εμπειρία. Ο περιηγητης απολαμβάνει τη θέα (εσωτερική και εξωτερική). Βρίσκει και περιεργάζεται χαμένα ή σπασμένα αγάλματα πλέον, στην προηγούμενη κατάστασή τους με χρώματα και «ζωντάνια».
Κι εκεί* … έτσι …με τον τρόπο αυτό, επιβεβαιώνεις τις αρχικές σου σκέψεις… Βλέπεις τη χαρά της αναζήτησης, τη χαρά της ανακάλυψης, τη χαρά της κατάκτησης … στα πρόσωπα …και κυρίως στα σπινθηροβολία μάτια των παιδιών. Ναι. Άξιζε και αξίζει να ασχολείσαι με τη φωτεινή, τη χρήσιμη πλευρά της Τεχνολογίας. Αξίζει να αφιερώνεις το μεγαλύτερο χρόνο της ημέρας στο να κάνεις χρήσιμες τις συσκευές …και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αξίζει να προσπαθείς να καλλιεργείς με τα λίγα ή περισσότερα μέσα, ικανότητες του 21ουαιώνα στους μαθητές. Μια μικρή διδακτική έκπληξη, ένα απλό σενάριο αξιοποίησης, καλή διάθεση και φαντασία, είναι τα υλικά της συνταγής. Δεν πετυχαίνει πάντα… όταν όμως πετυχαίνει, όλα γίνονται καλύτερα όλα προχωρούν ένα …έστω μικρό βήμα, …πιο πέρα. Έκφραση, ευρηματικότητα, συνδυαστική σκέψη, τήρηση κανόνων και οδηγιών, συνεργασία, δημιουργία, δεξιότητες, θετική έκθεση στην ολομέλεια, ενθάρρυνση… Απ’ όποια οπτική γωνία κι αν το δεις υπάρχει ένα κέρδος, ένα καταστάλαγμα γνώσης, …για όλους μας. Kάτι μαγικό μου μας κάνει να θέλουμε να διευρύνουμε ορίζοντες, να εξερευνούμε νέα πράγματα, να μαθαίνουμε, να συνεχίζουμε βελτιούμενοι…
Ευχαριστώ τα Παιδιά. Ευχαριστώ τις Μητέρες. Ευχαριστώ τους Παιδαγωγούς. Ευχαριστώ τους Συνεργάτες. Ευχαριστώ τα Εκπαιδευτήρια Δούκα που μου έδωσαν την ευκαιρία… Ήταν μια έκπληξη …μια δημιουργική, ευχάριστη και χρήσιμη εμπειρία, …απ’ αυτές που μένουν στη σκέψη για πάντα…
Δευτέρα 19 Μαρτίου, 2018, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.H Microsoft αφιέρωσε την ημέρα στο να εμπνεύσει τα νέα κορίτσια να ασχοληθούν με τις θετικές επιστήμες, την Πληροφορική και την Τεχνολογία γενικότερα. Μέσα από διαδραστικά μαθήματα, ομιλίες και workshop, προσπαθήσαμε να εξάψουμε τη φαντασία, να υποκινήσουμε την περιέργεια, να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητα, να «ξεκλειδώσουμε» ταλέντα και δυναμικό, αλλά πάνω από όλα να δουλέψουμε μαζί με τις μαθήτριες ηλικιών από 11 έως και 18 για να αγαπήσουν τις θετικές επιστήμες και να κατανοήσουν τις δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά τους με την εξέλιξη της Tεχνολογίας.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Coding …με ένα 3D περιβάλλον οπτικοποιημένου προγραμματισμού (Microsoft KODU). Οι μικρότερες μαθήτριες (Δημοτικό), κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ψηφιακό τρισδιάστατο παιχνίδι, όπου δύο avatars (σε ένα μικρόκοσμο που υλοποίησαν), καθοδηγούμενα απο δύο παίχτριες «έτρωγαν» μήλα και κέρδιζαν βαθμούς…
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Coding & Robotics …με το περιβάλλον (EV3), όπου οι μεγαλύτερες μαθήτριες (Γυμνάσιο), κατάφεραν να συνθέσουν με απλά δομικά υλικά και ενεργό εξοπλισμό, ένα όχημα στο οποίο έδωσαν κίνηση, μέσω οπτικοποιημένων εντολών, αξιοποιώντας προγραμματιστικές δομές που μόλις είχαν μάθει.
Το πρόγραμμα της ημέρας σε ηλικιακές ομάδες στις οποίες παρουσιάστηκαν διαφορετικά θέματα:
«Aναφορικά με το πιο πάνω θέμα, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης, τις Ομάδες Ειδικού Ενδιαφέροντος Διδακτικής Μαθηματικών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας της Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου διοργανώνει Ημερίδα με θέμα «Δημιουργική χρήση της φορητής τεχνολογίας στα Μαθηματικά μέσω της αυτενέργειας των παιδιών». Η Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί στον χώρο του Δημοτικού Σχολείου Μακεδονίτισσας Γ΄, στη Λευκωσία, στις 16 Μαρτίου 2018, από τις 8:15 μέχρι τις 13:00. Προκαταρκτικό πρόγραμμα της Ημερίδας επισυνάπτεται. Σκοπός της Ημερίδας είναι η ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών για τους τρόπους αξιοποίησης της φορητής τεχνολογίας στη διδακτική των Μαθηματικών. Επιπρόσθετα, θα γίνει διάχυση των δράσεων του σχολείου που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο Υποστήριξης της Επαγγελματικής Μάθησης των εκπαιδευτικών με χρήση της φορητής τεχνολογίας καθώς και τρόποι αξιοποίησής τους στο μάθημα των Μαθηματικών. Ως εκ τούτου, εκτός από μία κεντρική ομιλία από τον κ. Βασίλη Οικονόμου, Εκπαιδευτήρια Δούκα, Αθήνα, η Ημερίδα θα περιλαμβάνει παράλληλα Εργαστήρια, τα οποία θα απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς της Δημοτικής εκπαίδευσης και Διδασκαλίες από εκπαιδευτικούς που χρησιμοποιούν τη φορητή τεχνολογία στα μαθήματά τους.»
Το 2ο Συνέδριο του Ελληνικού Φόρουμ για το Ψηφιακό Μέλλον συνδιοργανώνεται με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, και Κύριο Υποστηρικτή την Κοινότητα Διαλόγου Σύνθεσις, και θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη, 13 Μαρτίου 2018, στο Αμφιθέατρο του ΤΕΕ (Νίκης 4, Σύνταγμα). Αποτελεί πλέον κοινή διαπίστωση ότι ζούμε στις παρυφές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, η οποία χαρακτηρίζεται από το νέο διαδίκτυο των πραγμάτων και των υπηρεσιών, τις εκθετικές τεχνολογίες, την ψηφιοποίηση της εργασίας, της οικονομίας και της κοινωνίας, την ραγδαία παγκόσμια διάδοση της καινοτομίας και την οντολογική όσμωση ανθρωπότητας και τεχνολογίας.
Πώς μπορεί η χώρα μας να αξιοποιήσει τη δυναμική της ψηφιακής φάσης της παγκοσμιοποίησης; Ποιες είναι οι κατάλληλες εθνικές στρατηγικές για την αναδυόμενη ψηφιακή εποχή; Πώς θα επανασχεδιάσουμε αποτελεσματικά την εργασιακή, οικονομική και κοινωνική μας ζωή; Ποιος είναι ο ρόλος των αυτόνομων συστημάτων και της τεχνητής νοημοσύνης; Μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα ανθρώπινο και δημοκρατικό ψηφιακό μέλλον; Πώς αναδιαμορφώνεται η αποστολή της κοινωνικής επιστήμης υπό το φως των εκθετικών αλλαγών;
Θα συζητηθούν διεξοδικά οι ψηφιακές εξελίξεις στην εργασία και την οικονομία, ο ψηφιακός αλφαβητισμός, ο συνδυασμός ψηφιακής ανάπτυξης, νέων μορφών επικοινωνίας και ψηφιακής δημοκρατίας, η δυναμική του τουρισμού και του πολιτισμού στη νέα πραγματικότητα.
Είναι ισχυρή η πεποίθησή μας ότι το όραμα για μια βιώσιμη και ανθεκτική «έξυπνη κοινωνία» προϋποθέτει ταυτόχρονα έξυπνους πολίτες και έξυπνες τεχνολογίες, αλλά και αμοιβαία συσσώρευση ανθρώπινου, κοινωνικού και θεσμικού κεφαλαίου.
Ημερίδα με στόχο την ανάδειξη της σχέσης ανάμεσα στα Μαθηματικά και στις διάφορες μορφές τέχνης (Λογοτεχνία – Εικαστικά – Μουσική – Θέατρο – Κινηματογράφος κ.α.). πραγματοποιήθηκε στα Εκπαιδευτήρια Δούκα, που τη διοργάνωσαν σε συνεργασία με τους Σύμβουλους Μαθηματικών Β’ Αθήνας και το Όμιλο Μαθηματικών της Πανελλήνιας Παιδαγωγικής Ένωσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης διοργανώνουν, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας στο πλαίσιο της επετείου των 100 χρόνων της. Θέμα «Μαθηματικά και Τέχνη» αφιερωμένηστη μνήμη του Γενικού Διευθυντή των Εκπαιδευτηρίων Δούκα και Μαθηματικού, Ιωάννη Φ. Δούκα ο οποίος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για εκπαιδευτικούς και μαθητές με το όραμα, τις αξίες και τη στάση ζωής του.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Μεταξύ των ομιλητών είναι ο Ομότιμος Καθηγητής Μαθηματικής Εκπαίδευσης του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Δημήτρης Χασάπης, ο Διδάκτωρ Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Pierre & Marie Curie, κ. Τεύκρος Μιχαηλίδης, ο Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών Α’ Διεύθυνσης Δ.Ε. Αθήνας, κ. Θεοδόσης Παπανικολάου, ο Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών, κ. Σπύρος Φερεντίνος, ο Ειδικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, κ. Στέφανος Κεΐσογλου, η Επίτιμη Σχολική Σύμβουλος Εικαστικών Μαθημάτων, Δρ. Όλγα Ζιρώ, ο Ερευνητής της Διδακτικής των Μαθηματικών, κ. Αποστόλης Παπανικολάου, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μουσικής Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Αναστασία Γεωργάκη, και άλλοι. Η συμμετοχή μας στην εισήγηση: Math and Art in Athens… όπου οι μαθητές μας διερεύνησαν επισκέφτηκαν χώρους ιστορικούς και μουσεία, δημιούργησαν εκπαιδευτικούς μικρόκοσμους ανάπαράστασης μέσω των μαθηματικών εργαλείων που προσφέρει η Tεχνολογία, παρουσίασαν την εργασία τους στο παγκόσμιο συνέδριο Geogebra. Δημιουργήσασμε ένα ιστότοπο όπου ενσωματώσαμε δυναμικά στοιχεία πειραματισμού και πληροφορίες με μαθηματική πάντα προσέγγιση.
Χρυσό βραβείο στην κατηγορία «Ψηφιακή Εκπαίδευση»: Εκπαιδευτική μεθοδολογία 1:1. Ένας μαθητής με έναν ατομικό μαθητικό υπολογιστή. Η στροφή σε Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης
[… Αισθάνομαι πολύ τυχερός κυρίως για δύο λόγους:
Αρχικά είναι η δεύτερη χρονιά που διακρίνεται εργασία μας στην στον τομέα αυτό.
Ο δεύτερος λόγος, γιατί εργάζομαι σε ένα Οργανισμό που η καινοτομία είναι βασικός άξονας προσφοράς στην εκπαίδευση. Σε ένα Οργανισμό που βοηθά να κάνουμε τα όνειρα που έχουμε για την βελτίωση της εκπαίδευσης …πραγματικότητα.
Θα μπορούσα να σταματήσω εδώ… Αν σταματούσα όμως… …Δεν θα είχα την ευκαιρία να σας πω για την προσπάθεια τόσων πολλών ανθρώπων τόσα πολλά χρόνια στην ενσωμάτωση της Τεχνολογίας στην Εκπαιδευτική διαδικασία. …Δεν θα μου δινόταν η ευκαιρία να μοιραστώ τα λόγια του αγαπημένου μου Λεονάρντο Ντα βίντσι, ο οποίος είχε πει ότι: «μελέτη χωρίς επιθυμία κλειδώνει τη σκέψη και δεν συγκρατεί τίποτα από αυτά που δέχεται» Αν σταματούσα εδώ… …δεν θα μου δινόταν η ευκαιρία να πω, ότι με τις προσεγγίσεις αυτές προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την επιθυμία για μάθηση. …δεν θα μου δινόταν η ευκαιρία να πω, ότι οι πολλαπλές αναπαραστάσεις, οι ερευνητικές δραστηριότητες, οι βιωματικές δράσεις, η αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνημάτων …έχουν ένα και μοναδικό στόχο: Την ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ των μαθητών για την καλλιέργεια Ικανοτήτων ως αποτέλεσμα Γνώσεων, Δεξιοτήτων αλλά και Αξιών…] http://www.educationbusinessawards.gr
Ίδρυμα Ευγενίδου, 9 Απριλίου 2017. Συμμετοχή στην ημερίδα που διοργάνωσε η Χαρισμάθεια, με θέμα: «Για έναΣχολείο με Προσωπικότητα».
«Ονειρευόμαστε μία εκπαίδευση που να απευθύνεται σε κάθε παιδί ξεχωριστά. Θέλουμε μία εκπαίδευση που να δίνει τον χώρο σε όλους να ταιριάξουν. Να τους βοηθάει να βρουν την προσωπική τους ματιά. Χρειαζόμαστε τη διαφορετικότητα του καθενός, για να μπορέσουμε, μέσα από αυτή, να πληθύνουμε το πόσα μπορεί να κάνει το σύνολο! Θέλουμε να σχεδιάσουμε την εκπαίδευση ξανά, έτσι ώστε …»
Η εισήγηση με τίτλο: «Ψηφιακό διαδραστικό υλικό στις μεθοδολογίες εκπαίδευσης: Η στροφή σε Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης» περιελάμβανε σε γενικές γραμμές: «Είναι γεγονός πως μια ριζική αναδιοργάνωση του ρόλου του εκπαιδευτικού στην τάξη απαιτεί, σεπολλές περιπτώσεις, αλλαγή συνηθειών και εκ βάθρων αναθεώρηση των παιδαγωγικών του αντιλήψεων αλλά και
καλή προετοιμασία με ταυτόχρονη παροχή σύγχρονων «εργαλείων». Στόχος η στροφή σε Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης με βάση την καινοτόμο πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2007 και είχε ως στόχο τη βελτίωση της μαθησιακής εμπειρίας των διδασκομένων, προσαρμόσαμε το ρόλο του εκπαιδευτικού ώστε να καλλιεργεί στους μαθητές του ικανότητες του 21ου αιώνα ως αποτέλεσμα όχι μόνο γνώσεων αλλά και δεξιοτήτων, στάσεων ζωής και αξιών. Σκοπός μας ήταν και είναι ο εκπαιδευτικός να γίνεται σταδιακά ο διαχειριστής της μάθησης, που καθοδηγεί τους μαθητές στο να αναζητούν μόνοι τους τις πληροφορίες και να δημιουργούν το δικό τους εκπαιδευτικό υλικό, ως μέρος μιας δημιουργικής και ευχάριστης διαδικασίας. Επιτελεί πλέον, το ρόλο του συνεργάτη, παρά του καθοδηγητή της εργασίας του μαθητή. Δεν αποτελεί το μοναδικό φορέα έγκυρης γνώσης αλλά τον σύμβουλο που θα συνδράμει στις προσπάθειες του εκπαιδευόμενου και θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει και να οργανώσει τη «δική» του γνώση, με τρόπο που να αρμόζει στον προσωπικό του τρόπο μάθησης…»
…Ευχαριστώ που μου δώθηκε η ευκαιρία και η δυνατότητα να μιλήσω για μια προσπάθεια πολλών ανθρώπων τόσα πολλά χρόνια. [Β.Ο. 2017]
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο (ΕΕΜΔΕΔ) σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (ΓΓΕΕ), διοργάνωσε στο κέντρο τύπου της ΓΓΕΕ επιστημονική ημερίδα με τίτλο «Ακαδημία Ψηφιακού Πολίτη: Προετοιμάζοντας τον ψηφιακό πολίτη του μέλλοντος». Η ημερίδα εντάσσεται στο πλαίσιο λειτουργίας της Ακαδημίας Ψηφιακού Πολίτη, στόχος της οποίας είναι να ενισχύσει και να αναδείξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στη δημιουργία ενός νέου οικοσυστήματος
Βασίλης Οικονόμου, Ακαδημία Ψηφιακού Πολίτη
Αρχική διαφάνεια ομιλίας
Αφίσα: Ακαδημία Ψηφιακού Πολίτη
πληροφορίας, γνώσης, καινοτομίας, παραγωγής και υπηρεσιών. Εξετάστηκαν ζητήματα που εμπίπτουν στον τομέα της ψηφιακής διακυβέρνησης, της εκπαίδευσης και πρόσβασης, του εθισμού στο διαδίκτυο, όπως επίσης και σε ζητήματα που αφορούν στη διαφύλαξη και στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων κατά τη ψηφιακή εποχή. Την ημερίδα χαιρέτισαν ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, Λευτέρης Κρέτσος, ο Αντιπεριφερειάρχης Αττικής, Παναγιώτης Αθανασιάδης και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Γενικός Υπεύθυνος Ακαδημίας Ψηφιακού Πολίτη, Κωνσταντίνος Σιώμος. Μεταξύ των άλλων θα συζητήθηκαν θέματα όπως:
Οι επιδράσεις του ψηφιακού περιβάλλοντος στον άνθρωπο και την κοινωνία: Επενδύοντας στην ενίσχυση της ψηφιακής νοημοσύνης των πολιτών (Κωνσταντίνος Σιώμος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Γενικός Υπεύθυνος Ακαδημίας Ψηφιακού Πολίτη)
Σύγχρονο κράτος και Ανοιχτή Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (Θεόδωρος Καρούνος, Αντιπρόεδρος του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών)
Ο δυνητικός πολίτης ως αντίφαση (Κωνσταντίνος Κοσκινάς, Εργαστήριο Δυνητικής Πραγματικότητας, Διαδικτυακής Έρευνας και Εκπαίδευσης, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
Πόσο εφικτή είναι μια δημοκρατική ψηφιακή κοινωνία; (Χαράλαμπος Τσέκερης, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας, Ακαδημία Αθηνών, Επιστημονικός Υπεύθυνος Ακαδημίας Ψηφιακού Πολίτη)
1:1 (Ένας μαθητής με μια ατομική ψηφιακή συσκευή): Πλεονεκτήματα για την εκπαιδευτική διαδικασία και δυσκολίες υλοποίησης (Βασίλης Οικονόμου, ICT in Education Specialist, ΙΤ Manager – Εκπαιδευτήρια Δούκα)
Ψηφιακή Προσβασιμότητα (Γιώργος Κουρουπέτρογλου, Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, ΕΚΠΑ)
Οι δυνατότητες και οι προκλήσεις στην αξιοποίηση διαδικτυακών τεχνολογιών στην εκπαίδευση (Συμεών Ρετάλης, Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων, Πανεπιστημίου Πειραιώς)
Είναι γεγονός πως μια ριζική αναδιοργάνωση του ρόλου του εκπαιδευτικού στην τάξη απαιτεί, σε πολλές περιπτώσεις, αλλαγή συνηθειών και εκ βάθρων αναθεώρηση των παιδαγωγικών του αντιλήψεων αλλά και καλή προετοιμασία με ταυτόχρονη παροχή σύγχρονων “εργαλείων”.
Σκοπός και στόχοι
Αρχικός σκοπός είναι η στροφή σε …Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο αναπτύσσει μεθοδολογία προσέγγισης της γνώσης, προσφέρει πολλαπλές αναπαραστάσεις, πολλαπλές πηγές, υποκινεί αλλά και βοηθά τη διερεύνηση, αξιολογεί αποκτήθησες γνώσεις …στην δημιουργία του οποίου πρωταρχικό ρόλο, αν όχι κύριο, έχει ο Εκπαιδευτικός.
Με στόχο τη βελτίωση της μαθησιακής εμπειρίας των διδασκομένων, προσαρμόζουμε το ρόλο του εκπαιδευτικού ώστε να καλλιεργεί στους μαθητές του ικανότητες του 21ου αιώνα ως αποτέλεσμα όχι μόνο γνώσεων αλλά και δεξιοτήτων, στάσεων ζωής και αξιών. Ο Εκπαιδευτικός γίνεται σταδιακά ο διαχειριστής της μάθησης, που προτρέπει τους μαθητές στο να αναζητούν και να επιλέγουν μόνοι τους τις πληροφορίες και να δημιουργούν το δικό τους εκπαιδευτικό υλικό, ως μέρος μιας δημιουργικής και ευχάριστης διαδικασίας. Επιτελεί πλέον, το ρόλο του συνεργάτη, παρά του καθοδηγητή της εργασίας του μαθητή. Δεν αποτελεί το μοναδικό φορέα έγκυρης γνώσης αλλά τον σύμβουλο που θα συνδράμει στις προσπάθειες του εκπαιδευόμενου και θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει και να οργανώσει τη “δική” του γνώση, με τρόπο που να αρμόζει στον προσωπικό του τρόπο μάθησης.
Η ανάγκη
Από το στατικό κείμενο και την εικόνα, στον ήχο και την… κίνηση. Από το εγώ στο εμείς. Από το μέρος στο όλον. Απαντώντας στην πρόκληση που θέτουν τα νέα δεδομένα στην εκπαίδευση, εργαζόμαστε πάνω στα χαρακτηριστικά, …στο τι χρειαζόμαστε (ως μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς), για την ομαλή εισαγωγή και κυρίως την αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία; Πόσο εύκολο είναι να περάσουμε από το κείμενο και την εικόνα, στον ήχο και… την κίνηση; Ποιος είναι ο ρόλος των αισθήσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία; Πώς μπορούμε να εφοδιάσουμε τον εκπαιδευτικό και με ποια εργαλεία ώστε να αλλάξει η στάση του, να προσαρμοστεί στα σύγχρονα δεδομένα, ή και να μάθει να προσαρμόζεται συνεχώς, να αξιοποιεί όσο το δυνατόν περισσότερες μεθοδολογίες, να τις εξελίσσει, να αναπτύσσει δικές του προς όφελος των μαθητών του και της μετέπειτα πορείας τους;
Τα μέσα
Η καινοτομία βασίζεται σε τέσσερεις πυλώνες:
Οι μαθητές απολαμβάνουν πραγματικά τις Τεχνολογίεςεπειδή τους βοηθούν να σκέφτονται.
Τα ενδιαφέροντακαι οι ανάγκεςτων μαθητών τοποθετούνται στον πυρήνα της διαδικασίας.
Οι συσκευές (υπολογιστικές «μηχανές»)γίνονται ολοένα και πιο φιλικές, πιο αυτόνομες, ενώ παράλληλα παρουσιάζουν την τάση να μειώνουν το χρόνο που πρέπει να αφιερώσουμε για να αποκτούμε δεξιότητες χρήσης.
Το λογισμικό προσαρμόζεταιολοένα και περισσότερο στις απαιτήσειςαλλά και τις δυνατότητες του χρήστη, ανάλογα με την ηλικιακή ζώνη στην οποία ανήκει και κατά συνέπεια, αξιοποιεί τις καινοτόμες λύσεις που προσφέρει η εξέλιξη του υλικού.
Όλο και περισσότεροι μαθητές πλέον αποκτούν τον προσωπικό τους Μαθητικό Υπολογιστή για την ευκολότερη πρόσβαση στην ενημέρωση, την επικοινωνία αλλά κυρίως τη γνώση. Λόγω της τεράστιας ποσότητας διαθέσιμου διαδραστικού υλικού, τα μαθήματα μπορούν να γίνονται διαρκώς πιο αλληλεπιδραστικά, να παρακινούν και βοηθούν τους μαθητές να μαθαίνουν με το δικό τους ρυθμό.
Η συνεχής δημιουργία νέων διαδραστικών πολυμεσικών ψηφιακών βιβλίωνείναι μια σημαντική προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Στόχο έχει να εμπλουτίσει τη “φαρέτρα” του Εκπαιδευτικού, του Μαθητή αλλά και του Γονιού, ώστε να μετατραπεί η μάθηση σε μία δημιουργική, ευχάριστη, χρήσιμηκαι αποτελεσματικήδιαδικασία.
Η μεθοδολογία
Αρχικά, συζητάμε τις προτεινόμενες αλλαγές– προσαρμογές της μεθοδολογίας προκειμένου να προσδώσουμε υπεραξία στο εκπαιδευτικό υλικό. Μελετάμε τη σχετική διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία.
Καταγράφουμε το σκοπό, τους στόχους και τις μέθοδους αξιολόγησης του έργου για τη διαρκή του προσαρμογή – βελτίωση. Αλλάζουμε τον εξοπλισμό της αίθουσαςώστε να εξυπηρετεί τις νέες ανάγκες και να προσαρμόζεται στις νέες απαιτήσεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας, διευκολύνοντας την ανάπτυξη διαφορετικών μορφών επικοινωνίας και εργασίας μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Η διάταξη είναι πλέον απολύτως ευμετάβλητη χάρη στον ασύρματο εξοπλισμό, τη φορητότητα των Μαθητικών Υπολογιστών, αλλά και τα ατομικά θρανίατων μαθητών, τα οποία μπορούν να ενώνονται μεταξύ τους σε ποικίλους σχηματισμούς εξυπηρετώντας διαφορετικούς εκπαιδευτικούς στόχους.
Θέτουμε τις αρχικές προδιαγραφέςτων νέων ψηφιακών διαδραστικών βιβλίωνκαι βοηθημάτων. Κάθε θεματική περιοχή διαθέτει κατάλληλο πολυμεσικό υλικό(ήχος, εικόνα, κίνηση, εννοιολογικοί χάρτες, συστήματα αυτο-αξιολόγησης) ώστε να δημιουργεί πολλαπλές αναπαραστάσειςστους μαθητές, ειδικά για τις δυσνόητες έννοιες. Η σύγχρονη αισθητικήείναι καθοριστικός παράγοντας ώστε οι εμπλεκόμενοι να γίνουν “θετικά κείμενοι” με τα σχολικά αναγνώσματα.
Οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν να επιλέγουν, να μεταλλάσσουν και να δημιουργούν εκπαιδευτικό υλικότο οποίο αποτελεί τη βάση των διαδραστικών βιβλίων. Εκπαιδεύονται παράλληλα, όχι μόνο στη χρήση αλλά και στην αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων και των εφαρμογών του Διαδικτύου.
Η δημιουργία
Τα ψηφιοποιημένα βιβλία εμπλουτίζονται με πολυτροπικά κείμενα τα οποία χρησιμοποιούν συνδυασμό σημειωτικών τρόπων για τη μετάδοση μηνυμάτων.Η ποιότητα των φωτογραφιών, ο τύπος της γραμματοσειράς, το μέγεθος και η ποιότητα του video, ο τρόπος εμφάνισης, η επιλογή των σημείων πληροφόρησης είναι σημαντικοί παράγοντες. Συντελούν στην πολυτροπικότητα του κειμένου, η οποία, με τη σειρά της, οδηγεί στην εύκολη πρόσληψη εννοιών και στην απόλαυση του αναγνώστη.Στο τέλος κάθε ενότητας ενσωματώνονται συστήματα αυτο-αξιολόγησης με ερωτήσεις κλειστού τύπου που άμεσα αξιολογούν την προσπάθεια, με στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη εμπέδωση της ύλης.
Ενσωματώνονται διαδραστικά περιβάλλοντα ώστε οι μαθητές να μπορούν να δημιουργούν εκπαιδευτικό υλικό μέσα από διαθεματικές προσεγγίσεις, ως εναλλακτική μέθοδο κατανόησης εννοιών. Για παράδειγμα, στο μάθημα της Βιολογίας δίδεται πρόσβαση σε τρισδιάστατες εικόνες της ανθρώπινης καρδιάς. Ελέγχεται η γωνία θέασης ώστε να γίνει κατανοητή η κυκλοφορία του αίματος στις αρτηρίες. Αντίστοιχα, στα Μαθηματικά, ένα βίντεο καθοδηγεί τους μαθητές στη σταδιακή επίλυση ενός προβλήματος, ή στην ανακάλυψη των πλευρών ενός πολυγώνου και των τμημάτων από τα οποία αποτελείται ένα στερεό. Δοκιμάζουν, τα αποτελέσματα που προκύπτουν από αλλαγές των τιμών μιας συνάρτησης ή και τη συμπεριφορά ενός εγγεγραμμένου τριγώνου σε κάθε αλλαγή της ακτίνας του κύκλου… Οι μαθητές στις σελίδες του ψηφιακού τους βιβλίου, είναι πλέον σε θέση να ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από διαδραστικούς χάρτες και εικονικές επισκέψεις σε τοποθεσίες, μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και πόλεις.
Οι βασικές αρχές
Οι έξι αρχές που αξιοποιούμε και συνδέονται με αντίστοιχες ψηφιακές εφαρμογές, συνοψίζονται στα εξής:
Οργανώνω την εργασία μου, τη μελέτη μου ή και τις υποχρεώσεις μου, μέσω του ψηφιακού ημερολογίου και σημειωματαρίου.
Δημιουργώ, μέσω απλών εφαρμογών, ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό και πολυμεσικές παρουσιάσεις.
Αποκτώ γνώσεις για μια θεματική ενότητα, μέσω πολλαπλών αναπαραστάσεων και διαθεματικών προσεγγίσεων, που παρέχει ένα σύγχρονο διαδραστικό ψηφιακό βιβλίο.
«Γράφω» με το δάχτυλο, τη γραφίδα, το πληκτρολόγιο ή και τη φωνή μου.
Σχεδιάζω αξιοποιώντας με ευκολία πολυμεσικό υλικό.
Αξιολογώ τις γνώσεις μου μέσα από ένα ευχάριστο περιβάλλον, που δεν ασκεί κριτική στην κάθε μου προσπάθεια…
Διασκεδάζω μέσα από επιλεγμένες εφαρμογές ελεύθερου χρόνου και νοητικά παιχνίδια.
Συμπεράσματα
Κατά τη διαδικασία προσαρμογής στις νέες μεθοδολογίες, δύο χαρακτηριστικά διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο: Η συνεργασία των οικογενειών των μαθητών, οι οποίες είναι πολύ ενθουσιώδεις με την ιδέα, και η διάθεση των εκπαιδευτικών να αλλάξουν ριζικά τον “παραδοσιακό” ρόλο τους, να προσαρμόσουν τις διδακτικές μεθοδολογίες και να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα “εργαλεία”.
«…Η μελέτη χωρίς επιθυμία κλειδώνει τη μνήμη και δεν συγκρατεί τίποτα από αυτά που δέχεται…». Με τις νέες αυτές προσεγγίσεις προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την επιθυμία για μάθηση. Το διαδραστικό υλικό και το εύχρηστο λογισμικό που έχει στη διάθεσή του ο εκπαιδευτικός, εμπλουτίζει τα μαθήματά του, δημιουργεί πολλαπλές αναπαραστάσεις στους μαθητές με στόχο την κινητοποίησή τους.
Προκαλούμε το ενδιαφέρον των μαθητών, ώστε να καλλιεργήσουμε ικανότητες του 21ου αιώνα, ως αποτέλεσμα γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών. Στην προσπάθειά μας αυτή, εμπλέκουμε τους εκπαιδευτικούς στη δημιουργία υλικού. Στο νέο “οικοσύστημα” προσαρμόζουμε το εκπαιδευτικό μας υλικό το οποίο εμπλουτίζουμε και επιλέγουμε ψηφιακές εφαρμογές με στόχο τη δημιουργία, την κατανόηση, την ανάλυση, τη σύνθεση, την εφαρμογή των γνώσεων και την αξιολόγηση.
Η αποδοχή και η αξιοποίηση του έργου από του μαθητές, τους γονείς τους, αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα γενικότερα, ξεπερνούν τις αρχικές μας προσδοκίες. Το ζητούμενο είναι: αν η εμπειρία που αναπτύσουμε στο θέμα και με βάση την κλίμακα εφαρμογής, γινόμαστε και κατά πόσο, χρηστικοί στην εκπαιδευτική πρακτική…
Δυστυχώς ή ευτυχώς για κάποιους αρκετοί πλέον άνθρωποι έχουμε ταυτίσει τη ζωή μας με το κινητό μας τηλέφωνο. Χωρίς αυτό, αισθανόμαστε ανασφαλείς. Δεν θυμόμαστε αριθμούς τηλεφώνων, δεν μπορούμε να βρούμε διευθύνσεις, να φλερτάρουμε, να ενημερωθούμε. Θα έλεγε κανείς ότι έχει γίνει προέκταση του εγκεφάλου μας. Πότε αυτή η σχέση αρχίζει να γίνεται προβληματική αλλά και ανησυχητική για την υγεία μας; Καλεσμένοι στην εκπομπή Η ΖΩΗ ΜΟΥ, Η ΥΓΕΙΑ ΜΟΥμε τον Μιχάλη Κεφαλογιάννη συζητούν ένα φλέγον ζήτημα οι:
(H Παρουσίαση – εισήγησή μας με τίτλο: Doukas School Cloud Success Stories)
…Λίγο πριν το κτήριο των ομιλιών (Φλαμανδικό Κοινοβούλιο – Βρυξέλες) γεμίσει…
…Και η μεγάλη έκλπηξη για μας. Προσκεκλημένος ομιλητής ο Sugata Mitra. Καθηγητής της εκπαιδευτικής τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, οπαδός της «ελάχιστα επεμβατικής εκπαίδευσης». Μια μορφή – ερευνητής της εκπαίδευσης ανάμεσά μας, κοντά μας, δίπλα μας. Νηφάλιος στις συζητήσεις του, αλλά και με πύρινο και εμπνευσμένο λόγο που σε καθηλώνει, στο βήμα. «Αυτοοργάνωση, αυτορύθμιση, αυθορμητισμός, χαοτική κατάσταση από μερικές διαδικτυακές συνδέσεις, αλληλοδιδασκαλία»… Και από την άλλη μεριά «κατανόηση κειμένου, δεξιότητες επικοινωνίας, δεξιότητες αναζήτησης στο διαδίκτυο και αυτοπεποίθηση».«Χρειαζόμαστε ένα αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών με ερωτήματα και όχι γεγονότα, μία παιδαγωγική που ενθαρύνει τη συνεργασία και τη χρήση του διαδικτύου, ένα σύστημα αξιολόγησης που αναζητά την παραγωγικότητα…» Εμπνευσμένα λόγια από έναν άνθρωπο που έχει εργαστεί πολλά χρόνια, με καινοτομίες και οραματική σκέψη, για την τεχνολογία στην εκπαίδευση
Comprehension, Communication, Computation. Need to be the key concepts that include reading, writing and arithmetic… S.M.
Ετικέτα ποιότητας για το έργο: Passeurs de Loire, Passeurs d’Europe το οποίο αφορά στη συνεργασία δύο σχολείων, (από διαφορετικές χώρες) των οποίων οι μαθητές χρησιμοποιούν τη γαλλική γλώσσα ως εργαλείο διαπολιτισμικής προσέγγισης και επικοινωνίας. Μέσα από μια ποικιλία δραστηριοτήτων οι Έλληνες μαθητές (επιπέδου A2 DELF) είχαν την ευκαιρία:
να επικοινωνήσουν με τους Γάλλους συμμαθητές τους μέσω της ξένης γλώσσας που διδάσκονται,
ν’ ανταλλάξουν στοιχεία της καθημερινότητάς τους μέσω ψηφιακών εργαλείων σύγχρονης επικοινωνίας (Chat, Skype, Linoit),
να εμβαθύνουν σε πολιτιστικά θέματα και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους.
Απίστευτο! Ολοένα και μικραίνουμε… Ολοένα και λιγοστεύουν άνθρωποι με ειδικό βάρος, κρίση, ικανότητες, φως. …Οι άνθρωποι που «κουβαλάμε» και μας δίνουν αξία… Ολοένα «αλαφραίνουμε». …Στο τέλος θα μας πάρει ο άνεμος…
Για τον αγαπημένο Δάσκαλο …που έφυγε για το ταξίδι το μεγάλο… [Β.Ο. 27/07/2016]
“Μέτρον Άριστον” (Κλεόβουλος – 6ος αι. π.Χ.). είναι μία από τις απαντήσεις για την αποφυγή της εξάρτησης από το Διαδίκτυο. όπως αναφέρθηκε στη εισήγηση με θέμα «Ο υπολογιστής δεν πρέπει να αποτελεί μέσο επιβράβευσης ή και τιμωρίας»,απο τον Βασίλη Οικονόμου, στο συνέδριο eLife στη Λίμνη Πλαστήρα. …Τη λίστα (…όπως αυτή παρουσιάστηκε στην συγκεκριμένη εισήγηση), συμπληρώνουν:
Η καλλιέργεια και ανάπτυξη κουλτούρας ασφαλούς και δημιουργικής πλοήγησης στο Διαδίκτυο από τις πολύ μικρές ηλικίες.
Η μελέτη καθώς και η διαρκής ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων στην διαδικασία αυτή.
Η επίσκεψη στις «ψηφιακές αλάνες» των γονιών και των εκπαιδευτικών, ώστε να δουν ιδίοις όμμασι τα διαδραματιζόμενα εκεί, καθώς και τις συνήθειες που αναπτύσσονται…
Η συζήτηση των μελών της οικογένειας για τους διαφορετικούς κινδύνους που ελλοχεύουν στα περιβάλλοντα ψηφιακής επικοινωνίας.
Η ομορροπία για το πώς επικοινωνούμε με υπευθυνότητα. Ένας καλός πρακτικός κανόνας είναι: «Εάν κάτι δεν θα το λέγαμε ποτέ κατά πρόσωπο, μην το “πούμε” μέσω γραπτού μηνύματος, μηνύματος ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων ή δημοσίευσης σχολίου στη σελίδα κάποιου».
Η ενθάρρυνση των παιδιών να μας λένε εάν κατά τη διάρκεια των πλοηγήσεων, «συναντήσουν» κάτι που τους κάνει να αισθάνονται άβολα, ή ότι απειλούνται.
Η οικοδόμηση (σταδιακά) κουλτούρας δημιουργικής αναζήτησης και όχι άσκοπης πλοήγησης, που μας οδηγεί σε χάσιμο πολύτιμου χρόνου, για την ίδια μας τη ζωή και τις πολύπλευρες δραστηριότητές μας.
…
Πάνος Οικονόμου: «Μου αρέσει να φτιάχνω τα δικά μου τρισδιάστατα παιχνίδια…»
Δημιουργική ενασχόληση με το Διαδίκτυο μέσω του προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών (coding), πρότειναν και οι μαθητές μέσα από την εισήγηση: «Μου αρέσει να φτιάχνω τα δικά μου τρισδιάστατα παιχνίδια». (Παναγιώτης Οικονόμου MS-Student Ambassador & Φοίβος Δημητρακόπουλος, μαθητές των Εκπαιδευτηρίων Δούκα).
Το συνέδριο για τη διαδικτυακή συμπεριφορά ξεκίνησε με μια ενδιαφέρουσα πρόταση από τον Δρα Ψυχολογίας και πρόεδρου του elife 2016, Κώστα Σιώμο: Nα καταστεί παγκόσμιο ψηφιακό φόρουμ κατά τα πρότυπα του παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ του Νταβός, η περιοχή της Λίμνης…
Διοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας – Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, και τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου.
Εκπληκτική εμπειρία …χωρίς δεύτερη σκέψη. «Ενα σχολείο για όλους» ο τίτλος της ημερίδας που διοργανώνουν οι φοιτητές … αυριανοί δάσκαλοι – παιδαγωγοί των παιδιών μας, (Ομάδα «ΔΡΑΣΗ Π.Τ.Δ.Ε.» στην Πάτρα). Μεράκι, όρεξη να ακούσουν και να δουν νέα πράγματα, δεκτικοί σε κάθε πρόταση που αξίζει, κριτικοί όπου χρειάζεται. Ως προσκεκλημένος ομιλητής προσπάθησα αυτό που προσπαθώ πάντα. Τη διεύρυνση – όσο το δυνατόν- των οριζόντων. Η εισήγηση: «Σύγχρονο Ψηφιακό Εκπαιδευτικό υλικό και η επίδρασή του στις μεθοδολογίες εκπαίδευσης και στο ρόλο του Εκπαιδευτικού».
Η μεγαλύτερη έκπληξη ήρθε στο τέλος της ημερίδας, όπου αυθόρμητα, έγινε συζήτηση για το θέμα αυτό. Τεκμηριωμένες απόψεις, θάρρος έκφρασης της γνώμης, επιχειρήματα, καλός λόγος. … Αλλά και «δίψα»… Δίψα για ενημέρωση, δίψα για τη σύνδεση των φοιτητών με την πραγματικότητα της αγοράς εργασίας, δίψα για προσαρμογή στις αλλαγές που απαιτούνται …και «έρχονται» – συμβαίνουν στην εκπαίδευση. Οι νέοι μας έχουν καταλάβει ότι δεν «πας μακριά» μαθαίνοντας να γίνεσαι απλά «μεταφορέας» της γνώσης, … και – το καλύτερο – ότι η κοινωνία μας δεν εξελίσσεται με εκπαιδευτικούς που μένουν στάσιμοι σε παλιομοδίτικες πρακτικές και μεθόδους…
Ευχαριστώ για την εμπειρία που μου προσφέρατε. Έμαθα πολλά, σκέφτηκα πολλά, …επαναπροσδιόρισα το κίνητρό μου για την όποια συμβολή στην εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας…
Καλές πρακτικές, διαδραστικά πολυμεσικά βιβλία, εφαρμογές δημιουργίας αλλά και οργάνωνσης, …με στόχο να μετακινηθούμε από δασκαλοκεντρικά μοντέλα, σε μοντέλα που έχουν στο κέντρο τους το μαθητή και το μαθητή στην ομάδα. Άλλωστε αυτός είναι ή θα πρέπει να είναι πλέον ο «ιδιοκτήτης» της γνώσης. Ικανότητες για τους μαθητές μας ως αποτέλεσμα όχι μόνο γνώσεων αλλά δεξιοτήτων και αξιών. Για ένα σχολείο πιο δημιουργικό, πιο ευχάριστο, πιο χρήσιμο, πιο αποτελεσματικό…
Ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να «παρουσιάσω» ένα μέρος (άλλωστε τι να προλάβεις πεις σε λίγα λεπτά), της μεγάλης προσπάθειας που γίνεται από πολλά άτομα, τόσα πολλά χρόνια…
Το άρθρο αυτό παρουσιάζει την πραγματικότητα του ευρωπαϊκού παιδαγωγικού συστήματος, δείχνοντας ότι, προκειμένου να παρέχει τις δύο θεμελιώδεις έννοιες στη σημερινή εκπαίδευση, δηλαδή την ενότητα (όλα τα σχολεία να έχουν ίσες ευκαιρίες, δυνατότητες και κοινό εκπαιδευτικό υλικό), …χωρίς ομοιομορφία (αποφυγή «τυπικής» κοινής διδασκαλίας και κοινών εκπαιδευτικών πρακτικών), υπάρχει: η ανάγκη να εργαστούν μέσα σε ένα ευαίσθητο στις παρούσες συνθήκες εκπαιδευτικό πρότυπο, να έχουν τα κατάλληλα μέσα για να είναι σε θέση να το πράξουν και το κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον για την εφαρμογή του. Οι λύσεις για την εκπλήρωση αυτών των αναγκών, παρουσιάζονται με τη μορφή τριών αντισυμβατικών, αλλά απαραίτητων προτάσεων για την εξέλιξη της εκπαίδευσης. Η πρώτη δείχνει ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή ενός νέου εκπαιδευτικού πρότυπου με επίκεντρο το δίκτυο. Η δεύτερη είναι ότι το Cloud Computing είναι το κύριο όργανο αυτού του νέου προτύπου. Η τρίτη προτείνει ένα νέο σχολείο, το σχολείο στο σύννεφο.
This paper, in examining the issues that underline the reality of the European pedagogical system, shows that in order for the system to provide the two fundamental concepts in today’s education, namely unity(all schools to have equal opportunities, recourses and possibilities) without uniformity(avoiding «typical» common teaching and learning practices), there is: a need to work within a susceptible to present conditions educational paradigm; to have an appropriate instrument to be able to do so; and a suitable educational environment to apply these concepts. The solutions for fulfilling these needs are presented in the form of three unconventional, but necessary propositions for education to move forward. The first suggests that we are in an era of a new network-centred education paradigm.The second is that Cloud Computing is the main instrument of this new paradigm. The third one proposes a new School, the School on the Cloud.
Keywords: Cloud based education; school on the cloud; cloud computing.
Authors: K. C. Koutsopoulos1* & Vassilis Economou2
1National Technical University of Athens (NTUA), Doukas School Associate, Greece. 2Department of IT, Doukas School, Athens, Greece.
_______________
Ευχαριστώ πολύ τον καθηγητή κύριο Κουτσόπουλο για τις άοκνες προσπάθειές του να εξελίξει την εκπαίδευση, για τις πολύτιμες εμπνεύσεις του και την εστίαση στο αποτέλεσμα … «Φάρος».
Α’ Βραβείο στην κατηγορία: Βέλτιστη Μαθησιακή Εμπειρία, με την εργασία: «Η επίδραση του ψηφιακού υλικού στις μεθοδολογίες εκπαίδευσης και στο ρόλο του Εκπαιδευτικού»
[…30 δευτερόλεπτα για δουλειά πολλών ανθρώπων… για πολλά χρονια… Μια καινοτόμος πρωτοβουλία, που ξεκίνησε το 2007 με στόχο όχι μόνο τη βελτίωση της μαθησιακής εμπειρίας των μαθητών μας αλλα κυρίως την καλιέργεια ικανοτήτων του 21ου αιώνα ως αποτέλεσμα Γνώσεων, Δεξιοτήτων και Αξιών. Σκοπός μας ήταν και είναι ο εκπαιδευτικός να προσαρμοστεί σταδιακά σε διαχειριστή από πηγή της γνώσης. Σε αρωγό που καθοδηγεί τους μαθητές του στο να αναζητούν και να συνδυάζουν δημιουργικά πληροφορίες δημιουργώντας το δικό τους εκπαιδευτικό υλικό. Η δημιουργία νέου διαδραστικού πολυμεσικού ψηφιακού οικοσυστήματος είναι μια σημαντική προσπάθεια προς την κατέυθυνση αυτή. Στόχο έχει να μετατρέψει τη μάθηση σε δημιουργική, ευχάριστη, χρήσιμη και αποτελεσματική διαδικασία. Ευχαριστώ την εκπαιδευτική κοινότητα τους μαθητές αλλά και τους γονείς του εκπαιδευτικού μας Οργανισμού που αγκάλιασαν την πρωτοβουλία αυτή και γίνονται αρωγοί στην προσπάθεια βελτίωσης της μεθοδολογίας μας…]
[Β.Ο. 2016 – Από την τελετή απονομής του βραβείου]
…από μαθητές για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς…
Μια μικρή ομάδα μαθητών που οργανώνει μια ημερίδα για τον «μετά – επιστημονικό»κλάδο «Science Technology Engineering Mathematics«. Μια προσέγγιση στην Εκπαίδευση που σχεδιάζεται ώστε στη διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών, (η οποία είναι ζωτικής σημασίας για μια βασική κατανόηση του σύμπαντος), να εισαχθούν οι Τεχνολογίες και η Επιστήμη των Μηχανικών, (οι οποίες αποτελούν για τον άνθρωπο τα μέσα αλληλεπίδρασης με το σύμπαν). Όταν οι μαθητές αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και μαθαίνουν να μας δείχνουν το δρόμο…
Με αφορμή την αναφορά: 
Τα ερευνητικά ερωτήματα (με βάση το κείμενο στη σελίδα 51 της συγκεκριμένης αναφοράς) δεν διαχωρίζουν εξειδικευμένη χρήση (πολλώ δε μάλλον αξιοποίηση) ειδικά διαμορφωμένου εκπαιδευτικού λογισμικού, από την απλή χρήση της συσκευής. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι έχουν ομαδοποιήσει σχολεία που χρησιμοποιούν εξειδικευμένο λογισμικό στην αίθουσα με αυτά που δεν χρησιμοποιούν κάποιο. Πρέπει να αναγνωρίσουμε (όπως δηλώνουν) το γεγονός ότι η ενσωμάτωση των «Νέων Τεχνολογιών» στην εκπαίδευση δεν έχει φτάσει στο ιδεατό σημείο.,
Η εισήγηση με τίτλο: «Μπορώ να γυρίσω το χρόνο πίσω; Αφύπνιση, Ενημέρωση, Συζήτηση, Κανόνες, Δημιουργική Απασχόληση… και πάνω απ’ όλα, “Μέτρον Άριστον”»
Έρευνες δείχνουν ότι περισσότεροι από 200 εκατομμύρια παίκτες παγκοσμίως παίζουν Fortnite, με κέρδη περίπου 300 εκατομμυρίων δολαρίων μηνιαίως για την Epic Games, εταιρία που το δημιούργησε το 2017, μετά από 6 χρόνια ανάπτυξης.
«Αλγοριθμιάδα» ο τίτλος του βιβλίου του Δρ. Χρήστου Μαλλιαράκη, ενός ανθρώπου που εκτιμώ χωρίς να γνωρίζω καλά προσωπικά. «Η προετοιμασία για τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πληροφορικής» …ή ακόμη καλύτερα: «Μετατρέποντας μικρούς μαθητές σε Ολυμπιονίκες Πληροφορικής».
Πώς μπορεί η τεχνολογία να στηρίξει το εκπαιδευτικό τους ταξίδι;
Πώς επιτυγχάνονται οι αλλαγές;
..με βάση το όραμα της Microsoft για τον απαραίτητο πλέον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης (
«Aναφορικά με το πιο πάνω θέμα, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης, τις Ομάδες Ειδικού Ενδιαφέροντος Διδακτικής Μαθηματικών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας της Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου διοργανώνει 
Το 
Συμμετοχή στο πάνελ με τίτλο 
Αρχικός σκοπός είναι η στροφή σε …Μαθητοκεντρικά Μοντέλα Μάθησης μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο αναπτύσσει μεθοδολογία προσέγγισης της γνώσης, προσφέρει πολλαπλές αναπαραστάσεις, πολλαπλές πηγές, υποκινεί αλλά και βοηθά τη διερεύνηση, αξιολογεί αποκτήθησες γνώσεις …στην δημιουργία του οποίου πρωταρχικό ρόλο, αν όχι κύριο, έχει ο Εκπαιδευτικός.
Εκπληκτική εμπειρία …χωρίς δεύτερη σκέψη. «Ενα σχολείο για όλους» ο τίτλος της ημερίδας που διοργανώνουν οι φοιτητές … αυριανοί δάσκαλοι – παιδαγωγοί των παιδιών μας, (Ομάδα «ΔΡΑΣΗ Π.Τ.Δ.Ε.» στην Πάτρα). Μεράκι, όρεξη να ακούσουν και να δουν νέα πράγματα, δεκτικοί σε κάθε πρόταση που αξίζει, κριτικοί όπου χρειάζεται. Ως προσκεκλημένος ομιλητής προσπάθησα αυτό που προσπαθώ πάντα. Τη διεύρυνση – όσο το δυνατόν- των οριζόντων. Η εισήγηση: «Σύγχρονο Ψηφιακό Εκπαιδευτικό υλικό και η επίδρασή του στις μεθοδολογίες εκπαίδευσης και στο ρόλο του Εκπαιδευτικού». 
