1. Ιστοεξερεύνηση (WebQuest)
O Όρος εισήχθει για πρώτη φορά το 1995 από τον Bernie Dodge για να περιγράψει δομημένες δραστηριότητες μαθητών ή σπουδαστών, στις οποίες το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών που χρησιμοποιούσαν, αντλούνταν από το Διαδίκτυο.
Οι ιστοεξερευνήσεις είναι σενάρια διδακτικών ενοτήτων, προβλημάτων ή ζητημάτων στα οποία βασικό ρόλο έχει η άντληση και επεξεργασία πληροφοριών από το Διαδίκτυο και τα οποία είναι οργανωμένα σε μορφή ιστοσελίδων (WebQuest 2008, Dodge 2001).
Σταδιακά οι ιστοεξερευνήσεις έχουν βέβαια μετασχηματιστεί σε σενάρια κατευθυνόμενης διερεύνησης, τα οποία χρησιμοποιούν πηγές από τον παγκόσμιο ιστό αλλά και ποικιλία εργαλείων των ΤΠΕ, καθώς και μια αποστολή η οποία κινητοποιεί τους μαθητές να:
- διερευνήσουν ανοιχτά ερωτήματα,
- επικοινωνήσουν την προσωπική τους εμπειρία και
- συμμετάσχουν σε ομαδικές δραστηριότητες.
Τα μέσα που χρησιμοποιούνται μπορεί να είναι:
- Βάσεις Δεδομένων
- Κείμενα
- Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες
- Λεξικά
- Δεδομένα από συζητήσεις στο Διαδίκτυο
- Ιστοσελίδες ποικίλου περιεχομένου
- Αλλά και από συμβατικό υλικό (βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες κ.λ.π.).
Είναι μια μαθησιακή δραστηριότητα που στοχεύει στην ενεργοποίηση των μαθητών και είναι προσανατολισμένη στην έρευνα.
Τα είδη των διερευνητικών δραστηριοτήτων webQuest είναι ( σύμφωνα με τον Dodge) δύο:
- Δραστηριότητες μικρής διάρκειας. Καλύπτουν 1-3 διδακτικές περιόδους και οι μαθητές συλλέγουν βασικές πληροφορίες και κατανοούν τις βασικές έννοιες για το υπό μελέτη θέμα.
- Δραστηριότητες μεγάλης διάρκειας. Διαρκούν ακόμα και εβδομάδα ή μήνα. Οι μαθητές προχωρούν σε βαθύτερη ανάλυση και μελέτη του προς διερεύνηση αντικειμένου. Το αποτέλεσμα είναι ένα διαφορετικό υλικό που βασίζεται στο αρχικό στο οποίο μπορούν να αλληλεπιδράσουν και άλλοι μελετητές.
2. Δομή μιας Ιστοεξερεύνησης (WebQuest)
Μια ιστοεξερεύνηση πρέπει να περιλαμβάνει έξι βασικά στοιχεία:
|
Εισαγωγή |
Παρουσιάζεται η κεντρική ιδέα του σεναρίου | Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με το αντικείμενο και τους στόχους της δραστηριότητας |
|
Εργασία ή αποστολή |
Περιγράφεται η εργασία και ο ρόλος των μαθητών | |
|
Διαδικασία |
Η μεθοδολογία και ο τρόπος εργασίας των μαθητών. | Περιλαμβάνει βήμα προς βήμα όλες τις δραστηριότητες των μαθητών |
|
Αξιολόγηση |
Περιγράφεται με σαφήνεια ο τρόπος αξιολόγησης των στόχων του μαθήματος και των δράσεων των μαθητών | |
|
Συμπεράσματα |
Περιγράφεται η δραστηριότητα και η εργασία των μαθητών | Περιλαμβάνει τη σύνοψη της μαθησιακής εμπειρίας, επιτρέπει τον ανασχοχασμό στη διαδικασία που ακολουθήθηκε, τίθενται ανοιχτά ερωτήματα για νέες διερευνήσεις. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να αξιολογήσουν οι ίδιοι τη διαδικασία που ακολούθησαν |
Πηγές – Μέσα
Βιβλιογραφικές παραπομπές, διευθύνσεις των διαδικτυακών τόπων, εικόνων, πολυμεσικών αρχείων, κειμένων κ.λ.π.Οι μαθητές μπορούν να γράψουν και τις ευχαριστίες σε αυτούς που βοήθησαν με το υλικό τους
3. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά μιας Ιστοεξερεύνησης (WebQuest)
| Χαρακτηριστικά Ιστοεξερεύνησης (WebQuest) | Οι μαθητές… |
|
Εστιάζουν στην αξιοποίηση των πληροφοριών
|
Εμπλέκονται με στόχο την επίλυση ενός προβλήματος και όχι την απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο |
|
Υποστηρίζουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως ανάλυση, αξιολόγηση πληροφοριών, αξιολόγηση, εμβάθυνση και εφαρμογή γνώσεων
|
|
|
Συμβάλλουν στην οικοδόμηση γνώσεων και την εννοιολογική μάθηση |
Συμμετέχουν σε διαθεματικές δραστηριότητες |
|
Ενεργοποιούν τους μαθητές
|
|
|
Υποστηρίζουν τη συνεργατική και αλληλεπιδραστική μάθηση,
|
Μοιράζονται τις ιδέες τους |
|
Υποστηρίζουν τη δημιουργικότητα |
Δημιουργούν νέα μέσα και τρόπους παρουσίασης των γνώσεων που απέκτησαν εξερευνώντας |
Η Ιστοεξερεύνηση σχεδιάζεται με στόχο να:
- οριοθετούνται οι μαθησιακές δραστηριότητες
- αξιοποιείται ο διαθέσιμος χρόνος
- αξιοποιούνται και όχι να χρησιμοποιούνται οι πληροφορίες
- συμβάλει στη δημιουργική διερεύνηση και όχι στην απλή περιήγηση στους ιστότοπους
- υποστηρίζει την ανάπτυξη δεξιοτήτων υψηλού επιπέδου (ανάλυση, αξιολόγηση, σύνθεση)
- εμπλέκει τους μαθητές σε συνεργατικές δραστηριότητες μέσα από δια θεματικές προσεγγίσεις.
4. Στάδια αναζήτησης
|
Ορισμός του ερευνητικού ζητήματος και των ερευνητικών αναγκών |
Οριοθέτηση:
Επικοινωνία με άλλους, (π.χ. ανά δύο, στην ομάδα ή στην ολομέλεια). Γνώση διαφόρων πηγών αναζήτησης και χειρισμού. |
|
Στρατηγική αναζήτησης πληροφορίας |
|
|
Εντοπισμός, πρόσβαση και κριτική αξιολόγηση |
|
|
Προσαρμογή |
|
|
Οργάνωση πληροφοριών |
|
|
Σύνθεση |
|
|
Αξιολόγηση |
|
5. Ιδέες για διαθεματικές εργασίες που περιλαμβάνουν Ιστοεξερεύνηση (WebQuest)
| Θεματική ενότητα | Εργασία | Επισημάνσεις |
| Γεωγραφία | Παρουσιάστε πετρώματα χρησιμοποιώντας πηγές και μια web camera | Ιστοσελίδες Γεωλογικών μουσείων, χαρακτηριστικά πετρωμάτων, φωτογραφίες από διαφορετικές οπτικές γωνίες, συγκρίσεις |
| Που θα πάμε διακοπές | Οργανώστε ένα ταξίδι, συγκεντρώστε πληροφορίες για τον τόπο διακοπών, περιβαλλοντικές αναφορές | |
| Μετρήστε την ημερήσια μεταβολή της θερμοκρασίας | Συλλέξτε στοιχεία από Ιστοσελίδες παρακολούθησης καιρού, καταγραφή σε αρχείο, συγκρίσεις και τις θερμοκρασίες του τόπου μας | |
| Παρουσιάστε με δικές σας φωτογραφίες ένα τόπο | Πλαισιώστε τις φωτογραφίες σας με πληροφορίες από το Διαδίκτυο, που έχετε πριν επεξεργαστεί | |
| Συγκεντρώστε πληροφορίες για τη σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ετών σε μια χώρα | Συγκρίνετε δεδομένα από το Διαδίκτυο. Πολλές φορές οι πηγές δεν έχουν τον ίδιο βαθμό αξιοπιστίας | |
| Θέα από δορυφόρο | Εντοπίστε την περιοχή του σχολείου μέσω εφαρμογής του διαδικτύου, καθορίστε τη διαδρομή μέχρι το σπίτι σας. | |
| Βιολογία | Η βιογραφία ενός διάσημου επιστήμονα | Χρησιμοποιήστε εισαγωγή και επίλογο στα κείμενά σας |
| Διαγράμματα τροφικών αλυσίδων | Χρησιμοποιήστε τα σύμβολα με συνέπεια | |
| Η εξέλιξη του ανθρώπου | Συγκρίνετε το υλικό από τις επιμέρους ομάδες | |
| Ερωτηματολόγια με εικόνες και μορφολογία φυτών | Δημιουργήστε ένα ηλεκτρονικό φυτολόγιο | |
| Νέα Ελληνικά | Λογοτεχνικό ταξίδι | Χρησιμοποιήστε χάρτες και σημειώστε την πορεία ενός συγγραφέα κατά τη διάρκεια της ζωής του και πώς ο τόπος συνδέεται με το έργο του |
| Γλώσσα | Καθημερινή εφημερίδα | Χρησιμοποιήστε θέματα επικαιρότητας, εφαρμογή παρουσιάσεων, και αναρτήστε τη στις οθόνες προβολής του σχολείου |
| Φυσική | Διάθλαση του φωτός | Συγκέντρωση υλικού για τους νόμους της διάθλασης, φωτογραφίες, δημιουργία σχημάτων |
| Νόμοι της βαρύτητας και η κίνηση των πλανητών | Στοιχεία από αναζητήσεις για τον Νεύτωνα, εμπειρικοί υπολογισμοί της ταχύτητας, τροχιά γύρω από τον ήλιο | |
| Ιστορία | Σταυροφορίες – Άλωση της Κωνσταντινούπολης | Σύγκριση ιστορικών και λογοτεχνικών πηγών |
| Αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης |
6. Παραδείγματα ιστοεξερευνήσεων
|
Η Γη μια σφαίρα στο διάστημα
|
Ομάδες μαθητών αναζητούν στοιχεία για τη σφαιρικότητα της Γης . Σχεδιάζουν, αναπαριστούν, δίνουν πληροφορίες, συγκρίνουν… |
|
Το γλυκό νερό του πλανήτη μας |
Ομάδες μαθητών αναζητούν στοιχεία για τα ποτάμια και τις λίμνες του πλανήτη, τον κύκλο του νερού, τους ταμιευτήρες και τη στατιστική τους διαχρονικά. |
|
Σχεδιασμός και σύνταξη ιστορικού χάρτη κάποιου νομού |
Οι μαθητές σε ομάδες με διαφορετικούς ρόλους σχεδιάζουν το ιστορικό χάρτη ενός νομού εντοπίζοντας σ’ αυτόν μνημεία.Δίνουν πληροφορίες για τον επισκέπτη χρησιμοποιώντας εικόνες, ήχους και κείμενα . |
|
«Γιατί το πέταξες;» |
Μια ιστοεξερεύνηση για τα απορρίματα (απευθύνεται κυρίως στις Δ’-Στ’ τάξεις Δημοτικού) |
|
Εποχές |
|
|
Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς (Μελέτη περιβάλλοντος) |
Μπορεί να εστιαστεί σε άξονες καινοτόμων δράσεων όπως η Περιβαλλοντική εκπαίδευση, η Κυκλοφοριακή Αγωγή. |
|
Το πιο γλυκό ψωμί |
Γνωριμία με υγιεινές συνήθεις διατροφής. |
|
Η θάλλασα |
Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες:
|
|
Τα πολιτεύματα της αρχαϊκής Ελλάδας |
|
|
Ταξιδεύουμε στην Ελλάδα |
Οι μαθητές σε ομάδες:
|
|
Οδικά και άλλα δίκτυα |
Οι μαθητές σε ομάδες μελετούν:
Συζητούν για τις αλλαγές που επέφερε στο περιβάλλον η ανάπτυξη των δικτύων. Απεικονίζουν σε εννοιολογικούς χάρτες το δίκτυο της πόλης τους. Αναζητούν στο Διαδίκτυο χάρτες με το δίκτυο της χώρας Συγκρίνουν με το δίκτυο υπολογιστών του σχολείου. |
7. Μια ολοκληρωμένη δραστηριότητα που ξεκινά με ιστοεξερεύνηση (Διαθεματικό εκπαιδευτικό σενάριο)
|
Τάξη: |
ΣΤ’ Δημοτικού |
|
Διδακτική ενότητα: |
Διαθεματικές εργασίες στο μάθημα της Πληροφορικής του Δημοτικού(Έρευνα – Αποδελτίωση – Παρουσίαση αποτελεσμάτων.) |
|
Διάρκεια-χρόνος διδασκαλίας: |
Ετήσια εργασία (μια διδακτική ώρα την εβδομάδα). |
|
Μέθοδος: |
Συνδυαστική διδακτική μεθοδολογία (κατασκευαστική, ατομική, ομαδοσυνεργατική). |
|
Μορφή: |
Κατευθυνόμενη μαθητική αυτενέργεια μέσω διαθεματικής προσέγγισης χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες του Μαθητικού Υπολογιστή και των εργαλείων που περιέχει με παράλληλη αξιοποίηση του Διαδικτύου. |
|
Διδακτικοί στόχοι:
|
|
|
Επιδιωκόμενο αποτέλεσμα:
|
|
|
Προαπαιτούμενες γνώσεις:
|
|
|
Εργαλεία – Μέσα:
|
|
|
Υλικό: |
|
|
Αξιολόγηση:
|
Οι ομάδες αξιολογούν τις παρουσιάσεις, ο εκπαιδευτικός αξιολογεί τις παρουσιάσεις, γίνεται επισκόπηση των αποτελεσμάτων της εργασίας (προσφορά του κάθε μαθητή, στην ομάδα κ.λ.π.) |
|
Προτεινόμενη πορεία διδασκαλίας – μεθοδολογία
|
Αφετηρία για την οργάνωση της δραστηριότητας του σεναρίου, είναι η αποδοχή πως η μάθηση που στηρίζεται στην κατανόηση είναι αποτελεσματικότερη και αποκτά μεγαλύτερη σημασία, όταν το μάθημα έχει εφαρμογή σε καταστάσεις πραγματικής ζωής. |
Στάδια που ακολουθούνται για την ολοκλήρωση του έργου:
- Πρόκληση ενδιαφέροντος (επίδειξη άλλων σχετικών εργασιών, απόδοση ρόλων στους μαθητές ως μέλη ερευνητικής ομάδας κ.λ.π.)
- Επιλογή θέματος για κάθε ομάδα από μία δεξαμενή θεμάτων (ανθρώπινα δικαιώματα, παιδικά δικαιώματα, αθλητισμός, υγεία, διατροφή, εκπαίδευση κ.λ.π.)
- Δημιουργία ομάδων από το σύνολο της τάξης .
- Παρουσίαση θέματος – και στόχων εργασίας – ευαισθητοποίηση (Δημιουργία, αποδελτίωση ερωτηματολογίων και παρουσίαση αποτελεσμάτων).
- Επιλογή σχετικών με το θέμα διευθύνσεων στο Διαδίκτυο.
- Θεωρητική προσέγγιση – ενημέρωση για τους κινδύνους του Διαδικτύου.
- Αναζήτηση στοιχείων από τις ομάδες των μαθητών μέσω Διαδικτύου (web browser).
- Επιλογή στοιχείων σχετικών με το θέμα ώστε αυτά να αποτελέσουν το υλικό για τη δημιουργία του ερωτηματολογίου.
- Θεωρητική προσέγγιση για τη δημιουργία και τη διαχείριση ενός ερωτηματολογίου (τρόπου δημιουργίας, είδη ερωτήσεων: πολλαπλών επιλογών, ανοιχτές ερωτήσεις κλίμακας, μορφοποίηση – εμφάνιση κ.λ.π.)
- Χρήση εφαρμογής επεξεργασίας κειμένου για καταγραφή των ερωτήσεων επιλέγοντας το περιεχόμενό τους από τις πληροφορίες που βρέθηκαν στο Διαδίκτυο (επιλογή-αντιγραφή-επικόλληση).
- Μορφοποίηση του ερωτηματολογίου (εισαγωγή στηλοθετών, πίνακα, ειδικών χαρακτήρων, αλλαγή γραμματοσειράς μεγέθους και χρώματος γραμμάτων).
- Σύγκριση των αντιπροσωπευτικών ερωτήσεων από κάθε μέλος και συζήτηση στις ομάδες ώστε να επιλεγούν αυτές που θα ενσωματωθούν στο τελικό (παραδοτέο) ερωτηματολόγιο.
- Εκτύπωση του ερωτηματολογίου και διανομή του στους μαθητές της τάξης (άλλου τμήματος).
- Συμπλήρωση ερωτηματολογίων, απάντηση τυχόν αποριών επί του περιεχομένου των ερωτήσεων και συγκέντρωση τους.
- Αποδελτίωση του ερωτηματολογίου και καταχώρηση των αποτελεσμάτων στην εφαρμογή επεξεργασίας λογιστικών φύλλων (μεταφορά των ερωτήσεων από την εφαρμογή επεξεργασίας κειμένου).
- Θεωρητική προσέγγιση για τη χρησιμότητα της απεικόνισης αριθμών με διαγράμματα.
- Δημιουργία διαγραμμάτων (ιστογράμματα, pie charts)
- Μεταφορά των διαγραμμάτων στην εφαρμογή παρουσιάσεων και ο σχολιασμός των αποτελεσμάτων.
- Δημιουργία σεναρίου συνεντεύξεων από μαθητές σε μαθητές, με βάση το ερωτηματολόγιο.
- Videoσκόπηση συνεντεύξεων μαθητών.
- Επεξεργασία videoσκοπήσεων. Συζήτηση και επιλογή αυτών που θα ενσωματωθούν στην τελική παρουσίαση.
- Αναζήτηση σχετικών με το θέμα, video στο διαδίκτυο, ώστε να ενσωματωθούν στην παρουσίαση.
- Συγκέντρωση των επιμέρους παρουσιάσεων και ενιαιοποίηση του υλικού που θα παρουσιαστεί.
- Δημιουργία προσκλήσεων για την ημέρα της εκδήλωσης παρουσίασης των αποτελεσμάτων.
- Πραγματοποίηση συνολικής παρουσίασης – εκδήλωσης, στο θέατρο του σχολείου (ή εναλλακτικά στον διαδραστικό πίνακα της αίθουσας).
Βιβλιογραφία
- Allan, J., & Street, M. (2007). The quest for deeper learning: an investigation into the impact of a knowledge-pooling WebQuest in primary initial teacher training. British Journal of Educational Technology, 38(6), 1102-1112. doi:10.1111/j.1467-8535.2007.00697.
- Alshumaimeri, Y. A., & Almasri, M. M. (2012). The effects of using webquests on reading comprehension performance of Saudi EFL students. Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 11(4), 295-306.
- Chang, C., Chen, T., & Hsu, W. (2011). The study on integrating webquest with mobile learning for environmental education. Computers & Education, 57(1), 1228-1239.
- Dodge, B. (2001). Five rules for writing a great WebQuest. Learning and Leading with Technology, 28(8), 6–9.
- Feng, W., & Hannafin, M. J. (2008). Integrating webquests in preservice teacher education. Educational Media International,45(1), 59-73. doi:10.1080/09523980701847214.
- Gülbahar, Y., Madran, R., & Kalelioglu, F. (2010). Development and evaluation of an interactive webquest environment: «Web Macerasi». Journal of Educational Technology & Society, 13(3), 139-150.
- Hsiao, H., Tsai, C., Lin, C., & Lin, C. (2012). Implementing a self-regulated «webquest» learning system for Chinese elementary schools. Australasian Journal of Educational Technology, 28(2), 315-340.
- Kleemans, T., Segers, E., Droop, M., & Wentink, H. (2011). WebQuests in special primary education: Learning in a web-based environment. British Journal of Educational Technology,42(5), 801-810. doi:10.1111/j.1467-8535.2010.01099.
- Perkins, R., & McKnight, M.L. (2005). Teachers’ attitudes toward WebQuests as a method of teaching. Computers in the Schools, 22(1/2), 123–151.
- Peterson, C.L., & Koeck, D.C. (2001). When students create their own WebQuests. Learning and Leading with Technology, 29(1), 10–15.
- Vidoni, K. L., & Maddux, C. D. (2002). WebQuests: Can they be used to improve critical- thinking skills in students? Computers in the Schools, 19(1/2), 101–117.
- Zacharia, Z., Xenofontos, N., & Manoli, C. (2011). The effect of two different cooperative approaches on students’ learning and practices within the context of a WebQuest science investigation. Educational Technology Research and Development, 59(3), 399-424. doi:10.1007/s11423-010-9181-2.
- Zheng, R. R., Perez, J. J., Williamson, J. J., & Flygare, J. J. (2008). WebQuests as perceived by teachers: implications for online teaching and learning. Journal of Computer Assisted Learning,24(4), 295-304. doi:10.1111/j.1365- 2729.2007.00261.
Η Τεχνολογία στην Εκπαίδευση 