Μια «τάξη του μέλλοντος»…στο συνέδριο Σύρου

Συνεργαστήκαμε με το Βασίλη Οικονόμου κατά την εγκατάσταση της πρότυπης «τάξης του μέλλοντος» στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συνεδρίου της Σύρου. Συμφώνησε να μας μιλήσει πιο αναλυτικά για το μέλλον της εκπαίδευσης, μέσα από το πρίσμα των ΤΠΕ, όπως το οραματίζεται μέσα από την εργασία του στα Εκπαιδευτήρια Δούκα. Ο Βασίλης Οικονόμου είναι Υπεύθυνος Πληροφοριακών και Οπτικοακουστικών Συστημάτων, εκπαιδευτικός στην Πληροφορική και μέλος του γραφείου ποιότητας και της Ομάδας του «Σχολείου του Μέλλοντος».

«Ο Μαθητικός Υπολογιστής συνδυάζεται απόλυτα με τον διαδραστικό πίνακα που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μέσο ευαισθητοποίησης, κινητοποίησης και αξιολόγησης των γνώσεων που αποκτήθηκαν από τους μαθητές. Μέσω του διαδραστικού πίνακα, η εργασία του μαθητή μπορεί να εκτεθεί σε όλη την τάξη και να τεθεί σε εποικοδομητική κριτική και βελτιώσεις που μόνο θετικά μπορούν να συμβάλουν στη μαθησιακή διαδικασία».

Ε.Ε.:Σας συναντήσαμε στο συνέδριο της Σύρου ως υπεύθυνο του εργαστηρίου “η τάξη του μέλλοντος”. Ποιο ακριβώς ήταν το αντικείμενο του εργαστηρίου και πώς το εξέλαβαν οι συμμετέχοντες;

Β.Ο.: Στο συνέδριο της Σύρου έγινε μια προσπάθεια να δείξουμε μέσα από την οπτική του δημιουργού εφαρμογών, τη συνεργατική σχεδίαση και συγγραφή εκπαιδευτικού λογισμικού με τη μορφή διαθεματικών μικρόκοσμων προσαρμοσμένων στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Για την ανάπτυξη τέτοιων μικρόκοσμων, απαιτείται η πολύ καλή γνώση του αντικειμένου, η λεπτομερής σχεδίαση των λειτουργιών που θα εκτελούν και το απαραίτητο υπάρχον ή προς δημιουργία, υλικό πολυμέσων. Αυτό που «έκλεψε την παράσταση» θεωρώ πως ήταν το “Desktop for Student”. Μια εφαρμογή που δημιουργήθηκε για να βοηθήσει το μαθητή και τον εκπαιδευτικό στην οργάνωση της δουλειάς τους με τον Μαθητικό Υπολογιστή – εφαρμογή που συνεργάζεται πλήρως και με τον «διαδραστικό πίνακα».

Ε.Ε.:Θα μας περιγράψετε συνοπτικά το αντικείμενο της δικής σας παρουσίασης στο εργαστήριο “Τάξη του Μέλλοντος”;

Β.Ο.: Η εμπλοκή των εκπαιδευτικών στη σχεδίαση και συγγραφή των εκπαιδευτικών εφαρμογών, μπορεί να ενισχύσει με πολλούς τρόπους την εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν που γνωρίζει τις ανάγκες της τάξης, να έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί στοχευμένα και κατάλληλα το λογισμικό που έχει προκύψει από τη συνεργασία όλων όσοι μετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να προτείνουν και να οργανώσουν δικές τους εκδοχές για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και οι απαιτήσεις τους ενώ το λογισμικό μεταθέτει σε αυτούς τον πλήρη έλεγχο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η εύκολη ενσωμάτωση της μεθοδολογίας στην καθημερινή πραγματικότητα ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Η παρουσίαση μου λοιπόν, εστιάστηκε σε εκπαιδευτικούς μικρόκοσμους που δημιουργήθηκαν με βάση το μοντέλο αυτό και αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες του Μαθητικού Υπολογιστή και του «διαδραστικού πίνακα», «εργαλείων» απαραίτητων στην «Τάξη του Μέλλοντος»

Ε.Ε.:Τι είναι το “Σχολείο του Μέλλοντος”; Ποιοι φορείς συμμετέχουν; Πότε ξεκίνησε η προσπάθεια και πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή;

Β.Ο.: Το «Σχολείο του Μέλλοντος», όπως το οραματιζόμαστε στα Εκπαιδευτήρια Δούκα, είναι η ιδέα της δημιουργίας ενός εξελιγμένου, αποτελεσματικότερου και πιο δημιουργικού σχολείου. Πρόκειται για ένα σχολείο «ανοιχτό», πρόθυμο να αφουγκραστεί τις ανάγκες των παιδιών. Ένα σχολείο που θα οραματίζεται, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Ένα σχολείο που δηλώνει «παρόν» στις επιθυμίες, αλλά και στους προβληματισμούς των γονέων. Ένα σχολείο συμβατό με τα οράματα των εκπαιδευτικών. Ένα σχολείο που θα προσπεράσει την τυπική και δασκαλο-κεντρική διδασκαλία, με στόχο τη μαθητο-κεντρική και βιωματική μάθηση, η οποία μεταμορφώνει τον παθητικό μαθητή σε συν-δημιουργό και συν-υπεύθυνο της δικής του γνώσης. Ένα σχολείο που θα υπηρετεί τις αρχές της συναισθηματικής νοημοσύνης, την ομαδο-συνεργατική προσέγγιση, τους προσωπικούς ρυθμούς μάθησης, θα αναπτύσσει την περιβαλλοντική και κοινωνική ευαισθησία, τη γνωριμία και κατανόηση της σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Ε.Ε.:Υπάρχει απόσταση ανάμεσα στην ιδιωτική και τη δημόσια εκπαίδευση όσον αφορά την αξιοποίηση των ΤΠΕ; Πιστεύετε πως είναι δυνατό να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στους δύο κλάδους (ιδιωτικό και δημόσιο) για το καλό της εκπαίδευσης;

Β.Ο.: Τη στιγμή αυτή η απόσταση είναι μεγάλη. Το ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι γίνονται αξιόλογες προσπάθειες ώστε το χάσμα αυτό να γεφυρωθεί. Οι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης. Απαραίτητο είναι να υιοθετηθεί ένα πρόγραμμα ανανέωσης του εξοπλισμού και προμήθειας των νέων μέσων που βελτιώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και εφοδιάζουν μαθητές και εκπαιδευτικούς με «εργαλεία» μάθησης. Η προσπάθεια πρέπει να στραφεί και στο ποιοτικό εκπαιδευτικό λογισμικό.

Ε.Ε.:Ποια είναι η εμπειρία σας από τους διαδραστικούς πίνακας SMART Board στα Εκπαιδευτήρια Δούκα; Πόσο συνέβαλαν στη βελτίωση των παρεχομένων εκπαιδευτικών υπηρεσιών;

Β.Ο.: Το θέμα του εξοπλισμού των αιθουσών διδασκαλίας μας απασχόλησε πολύ τα τελευταία χρόνια. Μετά από πολυετή αναζήτηση, τα τρία τελευταία χρόνια, έχουμε εξοπλίσει τις αίθουσες διδασκαλίας, εκτός των άλλων, και με διαδραστικούς πίνακες SMART Board. Η αξιοποίηση του διαδραστικού πίνακα από το δάσκαλο άλλαξε τη μορφή του μαθήματος, κάνοντάς το πιο ευχάριστο, πιο άμεσο, πιο σύγχρονο και πιο δημιουργικό, ενώ εισήγαγε νέες εκπαιδευτικές μεθόδους, που ούτε οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν είχαν φανταστεί. Οι μαθητές χαίρονται το «συναρπαστικό» πλέον μάθημα και τονίζουν ότι «και το διάβασμα στο σπίτι γίνεται πιο εύκολο γιατί το έχουν καταλάβει στην τάξη».

«Η αξιοποίηση του διαδραστικού πίνακα από το δάσκαλο άλλαξε τη μορφή του μαθήματος, κάνοντάς το πιο ευχάριστο, πιο άμεσο, πιο σύγχρονο και πιο δημιουργικό, ενώ εισήγαγε νέες εκπαιδευτικές μεθόδους, που ούτε οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν είχαν φανταστεί. Οι μαθητές χαίρονται το «συναρπαστικό» πλέον μάθημα και τονίζουν ότι «και το διάβασμα στο σπίτι γίνεται πιο εύκολο γιατί το έχουν καταλάβει στην τάξη»» μας λέει ο Βασίλης Οικονόμου από την εμπειρία του στη χρήση των διαδραστικών πινάκων.

Ε.Ε.:Όταν ενσωματώνονται στην εκπαιδευτική αίθουσα νέα εργαλεία όπως οι διαδραστικοί πίνακες, είναι απαραίτητη η κατάρτιση των εκπαιδευτικών στη χρήση του νέου μέσου; Τι συνέβη με τους εκπαιδευτικούς στο χώρο εργασίας σας, όταν εγκαταστάθηκαν οι διαδραστικοί πίνακες;

Β.Ο.: Οι εκπαιδευτικοί εκπαιδεύτηκαν αρχικά στη χρήση του διαδραστικό πίνακα πριν την καθολική εγκατάστασή τους στις αίθουσες. Το σημαντικό όμως είναι ότι συμμετέχουν ακόμα και σήμερα σε ομάδες εργασίας με στόχο την αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τώρα πια οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να δημιουργούν πρότυπο εκπαιδευτικό υλικό για το μέσο αυτό, που έχει γίνει πια ένα από τα βασικά μέσα παρουσίασης του μαθήματος και κινητοποίησης των μαθητών. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι πολλοί από τους διαδραστικούς πίνακες μένουν ανοιχτοί ακόμα και στο διάλλειμα.

Ε.Ε.:Οι εκπαιδευτικοί της χώρας μας είναι έτοιμοι να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα; Θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες και πόσο εύκολα πιστεύετε ότι θα τις ξεπεράσουν;

Β.Ο.: Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τη θέση αυτή. Χρειάζεται όμως μεγάλη προσπάθεια που δεν εστιάζεται στην ευκολία χρήσης των μέσων, αλλά στη θέληση των εκπαιδευτικών να υιοθετήσουν αλλαγές, να προσαρμοστούν στο νέο τρόπο μαθήματος και στη φαντασία, που είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των μέσων, προς όφελος όλων όσων εμπλέκονται στη διαδικασία μάθησης.

Ε.Ε.:Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι οι διαδραστικές τεχνολογίες όπως ο διαδραστικός πίνακας ή το διαδραστικό θρανίο θα αλλάξουν το πρόσωπο της εκπαίδευσης; Υπάρχουν κίνδυνοι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη;

Β.Ο.: Η γνώση αλλάζει με τρομακτικούς ρυθμούς σήμερα. Ο ρόλος της εκπαίδευσης πρέπει να αλλάξει για να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι μπορούσαν να πάρουν το πτυχίο τους, να γίνουν δάσκαλοι και να είναι βέβαιοι ότι δεν έχουν πολλά να μάθουν στο μέλλον, παρά μόνον να διδάσκουν. Σήμερα δεν ισχύει αυτό. Αντίθετα, η γνώση ανανεώνεται διαρκώς, πολλές φορές ανατρέπεται βγάζοντας νέες αλήθειες στην επιφάνεια… Η χρήση των νέων τεχνολογιών δεν είναι πανάκεια και δεν πρόκειται ποτέ να υποκαταστήσει τη ζωντανή διδασκαλία. Η εσφαλμένη χρήση της και η κατασκευή λογισμικού που δεν θα πληροί τα κριτήρια ποιότητας μπορεί να προκαλέσει μαθησιακά κενά στους αποδέκτες της. Σε κάθε περίπτωση, η τεχνολογία είναι το μέσον και όχι ο αυτοσκοπός.

Ε.Ε.:Οι διαδραστικοί πίνακες ή τα διαδραστικά θρανία επιτρέπουν την εφαρμογή ομαδοσυνεργατικών μεθόδων διδασκαλίας. Από την άλλη, η ιδέα του φορητού υπολογιστή ανά μαθητή ή του tablet PC επικεντρώνουν στον κάθε μαθητή ατομικά. Ποια προσέγγιση είναι καλύτερη (διαδραστικός πίνακας ή φορητός ανά μαθητή) και γιατί; Πώς συνδυάζονται οι δύο τάσεις;

Β.Ο.: Η μάθηση μέσω του Μαθητικού Υπολογιστή δίνει την ευκαιρία στο μαθητή να προσεγγίσει την πληροφορία με πολλαπλούς τρόπους. Δεν ανταγωνίζεται τους υπάρχοντες τρόπους διδασκαλίας, αλλά τους συμπληρώνει. Καλλιεργεί την πρωτοβουλία, επαναπροσδιορίζει το ρόλο του εκπαιδευτικού και τον εφοδιάζει με χρήσιμα «εργαλεία». Ενθαρρύνει την έρευνα και την αναζήτηση πληροφοριών. Εξατομικεύει τη διδασκαλία. Ανατρέπει τη σειριακή μάθηση. Κατηγοριοποιεί τα δεδομένα και τις πληροφορίες. Βελτιώνει την ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης των πληροφοριών. Πιστοποιεί αποκτηθείσες γνώσεις… Ο Μαθητικός Υπολογιστής συνδυάζεται απόλυτα με τον διαδραστικό πίνακα που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μέσο ευαισθητοποίησης, κινητοποίησης και αξιολόγησης των γνώσεων που αποκτήθηκαν από τους μαθητές. Μέσω του διαδραστικού πίνακα, η εργασία του μαθητή μπορεί να εκτεθεί σε όλη την τάξη και να τεθεί σε εποικοδομητική κριτική και βελτιώσεις που μόνο θετικά μπορούν να συμβάλουν στη μαθησιακή διαδικασία. Ο συνδυασμός των μέσων αυτών αναπτύσσει την ομαδοσυνεργατική μάθηση.

Ε.Ε.:Στο περιθώριο του συνεδρίου της Σύρου είχατε την ευκαιρία να δείτε από κοντά την παρουσίαση ενός διαδραστικό πίνακα SMART Board. Ποια είναι η στάση των ανθρώπων της εκπαίδευσης απέναντί στο συγκεκριμένο εργαλείο;

Β.Ο.: Είναι ένα «εργαλείο» που δίνει μια νέα διάσταση στο μάθημα. Ο αλληλεπιδραστικός πίνακας λειτουργεί και σαν διαμοιραζόμενη οθόνη για προβολή σε ολόκληρη την τάξη, η οποία μπορεί να ελέγχεται από τον εκπαιδευτικό ή από έναν ή περισσότερους μαθητές, ανάλογα με την μαθησιακή δραστηριότητα που εξελίσσεται. «…Η μελέτη χωρίς επιθυμία κλειδώνει τη μνήμη και δεν συγκρατεί τίποτα από αυτά που δέχεται…» είχε πει ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Με τις νέες αυτές προσεγγίσεις προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την επιθυμία για μάθηση. Το εύχρηστο λογισμικό που διατίθεται στον εκπαιδευτικό εμπλουτίζει τα μαθήματά του με πολυμεσικό υλικό, δημιουργεί πολλαπλές αναπαραστάσεις στους μαθητές με στόχο την κινητοποίηση τους και την ευκολότερη εμπέδωση της ύλης.

«Απαραίτητο είναι να υιοθετηθεί ένα πρόγραμμα ανανέωσης του εξοπλισμού και προμήθειας των νέων μέσων που βελτιώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και εφοδιάζουν μαθητές και εκπαιδευτικούς με «εργαλεία» μάθησης. Η προσπάθεια πρέπει να στραφεί και στο ποιοτικό εκπαιδευτικό λογισμικό» πιστεύει ο Β. Οικονόμου. Στην εικόνα, μαζί με το Διευθυντή Πωλήσεων της Ευφυούς Εκπαίδευσης, Α. Κουνέλη.

Ε.Ε.:Τι τεχνολογική υποδομή μπορεί να χρειαστεί ένας εκπαιδευτικός φορέας, εκτός από τον εξοπλισμό της εκπαιδευτικής αίθουσας; Θα προτείνατε κάποιες συγκεκριμένες λύσεις που έχετε δει να λειτουργούν, π.χ. για την οργάνωση του εκπαιδευτικού υλικού ή του ωρολογίου προγράμματος;

Β.Ο.: Το θέμα αυτό είναι αρκετά σύνθετο. Αν θέλουμε να προχωρήσουμε σε βάθος, η προσπάθεια αυτή πρέπει να ξεκινήσει με τη δημιουργία ομάδων εργασίας με συγκεκριμένο έργο που επικοινωνούν και συνεργάζονται άρρηκτα μεταξύ τους. Θέματα ποιότητας διαδικασιών, εναρμόνισης των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών, δημιουργίας και αξιολόγησης εκπαιδευτικού υλικού και επιλογής τεχνικών λύσεων είναι αντικείμενα των ομάδων αυτών. Οι υποδομές περιλαμβάνουν: ασύρματη δικτύωση, εξυπηρετητές για την διακίνηση του εκπαιδευτικού υλικού, εκπαιδευτικό πολυμεσικό υλικό, λογισμικό διαχείρισης υλικού, Μαθητικούς Υπολογιστές, διαδραστικό πίνακα, ηχεία με κατάλληλη ισχύ ώστε να είναι δυνατή και η ακρόαση απαιτητικών μουσικών θεμάτων αλλά και εκτυπωτής. Στα Εκπαιδευτήρια Δούκα έχει δημιουργηθεί τμήμα τεχνικής υποστήριξης για επίλυση τεχνικών προβλημάτων ώστε ο εκπαιδευτικός να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το αντικείμενό του.

Ε.Ε.:Εκτός από τον υλικό εξοπλισμό, απαιτείται και λογισμικό. Τι ανάγκες καλύπτουν οι υπάρχοντες τίτλοι; Σε τι βαθμό είναι εξελληνισμένοι; Πόσο εύκολο είναι για τους εκπαιδευτικούς με φυσιολογική ή περιορισμένη εξοικείωση με την τεχνολογία να τους αξιοποιήσουν;

Β.Ο.: Σημαντικό συστατικό της επιτυχίας του εγχειρήματος είναι και το εκπαιδευτικό λογισμικό. Υπάρχει αρκετό λογισμικό που περιλαμβάνει και τους τίτλους που έχουν εκπονηθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Το διαδίκτυο είναι επίσης μια μεγάλη πηγή εκπαιδευτικού υλικού. Θα έλεγα ότι εκεί βρίσκει κανείς τα «πάντα». Όμως το καλύτερο λογισμικό για το δάσκαλο είναι αυτό στο οποίο έχει κι εκείνος συμμετοχή είτε στη δημιουργία ή στην παραμετροποίησή του.

Ε.Ε.:Οι web 2 εφαρμογές, όπως τα ιστολόγια, μπορούν να αξιοποιηθούν;

Β.Ο.: Οι τεχνολογίες αυτές (portals, google apps, e-portofolio, social networking tools) αλλάζουν σταδιακά την στάση μας απέναντι στο μέσο. Περιέχονται «εργαλεία» που βελτιώνονται συνεχώς και προσαρμόζονται στις ανάγκες των χρηστών. Η δυνατότητα να δουλεύουν πολλοί μαθητές ταυτόχρονα σε ένα έγγραφο, μια εικόνα ή ένα χάρτη, και μάλιστα όταν βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του κόσμου, είναι κάτι που αλλάζει ακόμα και τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

 ___________________

Συνέντευξη, Workshop